10-04-2006, Saat: 11:01 AM
ALLAH
Bu ism-i ?erif, Cen?b-? Hakk'?n has ismidir. Bu itibarla di?er isimlerin ifade etti?i b?t?n g?zel vas?flar? ve ?l?h? s?fatlar? i?ine al?r. Di?er isimler ise, yaln?z kendi m?nalar?na del?let ederler. Bu bak?mdan Allah isminin yerini hi?bir isim tutamaz.
Bu isim, Allah'tan ba?kas?na ne hakikaten ve ne de mecazen verilemez. Di?er isimlerin ise, Allah'tan ba?kas?na isim olarak verilmesinde bir mahzur yoktur. ?nsanlara Kadir, Cel?l ismini vermek gibi. Yaln?z bu isimlerin ba??na, insanlara izafe edildiklerinde, "kul" m?n?s?na gelen "abd" kelimesinin il?vesi g?zeldir. Abd?lkadir ismi gibi...
er-RAHM?N
Ezel'de b?t?n yarad?lm??lar hakk?nda hay?r ve rahmet irade buyuran;
Sevdi?ini, sevmedi?ini ay?rdetmiyerek b?t?n mahl?kat?n? say?s?z nimetlere garkeden...
Hayatlar? i?in l?zumlu olan b?t?n r?z?klar? veren...
er-RAH?M
Pek ziyade merhamet edici;
Verdi?i nimetleri iyi kullananlar? daha b?y?k ve ebed? nimetler vermek suretiyle m?k?fatland?r?c?...
Rahm?n ism-i ?er?finden Allah Te?l?'n?n ezelde b?t?n mahl?kat? i?in hay?r ve rahmet irade buyurdu?u anla??l?r. Rah?m ism-i ?er?fi ise, mahl?kat? aras?nda irade sahipleri, hususan m?'minler i?in rahmet-i ?l?hiyyenin tecellisini ifade eder.
el-MEL?K
B?t?n mahl?kat?n hakik? s?hibi ve mutlak h?k?md?r?...
Allah'?n, ne z?t?nda ve ne de s?fat?nda hi?bir varl??a ihtiyac? yoktur. Bil?kis her?ey z?t?nda, s?f?t?nda, varl???nda ve varl???n?n devam?nda O'na muhta?t?r. B?t?n k?inat?n hakik? s?hibi, mutlak h?k?md?r?d?r.
el-KUDD?S
Hat?dan, gafletten, aczden ve her t?rl? eksiklikten ?ok uzak ve pek temiz...
Allah, hissin idr?k etti?i, hay?lin tasavvur etti?i, vehmin tahayy?l etti?i, fikrin tasarlad??? her vas?ftan m?nezzeh ve m?berrad?r. O hat?dan, gafletten, acizden ve her t?rl? eksiklikten ?ok uzak ve pek temiz oland?r. Bu bak?mdan her t?rl? takd?se l?y?kt?r.
?nsan su'-i ihtiy?r? kar??mad??? m?ddet?e k?inatta f?tr? olarak bulunan umum? temizlik hakikat? da, Cen?b-? Hakk'?n KUDD?S isminin tecell?sidir.
es-SEL?M
Her ?e?it ?r?za ve h?diselerden s?lim kalan;
Her t?rl? tehlikelerden kullar?n? sel?mete ??karan;
Cennet'teki bahtiyar kullar?na sel?m eden...
Bu ism-i ?erif, Kudd?s ismi ile yak?n bir m?n? ifade etmekte ise de Sel?m ismi, daha ziyade istikbale aittir. Yani, Cen?b-? Hakk'?n gerek z?t?, gerek s?fat? ileride en ufak bir tegayy?re, bir de?i?ikli?e, bir za'fa u?ramaktan m?nezzehtir. O, ezelde nas?lsa ebedde de ?yledir.
el-M?'M?N
G?n?llerde ?man ????? yakan, uyand?ran;
Kendine s???nanlara aman verip onlar? koruyan, rahatland?ran...
Allah Te?l?, kalblere ?man ve hid?yet ba???layarak oralardan ??bhe ve teredd?dleri kald?rm??t?r.
Kendine s???nanlara aman verip korumu?, emniyetle rahatland?rm??t?r.
el-M?HEYM?N
G?zetici ve koruyucu...
Allah, yaratt??? mahl?kat?n?n amellerini, r?z?klar?n?, ecellerini bilip muhafaza eder. B?t?n varl??? g?r?p g?zeten, yeti?tirip varaca?? noktaya ula?t?ran ancak O'dur. Hi?bir zerre, hi?bir l?hza, Onun bu l?tuf ve ?t?fetinden bo? de?ildir.
el-AZ?Z
Ma?l?b edilmesi m?mk?n olmayan galib.
Bu ism-i ?er?f, kuvvet ve galebe m?n?s?na gelen ?ZZET k?k?nden gelir. Allah Te?l? mutlak s?rette kuvvet ve galebe s?hibidir.
?zzet s?fat?, Kur'an'da bir?ok yerlerde azab ?yetleri bahsinde gelmi?tir. Fakat bu ism-i ?er?fin yine bir?ok defa Hak?m ism-i ?er?fi ile birle?ti?i g?r?l?r. Bunun m?nas?: Allah Te?l?'n?n kudreti galibdir, fakat hikmeti ile k?t?lerin cezas?n? te'hir eder, k?t?l?k edip durmakta olan insanlar? cezaland?rmakta acele etmez, demektir.
el-CEBB?R
K?r?lanlar? onaran, eksikleri tamamlayan;
Diledi?ini zorla yapt?rmaya muktedir olan...
Bu ism-i ?erif cebir maddesindendir. Cebir, "k?r?k kemi?i sar?p biti?tirmek, eksi?i b?t?nlemek" m?nas?na geldi?i gibi, "icbar etmek", yani, "zorla i? g?rd?rmek" m?nas?na da gelir.
Bu m?naya g?re Allah Te?l? Cebb?r'd?r. Yani, k?r?lanlar? onar?r, eksikleri tamamlar, her t?rl? peri?anl?klar? d?zeltir, yoluna kor.
Cebb?r'?n ikinci m?nas?na g?re de; Allah Te?l? k?inat?n her noktas?nda ve her ?ey ?zerinde diledi?ini yapt?rma?a muktedirdir. H?k?m ve iradesine kar?? gelinmek ihtimali yoktur.
el-M?TEKEBB?R
Her ?eyde ve her h?disede b?y?kl???n? g?steren...
B?y?kl?k ve ululuk, ancak Allah'a mahsustur, varl??? ile yoklu?u Allah'?n bir tek emrine ve iradesine ba?l? bulunan k?inattan hi?bir mevcut, bu s?fat? tak?namaz.
el-H?LIK
Her?ey'in varl???n? ve varl??? boyunca g?r?p ge?irece?i halleri,
h?diseleri tayin ve tesbit eden ve ona g?re yaratan, yoktan v?r eden...
Bu ism-i ?er?fin m?nas?nda iki husus vard?r:
1. Bir ?ey'in nas?l olaca??n? tayin ve takdir etmek,
2. O takdire uygun olarak o ?ey'i ?cad etmek.
el-B?R?'
E?yay? ve her ?ey'in ?z? ve cihazlar?n? birbirine uygun bir halde yaratan...
Her ?ey'in v?cudu m?tenasib, yani, ?zas?, hayat cihazlar? ve asl? unsurlar? keyfiyet ve kemmiyet bak?m?ndan birbirine m?nasib olarak yarat?ld??? gibi, hizmeti ve faydas? da umum? ?henge uygun yarat?lm??t?r.
el-MUSAVV?R
Tasv?r eden, her?ey'e bir ?ekil ve hususiyet veren...
Allah Te?l? her?ey'e bir s?ret, bir ?zellik vermi?tir. Her?ey'in kendisine g?re ?ekli, d??tan g?r?n??? vard?r ki, ba?kalar?na benzemez.
Mesel?: ?nsanlar aras?nda tamamiyle birbirinin ayn? iki insan yoktur.
Bundan daha garibi, parmak u?lar?ndaki ?izgilerdir. Bu ?izgiler, insanlar?n say?s? kadar de?i?ik gidiyor ve hi?biri ?tekine uymuyor. ?u halde insan?n hi? taklit olunamayacak imzas?, bast??? parmak izidir.
??te bunlar, Allah Te?l?'n?n MUSAVV?R isminin tecell?leridir.
el-?AFF?R
Ma?fireti pek bol olan...
Gafr, ?rtmek ve s?y?net etmek (korumak) m?n?s?nad?r. Allah m?'minlerin g?nahlar?n? ?rter. Diledi?i kullar?n? da g?nahlardan s?y?net eder, korur. Bu, onlar i?in en b?y?k nimetlerden biridir.
el-KAHH?R
Her?ey'e, her istedi?ini yapacak surette galib ve h?kim...
Kahr, bir ?ey'e, onu hor ve hak?r k?lacak veya mahv ve hel?k edebilecek s?rette galib olmakt?r. Allah Te?l? Kahh?r'd?r, her vechile ?st?n ve daima galibdir. Kuvvet ve kudretiyle her ?ey'i i?inden ve d???ndan ku?atm??t?r. Hi?bir ?ey O'nun bu ih?tas?ndan d??ar? ??kamaz. Ona kar?? her?ey'in boynu b?k?kt?r. Kahr?na yerler, g?kler dayanamaz. Kahr ile nice az?p sapm?? ?mmetleri ve milletleri mahv ve peri?an etmi?tir.
el-VEHH?B
?e?it ?e?it nimetleri devaml? ba???lay?p duran...
Vehh?b kelimesi hibe k?k?nden gelmektedir. Hibe, "herhangi bir kar??l?k ve menfaat g?zetmeden birine bir mal? ba???lamak" m?nas?nad?r. Vehh?b ise, "Her zaman, her yerde ve her ?ey'i ?ok ?ok ve bol bol veren ve kar??l?k beklemeyen" demektir.
er-REZZ?K
Yarat?lm??lara, faydalanacaklar? ?eyleri ihs?n eden...
R?z?k, Allah Te?l?'n?n bilhassa ya?ayan mahl?kat?na faydalanmalar?n? nasib etti?i her ?eydir. R?z?k yaln?z yenilip i?ilecek ?eylerden ibaret de?ildir. Kendisinden faydalan?lan her?ey'e r?z?k denir.
Madd? r?z?k, her t?rl? yiyecek ve i?ecek, giyilecek ve kullan?lacak e?ya, para, m?cevher, ?oluk-?ocuk, v?cudun ?al??ma kudreti, bilgi, mal-m?lk, servet v.s. gibi ?eylerdir.
M?nev? r?z?k ise, ruhun ve kalbin g?das? olan ?eylerdir. Ba?ta ?man olmak ?zere insan?n m?nev? hayat?na ait b?t?n duygular ve o duygular?n ihtiyac? olan ?eyler, hep m?nev? r?z?kt?r.
el-FETT?H
Her t?rl? m??killeri a?an ve kolayla?t?ran...
Fett?h kelimesi, feth'den gelmektedir. Feth ise, "kapal? olan ?ey'i a?mak" m?nas?nad?r.
Kapal? bir ?ey'i a?mak:
a. Madd? olur; bir kap?y?, bir kilidi a?mak gibi.
b. M?nev? olur; kalbden tasalar?, kederleri at?p g?nl? a?mak gibi.
Bitkilerin ?i?ek a?mas?, tohum ve ?ekirdeklerin s?nb?l vermesi, r?z?k ve rahmet kap?lar?n?n a??lmas? hep Fett?h ism-i ?erifinin tecell?sindendir.
el-AL?M
Her ?ey'i ?ok iyi bilen...
Allah, her ?ey'i tam m?nas?yla bilir. Her ?ey'in, i?ini, d???n?, inceli?ini, a??kl???n?, ?n?n?, sonunu, ba?lang?c?n?, bitimini ?ok iyi bilendir O. Olmu?lar? bildi?i gibi, olacaklar? da ayn? ?ekilde bilir. Onun i?in, olmu? - olacak, gizli - a??k s?z konusu de?ildir. Bunlar, insanlar hakk?nda ge?erli olan mefhumlard?r. ?nsanlar?n bilmesi nisb? ve ?r?z?dir. Allah'?n bilmesi ise, - b?t?n isim ve s?fatlar?nda oldu?u gibi - z?t?'dir. Onun i?in O'nun bilmesinde dereceler bulunmaz.
el-K?BID
S?kan, daraltan...
el-B?SIT
A?an, geni?leten...
B?t?n varl?klar Allah Te?l?'n?n kudret kabzas?ndad?r. ?stedi?i kulundan, ihs?n etti?i servet ve s?m?n?, evl?d ve iy?li, yahut hayat zevkini, g?n?l ferahl???n? al?verir. O adam zenginken fakir olur, yahut evl?d ac?s?na bo?ulur, yahut i? s?k?nt?s?na, ?st?rap ve huzursuzluk i?ine d??er.
??te bu haller, K?b?d isminin tecellileridir.
Allah, istedi?i kuluna da yepyeni bir hayat verir, ne?'e verir, r?z?k bollu?u verir, bu da B?s?t isminin tecelliyat?d?r.
el-H?FID
Yukar?dan a?a??ya indiren, al?altan...
Allah Te?l?, istedi?i kulunu yukar?dan a?a?? at?verir. ?an ve ?eref s?hibi iken, rez?l ve r?sv?y eder ve bu muamelesi ?ok defa, kendisini tan?m?yan, emirlerini dinlemeyen ?siler, ba?kalar?n? be?enmiyen m?tekebbirler ve hak, hukuk tan?mayan z?lim zorbalar hakk?nda tecell? eder.
er-R?F?'
Yukar? kald?ran, y?kselten...
Allah Te?l?, istedi?i kulunu indirdi?i gibi, istedi?i kulunu da y?kseltir. ?an ve ?eref verir. B?z? g?n?lleri ?man ve irfan ????? ile parlat?r, y?ksek hakikatlardan haberd?r eder.
Allah'?n y?kseltti?i insanlar, ?ok defa melek huylu, tatl? dilli, insanlar?n ay?plar?n?, kusurlar?n? ?rt?p eksiklerini tamamlayan; onlara mal?yla, bedeniyle, bilgisiyle, nasihatiyle yard?m eden n?zik, kibar insanlard?r. Onlar bu istikametten ayr?lmad?k?a Allah da bu nimeti kendilerinden almaz.
el-MU'IZZ
?zzet veren, a??rlayan...
el-M?Z?LL
Zillete d???ren, hor ve hak?r eden...
?zzet ve zillet, birbirine z?d m?nalard?r. ?zzet kelimesinde "?eref ve haysiyet", Zillet kelimesinde ise "al?akl?k" m?nas? vard?r.
Bunlar hep Allah Te?l?'n?n, mahl?kat? ?zerindeki tasarruflar? c?mlesindendir.
es-SEM?'
?yi i?iten...
Allah Te?l? i?itir. Kalblerimizdeki s?zleri ve i?itilmek ??n?ndan olan her ?ey'i i?itir. Mesafeler, onun i?itmesine perde olamaz. Birini i?itmesi, ?tekilerini i?itmesine m?ni olmaz. Her h?diseyi ayn? derece a??k olarak i?itir.
el-BAS?R
?yi g?ren...
Allah Te?l? herkesin gizli a??k yapt???n? ve yapaca??n? g?r?p durmaktad?r. Karanl?klar O'nun g?rmesine m?ni olamaz. Karanl?k gibi, yak?nl?k - uzakl?k, b?y?kl?k - k???kl?k gibi insanlar?n g?rmelerine engel olan ?eyler de O'nun g?rmesine m?ni olmaz.
el-HAKEM
H?kmeden, hakk? yerine getiren...
Allah Te?l? H?kim'dir, her ?ey'in h?km?n? O verir ve h?km?n? eksiksiz icra eder. H?kimlerin h?kimli?ine, h?k?mdarlar?n h?k?mdarl???na h?k?m veren de ancak O'dur. O'nun h?km? olmadan hi?bir ?ey, hi?bir h?dise meydana gelemedi?i gibi, O'nun h?km?n? bozacak, geri b?rakt?racak, infaz?na m?ni olacak hi?bir kuvvet, hi?bir h?k?met, hi?bir makam da yoktur.
el-ADL
Tam ad?letli...
Adalet, zulm?n z?dd?d?r. Zul?m kelimesinde; incitme, can yakma m?nas? vard?r. Zulmetmiyerek herkese hakk?n? vermek ve her ?ey'i ak?l ve mant??a, hikmet ve maslahata uygun olarak yapmak da adalet demektir.
Allah Te?l? ?dil'dir. Z?limleri sevmez. Z?limlerle d???p kalkanlar? ve hatt? sadece uzaktan onlara imrenenleri ve sevenleri de sevmez.
el-L?T?F
En ince i?lerin b?t?n inceliklerini bilen, nas?l yap?ld???na n?fuz edilemeyen en ince ?eyleri yapan;
?nce ve sezilmez yollardan kullar?na ?e?itli faydalar ula?t?ran...
Allah Te?l? L?t?f'dir. En ince ?eyleri bilir. ??nk? onlar? yaratan O'dur. Nas?l yap?ld??? bilinmiyen, gizli olan en ince ?eyleri yapar.
el-HAB?R
Her ?ey'in i? y?z?nden, gizli taraflar?ndan haberdar olan...
En k?????nden en b?y???ne kadar b?t?n e?ya ve h?diselerden Allah haberdard?r. Onun haberi olmadan hi?bir h?dise cereyan etmez.
el-HAL?M
Hilm, su?lular?n cezas?n? vermeye g?c? yetip dururken bunu yapmamak, onlar hakk?nda yumu?ak davranmak ve cezalar?n? geriye b?rakmakt?r. Su?luyu cezaland?rma?a iktidar? olmayana hal?m denmez. Hal?m, kudreti yetti?i halde, bir hikmete binaen cezaland?rmayana denir.
Allah Te?l? Hal?m'dir. Her g?nah i?leyeni hemen cezaland?rmaz. H???m ve gazabda acele etmez, m?hlet verir. Bu m?hlet i?inde yapt?klar?na pi?man olup tevbe edenleri afveder. Israr edenler hakk?nda, h?k?m art?k kendisine kalm??t?r.
el-AZ?M
B?t?n b?y?kl?klerin s?hibi...
Azamet, b?y?kl?k m?nas?nad?r. Hakik? b?y?kl?k Allah'a mahsustur. Yerde, g?kte, b?t?n varl?k i?inde mutlak ve ekmel b?y?kl?k, ancak O'nundur ve her?ey O'nun b?y?kl???ne ??hiddir. Bu s?fatta da Allah'a herhangi bir denk bulunmas? muhaldir.
el-?AF?R
Ma?fireti ?ok...
Allah Te?l?'n?n ma?fireti ?oktur. Bir kulun kusuru ne kadar b?y?k ve ?ok olursa olsun onlar? ?rter, meydana ??kar?p da s?hibini rez?l etmez.
Kusurlar? insanlar?n g?z?nden gizledi?i gibi, melek?t ?lemi s?kinlerinin g?z?nden de gizler. ?nsanlar?n g?rmedi?i b?z? ?eyleri melek?t ?lemi s?kinleri g?r?rler. Gaf?r ism-i ?er?fi, kusurlar?n onlar?n g?z?nden de gizlenmesini ifade eder.
e?-?EK?R
Kendi r?z?s? i?in yap?lan iyi i?leri, daha ziyadesiyle kar??layan...
??k?r, iyili?i, iyilikle kar??lamak demektir. ??k?r, Allah Te?l?'ya kar?? kulun yapmas? gereken bir vazifesidir.
?ek?r ise, az t?at kar??l???nda ?ok b?y?k dereceler veren, say?l? g?nlerde yap?lan amel kar??l???nda ?hiret ?leminde sonsuz nimetler l?tfeden demektir. Bu m?naya Allah'dan ba?ka hakik? s?hip yoktur.
el-AL?YY
Her hususta, her?eyden y?ce olan...
Allah Te?l? y?cedir, y?ksektir.
Y?ksekli?in hakik? m?nas? ?udur:
1. Allah'tan daha ?st?n bir varl?k d???n?lmesi imk?ns?zd?r.
2. Bir benzeri veya orta?? veya yard?mc?s? yoktur.
3. ??n?na yara?mayan her ?eyden uzakt?r.
4. Kudrette, bilgide, h?k?mde, iradede ve di?er b?t?n kem?l s?fatlar?nda ?st?nd?r. ?u halde Aliyy, her ?ey kendisinin d?nunda, emrinde ve h?km? alt?nda olan Z?t demektir.
el-KEB?R
B?y?kl?kte kendisinden daha b?y??? d???n?lemeyen...
Allah Te?l? kibriy? s?hibidir. Kibriy?, z?t?n kem?li demektir. Her bak?mdan b?y?k, varl???n?n kem?line hudut yoktur. B?t?n b?y?kl?kler O'na mahsustur.
el-HAF?Z
Yap?lan i?leri b?t?n tafsil?t?yla tutan, her ?ey'i belli vaktine kadar ?f?t ve bel?lardan sakl?yan...
H?fz, korumak, demektir. Bu koruma iki ?ekilde olur.
Birincisi, varl?klar?n devam?n? sa?lamak, muhafaza etmektir.
?kincisi, birbirlerine z?d olan ?eylerin, yekdi?erlerine sald?rmas?n? ?nlemek, birbirlerinin ?errinden onlar? korumakt?r.
Allah her mahl?kuna, kendine zararl? olan ?eyleri bilecek bir his ilham buyurmu?tur. Bu Haf?z ism-i ?er?finin tecelliyat?ndand?r. Bir hayvan kimyev? tahlil raporuna muhta? olmadan kendine zararl? otlar? bilir ve onlar? yemez. Kullar?n amellerinin yaz?lmas?, z?yi olmaktan korunmas? da Haf?z isminin iktizas?d?r. Bu bak?mdan ?hirette yeniden dirilme ve yapt?klar?ndan hesaba ?ekilme ile Haf?z isminin yak?ndan al?kas? vard?r.
el-MUK?T
Her yarat?lm???n az???n? ve g?das?n? tayin eden, az?klar? beden ve kalblere g?nderen...
Bu m?naya g?re Muk?t, Rezzak m?nas?nad?r. Yaln?z Muk?t, Rezz?k'tan daha husus?dir. Rezzak, az?k olan? da olmayan? da i?ine al?r.
el-HAS?B
Herkesin hayat? boyunca yap?p ettiklerinin, b?t?n tafsil?t ve teferruatiyle hesab?n? iyi bilen;
Her ?ey'e ve herkese her ihtiyac? i?in k?fi gelen...
Allah Te?l?, neticesi hesapla bilinecek ne kadar miktar ve kemmiyet varsa hepsinin neticelerini hi?bir ameliyeye (i?leme) muhta? olmadan do?rudan do?ruya ve apa??k bilir.
Allah Te?l?, herkese her ihtiyac? i?in k?fidir. Bu kif?yet, O'nun varl???n?n devam ve kem?lini g?sterir.
el-CEL?L
Cel?det, ululuk ve heybet s?hibi, cel?l s?fatlar? ile muttas?f...
Cel?det ve ululuk, Allah'a mahsustur. Onun z?t? da b?y?k, s?fatlar? da b?y?kt?r. Fakat bu b?y?kl?k, cisimlerdeki gibi hacim veya ya?l?l?k itibar? ile de?ildir. Zamanla ?l??lmez, mek?nlara s??maz.
el-KER?M
Keremi, l?tuf ve ihs?n? bol...
Allah vaad etti?i zaman s?z?n? yerine getirir, verdi?i zaman son derece bol verir, muktedirken afveder.
er-RAK?B
B?t?n varl?klar ?zerinde g?zc?, b?t?n i?ler murakabesi alt?nda bulunan...
Bir ?ey'i koruyan ve devaml? kontrol alt?nda bulundurana rak?b derler; bu da bilgi ve muhafaza ile olur.
Allah Te?l?, b?t?n varl?klar? her l?hza g?zetip duran bir ??hid, bir n?z?rd?r. Hi?bir ?ey'i ka??rmaz. Her birini g?r?r ve herkesin yapt???na g?re kar??l???n? verir.
el-M?C?B
Kendine dua edip yalvaranlar?n isteklerini i?itip cevab veren, onlar? cevabs?z b?rakmayan...
Burada bir hususu iyi bilmek gerekir: Cevab vermek ayr?d?r, kab?l etmek ayr?d?r. ?yet-i ker?mede, Allah taraf?ndan her duaya cevab verilece?i va'dedilmi?tir. Fakat kab?l edilece?i va'dedilmemi?tir. Zira kab?l edip etmemek Cen?b-? Hakk'?n hikmetine ba?l?d?r. Hikmeti iktiza ederse istenenin ayn?n?, ayn? zamanda kab?l eder. Dilerse istenenin daha iyisini verir. Dilerse o du?y? ?hiret i?in kab?l eder, d?nyada neticesi g?r?lmez. Dilerse de kulun menfaatine uygun olmad??? i?in hi? kab?l etmez.
el-V?S?'
Geni? ve m?saadek?r...
Allah'?n ilmi, rahmeti, kudreti, afv ve ma?fireti geni?tir ve her ?ey'i kaplam??t?r. Allah'?n ilminden hi?bir ?ey gizlenemez, ikram ve ihsan?na bir nihayet yoktur.
el-HAK?M
B?t?n i?leri hikmetli...
Allah Hak?m'dir. Faydas?z, bo? ve tesad?f? bir i?i yoktur. Her emir ve filinin her y?n?yle sonsuz fayda ve maslahatlar? vard?r. Her yaratt??? mahl?k, her yapt??? i? b?t?n k?inat nizam? ile al?kal?d?r. K?inat?n umum? nizam? ile ten?kuz te?kil eden hi?bir h?dise, bir mahl?k, bir i? yoktur.
el-VED?D
?yi kullar?n? seven, onlar? rahmet ve r?zas?na erdiren, sevilmeye ve dostlu?u kazan?lmaya biricik l?y?k olan...
Ved?d'un iki m?nas? vard?r: 1. Seven, 2. Sevilen.
Allah Te?l?, kullar?n? ?ok sever, onlar? l?tuf ve ihsan?na garkeder. Sevilmeye l?y?k ve m?stehak olan da ancak O'dur.
el-MEC?D
Z?t? ?erefli, ef'?li g?zel olan, her t?rl? ?vg?ye l?y?k bulunan...
Bu ism-i ?er?fin m?nas?nda iki m?him unsur vard?r:
Biri: Azamet ve kudretinden dolay? yakla??lamaz olmak.
?kincisi: Y?ksek huylar?ndan, g?zel i?lerinden dolay? ?v?l?p sevilmek...
el-B??S
?l?leri diriltip kabirlerinden kald?ran; g?n?llerde sakl? olanlar? meydana ??karan...
Allah Te?l? insanlar?, onlar ?l?p toprak olduktan sonra ?hiret g?n? dirilterek kabirlerinden kald?racak ve ruhlar? ile cesedleri birlikte olarak hesaplar?n? g?recek, sonra da yine ruh ve cesedleri birlikte olarak m?k?fat veya cezalar?n? verecektir.
e?-?EH?D
Her zamanda h?diselerin d?? y?z?n? bilen ve her yerde h?z?r ve n?z?r olan...
Allah, mutlak surette her?ey'i bilmesi bak?m?ndan Al?m'dir. H?diselerin esrar?n?, i? y?z?n? bilmesi y?n?nden Hab?r'dir. D?? y?z?n? bilmesi y?n?nden de ?eh?d'dir.
el-HAKK
Varl??? hi? de?i?meden duran...
Hakk, varl??? hakik? bulunan z?t?n ismidir. Yani, varl??? daima s?bittir. Allah Te?l?'n?n z?t?, yoklu?u kab?l etmedi?i gibi, herhangi bir de?i?ikli?i de kab?l etmez. Hakikaten v?r olan yaln?z Allah't?r.
el-VEK?L
Us?l?ne uygun ?ekilde, kendisine tevdi edilen i?leri en g?zel ?ekilde neticelendiren...
Kendisine i? ?smarlanan z?ta vek?l denir. Allah Te?l? en g?zel ve en m?kemmel vek?l'dir. ??lerin hepsini tedv?r, tedb?r ve idare eden O'dur. Fakat kendisi hi?bir i?inde vek?le muhta? de?ildir. Allah Te?l?, kendisine tevekk?l edenlerin i?lerini en iyi neticeye ula?t?r?r.
el-KAV?YY
?ok kuvvetli...
el-MET?N
?ok sa?lam...
Kuvvet, tam bir kudrete del?let eder. Met?net ise, kuvvetin ?iddetini ifade eder.
Allah'?n kuvveti de ?teki s?fat ve isimleri gibi n?-m?ten?h?dir, t?kenmez, gev?emez, hudut i?ine s??maz, ?l??ye gelmez. Allah'?n kudreti bahsinde zorluk - kolayl?k s?z konusu de?ildir. Bir yapra?? yaratmakla k?inat? yaratmak birdir.
Allah Te?l? tam bir kuvvet sahibi olmak bak?m?ndan, Kaviyy, g?c?n?n ?ok ?iddetli olmas? bak?m?ndan Met?n'dir.
el-VEL?YY
?yi kullar?na dost olan, yard?m eden...
Allah, sevdi?i kullar?n?n dostudur. Onlara yard?m eder. S?k?nt?lar?n?, darl?klar?n? kald?r?r, ferahl?k verir. ?yi i?lere muvaffak k?lar. Her ?e?it karanl?klardan kurtar?r, nurlara ??kar?r. Art?k onlara korku ve h?z?n yoktur. Herkesin korktu?u zaman, onlar korkmazlar.
el-HAM?D
Ancak kendisine hamd ? sen? olunan, b?t?n varl???n diliyle biricik ?v?len, medhedilen...
Hamd; ihsan s?hibi b?y??? ?vmek, t?zim fikri ve te?ekk?r kasdiyle
medh ? sen? etmektir.
Her mevc?d, h?l diliyle olsun, k?l diliyle olsun, Allah Te?l?'y? tesbih ve takd?s etmektedir. B?t?n hamd ? sen?lar O'na mahsustur. Hamd ve ??k?rle kendisine t?zim ve ib?det olunacak veliyy-i nimet ancak O'dur.
el-MUHS?
Her?ey'in say?s?n? bir bir bilen...
?lmi her?ey'i ih?ta eden ve her?ey'in miktar?n? bilip eksiksiz tastamam sayabilen Allah'd?r.
Allah Te?l?, her?ey'i oldu?u gibi g?r?r ve bilir, yani, b?t?n mevc?dat? toptan bir y???n h?linde birbirinden se?ilmez kar???k bir ?ekilde de?il; cinslerini, nev'ilerini, s?n?flar?n?, ferdlerini, zerrelerini birer birer saym?? gibi gayet a??k g?r?r ve bilir.
el-M?BD?'
Mahl?kat? maddesiz ve ?rneksiz olarak ilk ba?tan yaratan...
M?bdi, bir m?nada ?cad demektir. Mu?d ism-i ?er?fi de ?cad m?nas?na gelir. ?cad?n bir benzeri daha evvel yarat?lm??, meydana getirilmi? ise, i?de; de?ilse, yani, benzeri, maddesi olmayan yeni bir ?ey ise ibd? denir.
el-MU?D
Yarat?lm??lar? yok ettikten sonra tekrar yaratan...
Her?ey mukadder olan ?mr?n? tamamlay?p ?ld?kten sonra, Allah'tan ba?ka kimse kalmaz, fakat varken yok olan bu insanlar? ?hiret g?n? Allah Te?l? diriltip yeniden hayatland?r?r, yeniden yarat?r. Sonra da d?nya hayatlar?nda yapt?klar? i?lerden hesaba ?eker.
el-MUHY?
Hayat veren, can ba???layan, sa?l?k veren...
Allah Te?l?, cans?z maddelere hayat ve can verir.
Her g?n, her saat, her saniye yery?z?nde milyonlarca varl?k hayat bulup d?nyaya gelmektedir. B?t?n bunlar, Allah'?n emr ? fermaniyle, yaratmas?yle ve m?saadesiyle olmaktad?r. Allah yo?u var edip hayat verdi?i gibi, ?l?y? de tekrar canland?rabilir. Buna ihy?, yani, diriltme denir. Hayat? hi? yoktan veren z?t?n, ?l?lere yeniden hayat verip diriltmesi elbette son derece kolayd?r.
el-M?M?T
Canl? bir mahl?kun ?l?m?n? yaratan...
Allah, yaratt??? her canl?ya muayyen bir ?m?r takd?r etmi?tir. Canl? varl?klar i?in ?l?m mukadder ve muhakkakt?r. Hayat? yaratan Allah oldu?u gibi, ?l?m? yaratan da yine O'dur.
Ancak bu ?l?m, yok olu?, hi?li?e gidi? de?il, bil'akis f?ni hayattan b?k? hayat ge?i?tir.
el-HAYY
Diri; her ?ey'i bilen ve her ?ey'e g?c? yeten...
Hayy, diri demektir, bunun z?dd?na meyyit denir ki, ?l? m?nas?na gelir.
Allah Te?l? ?lmez, daima h?z?r ve n?z?rd?r. Ya?ayan mahl?kat?n hayat?n? veren de O'dur. O olmasayd? hayattan eser olmazd?. O daima fen?dan, zevalden, hat?dan m?nezzehtir. Her an Al?m, her an Hab?r, her an Kad?r'dir.
el-KAYY?M
G?kleri, yeri, her ?ey'i ayakta tutan...
Kayy?m, k?im'in m?bal??as?d?r. "Her ?ey ?zerinde k?im" demektir. Bunun m?nas? "Bir ?ey'in k?y?m?, yani, bir varl?k s?hibi olarak durabilmesi neye ba?l? ise, onu veren" demektir.
Allah Te?l?, her ?ey'in mukadder olan vaktine kadar durmas? i?in sebeblerini ihs?n etmi?tir. Onun i?in her?ey Hak ile k?imdir.
el-V?C?D
Hi?bir ?ey'e ihtiyac? olmayan; istedi?ini, istedi?i vakit bulan. Kendisi i?in l?zumlu olan ?eylerin hi? birinden mahrum olmayan...
Ul?hiyet s?fatlar? ve bunlar?n kem?li hususunda kendisine gerekli olan herbir ?ey, ??n? y?ce olan Allah'?n z?t?nda mevcuddur.
el-M?C?D
Kadr ? ??n? b?y?k, kerem ve sem?hati bol...
Allah Te?l?'n?n kendisiyle ??inal??? olan kullar?na kerem ve sem?hati ifadeye s??maz, ?l??ye gelmez. Mesel?: Onlar? temiz ahl?k s?hibi olmaya, iyi i?ler yapmaya muvaffak k?lar da, sonra yapt?klar? o g?zel i?leri, h?iz olduklar? se?kin vas?flar? sebebiyle onlar? ?ver, sitayi?lerde bulunur. Kusurlar?n? afveder, k?t?l?klerini mahveder.
el-V?H?D
Tek...
Z?t?nda, s?fatlar?nda, i?lerinde, isimlerinde, h?k?mlerinde asla
?er?ki (orta??) veya naz?ri (benzeri) ve dengi bulunmayan...
es-SAMED
H?cetlerin bitirilmesi, ?zd?raplar?n giderilmesi i?in tek merci', ihtiya? ve dileklerde kendisine m?racaat edilen, arzu ve b?t?n istekler kendisine sunulan...
Allah Te?l?, her dile?in biricik merciidir. Yerde, g?kte b?t?n h?cet s?hipleri y?zlerini O'na d?nd?rmekte, g?n?llerini O'na ba?lamakta, el a?arak yalvarmalar?n? O'na arzetmektedirler. Buna l?y?k olan da yaln?z O'dur.
el-K?D?R
?stedi?ini, istedi?i gibi yapma?a g?c? yeten...
Allah Te?l?, kudretine bir ayna olmak ?zere k?inat? yaratm??t?r. G?k bo?lu?unun ?l??lmesi m?mk?n olmayan geni?li?i i?inde, ak?llara hayret ve deh?et verecek derecede birbirlerine uzak mesafelerde milyarlarca g?ne?leri yand?rmak... Fezalarda, say?s? belirsiz ?lemleri birbirine ?arpmadan ko?turmak... Bir damla suyun i?inde, birbirine temas etmeden hesaps?z hayvanat? y?zd?rmek K?dir isminin tecelliyat?ndand?r.
el-MUKTED?R
Kuvvet ve kudret s?hipleri ?zerinde istedi?i gibi tasarruf eden...
Allah Te?l? her ?ey'e kar?? mutlak ve ekmel surette K?dirdir. Her ?ey'e k?dir oldu?u i?indir ki, diledi?i ?ey'i yarat?r ve isterse onda diledi?i kadar kuvvet ve kudret de yarat?r.
el-MUKADD?M
?stedi?ini ileri ge?iren, ?ne alan...
Allah Te?l? b?t?n mahl?kat? yaratm??t?r. Fakat, ancak se?tiklerini ileri alm??t?r. ?nsanlar?n b?z?s?n? dince, d?nyaca b?z?s? ?zerine derece derece y?kseltmi?tir. Fakat bu y?kseltme ve se?me, kullar?n kendi amelleri ile ona l?y?k olmalar? neticesinde olmu?tur.
el-MUAHH?R
?stedi?ini geri koyan, arkaya b?rakan...
Allah Te?l? istedi?ini ileri, istedi?ini geri ald??? gibi, b?zan da kullar?n?n te?ebb?slerini, onlar?n bekledikleri zamanda semerelendirmez, maksadlar?n? arkaya b?rak?r. Bunda bir?ok hikmetleri vard?r. Bu hikmetleri ara?t?rmal?, sezme?e ?al??mal?d?r.
el-EVVEL?
Her varl?ktan mukaddem olan, ba?lang?c? olmayan...
Allah Te?l? b?t?n varl?klar ?zerine mukaddem olup kendi varl???n?n evveli yoktur. Kendisi i?in asla ba?lang?? tasavvur olunamaz. Onun i?in Ona EVVEL demek, "ikincisi var" demek de?ildir. "S?b?k'?, yani, kendisinden evvel bir varl?k s?hibi yok" demektir.
el-?H?R
Sonu olmayan...
Her?ey biter, hel?k ve fenaya gider, ancak O kal?r. Varl???n?n sonu yoktur. Evveliyetine bidayet olmad??? gibi, ?hiriyetine nihayet yoktur. Onun i?in Ona "?hir" demek, "Bir s?b?k'? yani, kendisinden evvel bir varl?k s?hibi var" demek de?ildir. "Bir l?h?k? yok" demektir.
ez-Z?H?R
??ik?r olan, kat'? delillerle bilinen...
Allah Te?l?'n?n varl??? her?eyden ??ik?rd?r. G?z?m?z?n g?rd??? her manzara, kula??m?z?n i?itti?i her na?me, elimizin tuttu?u, dilimizin tatt??? her ?ey, fikirlerimizin ?zerine ?al??t??? her m?na, h?s?l?, gerek i?imizde, gerek d???m?zda ?imdiye kadar anlay?p sezebildi?imiz her ?ey O'nun varl???na, birli?ine, kemal s?fatlar?na ??hiddir.
el-B?TIN
Gizli olan; duyu organlar? ile idr?k edilemeyen...
Allah Te?l?'n?n varl??? hem ??ikard?r, hem gizlidir.
??ik?rd?r, ??nk? varl???n? bildiren delil ve ni?anlar? g?zs?zler bile g?rm?? ve bu hakikatler hakikat? y?ce varl??a, e?yan?n umum? ?ehadetini sa??rlar bile i?itmi?tir.
Gizlidir. ??nk? biz Onu k?nh?yle bilemeyiz. Amma varl???n? kat'? surette biliriz.
el-V?L?
Mahl?kat?n i?lerini yoluna koyan;
Bu muazzam k?inat? ve her an biten h?disat? tek ba??na tedb?r ve idare eden...
Allah Te?l? b?t?n varl??? idare eden, biricik ve en b?y?k v?lidir. Di?er v?liler ve h?k?mdarlar?n idaresi, O'nun izni ve m?saadesi iledir. Ve onlar?n vel?yet ve idaresi, son derece n?k?st?r.
Allah'?n vel?yet ve tedbiri ise s?n?rs?z, ger?ek ve hakik?dir. Her ?ey emri ve iradesi alt?ndad?r. Her?ey'i bilir. Ondan habersiz m?lk?nde hi?bir
?ey cereyan etmez. ?dile m?k?fat?n?, z?lime cezas?n? eksiksiz verir... Sebebler, O'nun icraat ve idaresinde yard?mc? de?il, sadece izzet ve ha?metini g?steren birer perdedirler. Hakik? te'sir, O'nun kudretindendir.
el-M?TE?L?
Yarat?lm??lar hakk?nda akl?n m?mk?n g?rd??? her ?eyden, her hal ve tav?rdan pek y?ce ve pek m?nezzeh...
Mesel?, bir zengin hakk?nda, "Bu adam yar?n fakir d??ebilir", denebilir ve adam da zenginken fakir olabilir. Fakat Allah Te?l? hakk?nda, bu gibi ihtimallerin d???n?lmesi m?mk?n de?ildir. O, her t?rl? noksanl?k, eksiklik, zaaf, ?cizlik, hat? ve kusurdan m?nezzehtir. ?steyenler ?o?ald?k?a ihsan? artar, herkese hikmet ve iradesine g?re verir. Verdik?e haz?neleri t?kenmez...
el-BERR
Kullar? hakk?nda kolayl?k isteyen; iyilik ve bah?i?i ?ok olan...
Allah Te?l? kullar? i?in daima kolayl?k ve rahatl?k ister, zorluk istemez, zorluk ??karanlar? da sevmez. Yap?lan k?t?l?kleri ba???lar, ?rter. Bir iyili?e en az 10 m?k?fat verir. Kul g?nl?nden iyi bir ?ey ge?irmi?se, onu yapmam?? olsa bile, yapm?? gibi kab?l edip m?k?fat verir. Aksine k?t?l?kleri ise yapmad?k?a cezaland?rmaz.
et-TEVV?B
Tevbeleri kab?l edip, g?nahlar? ba???layan...
Bu ism-i ?er?f, tevbe'nin m?bal??a s?gas?d?r. Tevbenin as?l m?n?s? d?nmektir. Kulun isyan yolundan d?nmesi demektir.
el-M?NTEKIM
Su?lular?, adaleti ile m?stehak olduklar? cezaya ?arpt?ran...
Allah Te?l?'n?n intikam? vard?r. ?s?lerin belini k?ran, c?nilerin hakk?ndan gelen, ta?k?nl?k yapan azg?nlara hadlerini bildiren ??bhesiz ki O'dur.
el-AF?VV
Afv? ?ok...
Allah Te?l?, g?nahlar? silen, onlar? hi? yokmu? gibi kab?l edendir.
Bu m?naya g?re bu isim, Gaf?r ismine yak?nd?r. Ancak arada ?u fark vard?r: Gufran: G?nahlar? ?rt?vermek demektir. Afv ise, g?nahlar? k?k?nden kaz?makt?r. G?nahlar? k?k?nden kaz?mak, o ?ey'i ?rtmekten daha iyidir.
er-RA?F
?ok re'fet ve ?efkat s?hibi...
Mahl?kat i?inde bilhassa insanlar i?in, Allah'?n in?yeti, kerem ve re'feti hi?bir ?l??ye ve ifadeye s??mayacak kadar geni? ve b?y?kt?r.
M?L?K?'L-M?LK
Allah Te?l? m?lk?n hem s?hibi, hem h?k?md?r?d?r. M?lk?nde diledi?i gibi tasarruf eder. Hi?bir kimsenin O'nun bu tasarrufuna itiraz ve tenkide hakk? yoktur... Diledi?ine verir, diledi?inden al?r. M?lk?nde hi?bir orta?a ve yard?mc?ya ihtiyac? yoktur.
Z?'L-CEL?L? ve'l-?KR?M
Hem b?y?kl?k s?hibi, hem fazl-? kerem...
Cel?l; b?y?kl?k, ululuk m?nas?nad?r. B?y?kl?k al?meti olan ne kadar kem?l?t varsa hepsi Allah'a mahsustur. Mahl?kattaki kem?l?t, O'nun kem?linin zay?f bir g?lgesi ve i?aretidir.
Allah Te?l? ayn? zamanda b?y?k bir fazl-? kerem s?hibidir de... Mahl?kat ?zerine ak?p ta?makta olan say?ya gelmez, s?n?r kab?l etmez nimetler hep O'nun ihsan? ve ikr?m?d?r. O nimetlerin zerresinde olsun hi? kimsenin hakk? yoktur.
el-MUKS?T
B?t?n i?lerini denk, birbirine uygun ve yerli yerinde yapan.
Mazl?ma ac?y?p z?limin elinden kurtaran.
Allah Te?l? en ?st?n bir adalet ve merhametin s?hibidir. Her i?i birbirine denk ve l?y?kt?r. Zerre kadar da olsa haks?zl??? tervic etmez. Kullar?na muamelesi merhamet ve adalet ?zeredir. Yap?lm?? olan hi?bir iyili?in zerresini bile kar??l?ks?z b?rakmaz. ?nsanlar?n birbirlerine kar?? i?ledikleri haks?zl?klar? da d?zelterek hakk? yerine getirir.
el-C?M?'
?stedi?ini, istedi?i zaman, istedi?i yerde toplayan.
Birbirine benzeyen, benzemeyen ve z?d olan ?eyleri bir araya getirip tutan...
Cem, da??n?k ?eyleri bir araya toplama demektir. Allah Te?l?, v?cudlar?m?z?n ??r?yerek suya, havaya, topra?a da??lm?? zerrelerini tekrar birle?tirecek, bedenlerimizi yeni ba?tan in?a edecektir.
Allah Te?l? birbirine benzeyen ?eyleri bir araya getirip toplad??? gibi, birbirinden ayr? varl?klar? da bir araya getirmektedir. Onlar?n i? i?e birlikte ya?amalar?n? te'min etmektedir. S?cakl?k ile so?ukluk, kuruluk ile
nemlilik gibi birbirine z?d unsurlar? bir arada tutmas? da yine Allah'?n C?mi' isminin tecellisindendir.
el-GAN?YY
?ok zengin ve her ?eyden m?sta?n?...
Ganiy, hi?bir ?ey'e ihtiyac? olmayan, her?ey yan?nda mevcud bulundu?u i?in hi?bir ?ekilde ba?kas?na m?racaat mecburiyetinde kalmayan z?t demektir.
el-MU?N?
?stedi?ini zengin eden...
Allah Te?l? diledi?ini zengin eder, ?m?r boyunca zengin olarak ya?at?r. Diledi?ini de ?m?r boyunca fakirlik i?inde b?rak?r.
B?z? kullar?n? zenginken fakir, baz?lar?n? da fakirken zengin yapar.
"K?yamet g?n? fakirlik ve zenginlik tart?lmayacak; fakirli?e ne ?l??de sabredildi?i, zenginli?e de ne ?l??de ??kredilmi? oldu?u hesab edilecek.
Mesele, ?ok fakir veya ?ok zengin olmak de?il, ?ok sabretmek veya ?ok ??kretmektir."
Yahya bin Muaz
el-M?N?'
Bir ?ey'in meydana gelmesine m?s?ade etmeyen...
?yiden ve k?t?den pek ?ok arzular?m?z vard?r ki biri bitmeden biri ortaya ??kar. Ya?ad???m?z m?ddet?e bunlar ne biter, ne de t?kenir... Biz de bu arzular?m?z? elde etmek i?in ?al???r dururuz. Her arzumuz bir tak?m sebeblere, sebebler de M?ni' ve Mu't? olan Allah'?n emrine ba?l?d?r. Allah Te?l? isteyenlerin isteklerini, dilerse verir; o zaman isteyenin tuttu?u sebebler ?abucak meydana gelir. Mu't? ism-i ?er?finin m?nas? budur. Allah Te?l? b?z? isteklere de m?saade etmez. O zaman isteyenin yap??t??? sebebler k?s?r kal?r, ne kadar ?abalan?rsa ?abalans?n netice vermez. Bu da M?ni' ism-i ?er?finin tecell?sidir.
Kullar?n?n ba??na gelecek fel?ket ve musibetleri ?nlemek, geri ?evirmek de yine M?ni' ism-i ?er?finin tecelliyat?ndand?r.
ed-D?RR
Elem ve zarar verici ?eyleri yaratan...
en-N?F?'
Hay?r ve menfaat verici ?eyleri yaratan...
Menfaatlar? ve mazarratlar?, hay?r ve ?erleri yaratan Allah Te?l?'d?r. ?nsana menfaat ve zararlar belli b?z? sebebler alt?nda geliyorsa da, o sebebler o menfaat ve zararlar?n s?hibi ve m?essiri de?il, birer perdesidir. Ger?ekte zarar?n da faydan?n da, hayr?n da ?errin de yarat?c?s? Allah't?r.
en-N?R
?lemleri nurland?ran; istedi?i s?malara, zihinlere ve g?n?llere *?r ya?d?ran...
B?t?n e?yay? ayd?nlatan *?r, ??bhesiz ki, Allah'?n z?t?n?n *?rundand?r. ??nk? g?klerin ve yerin *?ru O'dur.
Nas?l ki, g?ne?in ayd?nlatt??? her zerre, g?ne?in varl???na bir delildir, k?inat?n her zerresinde g?r?nen ayd?nl?k da, o ayd?nl??? yaratan varl???n mevcud olmas?na bir delil te?kil etmektedir.
el-H?D?
Hidayeti yaratan.
?stedi?i kulunu hay?rl? ve k?rl? yollara muvaffak k?lan, murad?na erdiren.
Her yaratt???na, neye ihtiyac? varsa, ne yapmas? gerekiyorsa onu ??reten...
Hid?yet; Allah Te?l?'n?n l?tuf ve keremiyle kullar?na, sonu hay?r ve saadet olacak isteklerin yollar?n? g?stermesi veya o yola g?t?r?p murad?na erdirmesi demektir. Sadece hay?r yolunu ve sebeblerini g?sterme?e ir??d; neticeye erinceye kadar o yolda y?r?tmeye de tevf?k denir.
Hid?yetin kar??l??? dal?lettir. Dal?let, do?ru yoldan bile bile veya i?fale kap?larak sapmak demektir. Hid?yetin neticesi ?man, dal?letin neticesi ?mans?zl?k ve k?f?rd?r...
el-BED?'
?rneksiz, misalsiz, ac?b ve hayret verici ?lemler ?cad eden...
Z?t?nda, s?fat?nda, fiillerinde, ems?li g?r?lmemi? olan...
Bed?', m?bd? m?nas?nad?r. M?bd?, ibd? eden, yani ?rne?i bulunmayan bir ?ey'i ?cad eden demektir.
Allah herhangi bir kuluna peygamberlik veya vel?lik vererek ?st?n k?lm??sa, bu ?st?nl?kle o kul, kendi zaman?ndaki sair insanlara nisbetle bed?' olmu?tur. B?z? ?limlere verilen Bedi?zzaman l?kab? gibi. Bu t?bir, zaman?n?n e?siz, misilsiz ?limi m?nas?na gelmektedir.
el-B?K?
Varl???n?n sonu olmayan...
Bu ism-i ?er?f "varl???n devam?n?" bildiren bir kelimedir. Varl???n devam?, ?n? ve sonu olmamaklad?r. ?n? olmamak m?l?hazas?yla Allah Te?l?'ya Kad?m, sonu olmamak m?lahazas?yla B?k? denir. Bu m?nalara yak?n Ezel? ve Ebed? ism-i ?erifleri de vard?r.
Allah Te?l?'n?n varl???, devam bak?m?ndan zaman mefhumu i?ine girmez. ??nk?, zaman denilen ?ey, k?inat?n yarat?lm?? oldu?u andan itibaren sonsuzlu?a do?ru ak???n?n derecelerini g?steren bir mefhumdur. ?u halde, zaman yarat?lm??lar ba?lam??t?r ve onlarla bitecektir. K?inat yokken zaman da yoktu, fakat Allah Te?l? vard?. K?inat biter, zaman da biter, fakat Allah B?K?dir.
el-V?R?S
Servetlerin ge?ici s?hipleri elleri bo? olarak yoklu?a d?nd?kleri zaman servetlerin hakik? s?hibi...
Allah Te?l? m?lk?n ger?ek s?hibi oldu?u gibi, ger?ek v?risidir de. ?nsanlar?n m?lk s?hibi olmalar? ge?ici oldu?u gibi, varislikleri de ge?ici ve muvakkatt?r. M?lk?n ger?ek v?risi, m?lk s?hibi Allah't?r. K?y?met heng?m?nda b?t?n canl?lar ?lecek, b?t?n m?lk tamam?yla O'na kalacakt?r.
er-RE??D
B?t?n i?leri ezel? takd?rine g?re y?r?t?p, bir nizam ve hikmet ?zere ?k?betine ula?t?ran;
Her ?ey'i yerli yerine koyan, en do?ru ?ekilde nizama sokan...
Re??d isminde iki m?na vard?r:
1. Do?ru ve sel?met yolu g?steren. Bu m?nada H?d? ismiyle e? m?naya gelir.
2. Hi?bir i?i bo? ve faydas?z olmayan, hi?bir tedb?rinde yan?lmayan, hi?bir takd?rinde hikmetsizlik bulunmayan z?t m?nas?ndad?r.
es-SAB?R
Allah, bir i?i, vakti gelmeden yapmak i?in acele etmez. Yapaca?? i?lere muayyen bir zaman koyar ve onlar? koydu?u kanunlara g?re - zaman? gelince - icra eder. ?nceden ?izdi?i zamandan, - bir tenbelin yapt??? gibi, - geciktirmez. Ve kez? - bir acelecinin yapt??? gibi - zaman? gelmeden yapma?a kalkmaz. Bil'akis her ?ey'i, hangi zamanda yap?lmas?n? takd?r buyurmu? ise, o zaman yapar.
Allah'?n di?er isimleri:
Allah'?n isimleri 99 taneden ibaret de?ildir. ?yet ve had?slerde bu 99 isimlerden ayr? olarak Allah'a ba?ka isimler de iz?fe edilmi?tir.
Allah'a iz?fe edilen di?er b?z? isimler ?unlard?r:
el-V?hid'in yerine el-Ehad, el-Kahh?r'?n yerine el-K?hir, e?-?ek?r'un yerine e?-??kir; el-K?fi, ed-D?im, el-M?nevver, es-S?dd?k, el-Muh?t, el-Kar?b, el-Vitr, el-F?t?r, el-All?m, el-Ekrem, el-M?debbir, er-Ref?', Zittavl, Z?lme?ric, Z?lfadl, el-Hall?k, el-Mevl?, en-Nas?r, el-G?lib, el-Hann?n, el-Menn?n...
Kur'?n-? Ker?m'de Allah ism-i ?er?fi 2800 defa zikredilmi?tir. Allah isminden sonra Kur'an'da en ?ok zikri ge?en isim, Rab ismidir. 960 yerde zikredilmektedir.
Rab isminden sonra, Kur'an'da en ?ok yer alan isimler ise; Rahm?n, Rah?m ve M?lik isimleridir. F?tiha s?resinde "Allah" isminden sonra s?ra ile zikredilen bu d?rt ism-i ?er?fe, Cen?b-? Hakk'?n Rub?biyet S?fatlar? ad? da verilmektedir.
Terbiye etmek, b?y?tmek, yeti?tirmek m?nalar?n? ihtiva eden Rab kelimesinin as?l m?nas?: "Bir ?ey'i derece derece y?kselterek, gayesi olan en m?kemmele eri?inceye kadar kollayan" demektir.
?sm-i A'zam Nedir?
Allah Te?l?'n?n Kur'an ve had?s-i ?er?flerde zikredilen isimlerinin en b?y???d?r.
?sm-i A'zam'?, Allah, isimleri i?inde gizlemi?tir. Bunun da hik-
meti, kullar?n?n b?t?n Esm?-?l Husn?'ya ra?betini sa?lamak, kendisine b?t?n isimleriyle dua edilmesini te'min etmektir. ?sm-i A'zam belli olsayd?, insanlar yaln?zca o isimle dua ederler, di?er isimleri terkederlerdi. ??nk? ?sm-i A'zam'?n Allah kat?nda b?y?k bir de?eri vard?r. Bu isimle yap?lan dualar?n mutlaka kab?l edildi?i rivayet olunmu?tur.
?sm-i A'zam'?n Esm?-?l Husn?'dan hangi isim oldu?u hakk?nda, ?sl?m ?limleri ayr? ayr? kan?atler ileri s?rm??lerdir. B?y?k ekseriyetin kan?at?, ?sm-i A'zam'?n, l?fza-i Cel?l yani Allah ismi oldu?udur. Hz. Ali Efendimize g?re ?sm-i A'zam tek isim de?ildir. Ferd, Hayy, Kayy?m, Hakem, Adl, Kudd?s'tan ibaret 6 isimdir.
?mam-? A'zam'a g?re, ?sm-i A'zam, Hakem ve Adl olmak ?zere iki isimdir. Gavs-? A'zam'?n ?sm-i A'zam'?, Hayy ismidir. ?mam-? Rabb?n?'ye g?re de ?sm-i A'zam, Kayy?m'dur.
G?r?ld??? gibi ?sl?m b?y?kleri, ?sm-i A'zam'? farkl? isimlerde bulmu?tur. Belki de herbirinin hususi ?lemine tecell? eden ?sm-i a'zam de?i?ik olmu?tur.
Esm?-?l Husn? i?inde bir ?sm-i A'zam oldu?u gibi, her isim i?in de a'zam? bir mertebe vard?r. B?zan bir ismin a'zam? mertebesi, ?sm-i A'zam ile kar??t?r?l?r; o isim a'zam? mertebedeki tecell?si sebebiyle ?sm-i A'zam san?l?r. ?sm-i A'zam'?n her ?lime g?re de?i?ik olmas?n?n bir sebebi de budur.
Bu ism-i ?erif, Cen?b-? Hakk'?n has ismidir. Bu itibarla di?er isimlerin ifade etti?i b?t?n g?zel vas?flar? ve ?l?h? s?fatlar? i?ine al?r. Di?er isimler ise, yaln?z kendi m?nalar?na del?let ederler. Bu bak?mdan Allah isminin yerini hi?bir isim tutamaz.
Bu isim, Allah'tan ba?kas?na ne hakikaten ve ne de mecazen verilemez. Di?er isimlerin ise, Allah'tan ba?kas?na isim olarak verilmesinde bir mahzur yoktur. ?nsanlara Kadir, Cel?l ismini vermek gibi. Yaln?z bu isimlerin ba??na, insanlara izafe edildiklerinde, "kul" m?n?s?na gelen "abd" kelimesinin il?vesi g?zeldir. Abd?lkadir ismi gibi...
er-RAHM?N
Ezel'de b?t?n yarad?lm??lar hakk?nda hay?r ve rahmet irade buyuran;
Sevdi?ini, sevmedi?ini ay?rdetmiyerek b?t?n mahl?kat?n? say?s?z nimetlere garkeden...
Hayatlar? i?in l?zumlu olan b?t?n r?z?klar? veren...
er-RAH?M
Pek ziyade merhamet edici;
Verdi?i nimetleri iyi kullananlar? daha b?y?k ve ebed? nimetler vermek suretiyle m?k?fatland?r?c?...
Rahm?n ism-i ?er?finden Allah Te?l?'n?n ezelde b?t?n mahl?kat? i?in hay?r ve rahmet irade buyurdu?u anla??l?r. Rah?m ism-i ?er?fi ise, mahl?kat? aras?nda irade sahipleri, hususan m?'minler i?in rahmet-i ?l?hiyyenin tecellisini ifade eder.
el-MEL?K
B?t?n mahl?kat?n hakik? s?hibi ve mutlak h?k?md?r?...
Allah'?n, ne z?t?nda ve ne de s?fat?nda hi?bir varl??a ihtiyac? yoktur. Bil?kis her?ey z?t?nda, s?f?t?nda, varl???nda ve varl???n?n devam?nda O'na muhta?t?r. B?t?n k?inat?n hakik? s?hibi, mutlak h?k?md?r?d?r.
el-KUDD?S
Hat?dan, gafletten, aczden ve her t?rl? eksiklikten ?ok uzak ve pek temiz...
Allah, hissin idr?k etti?i, hay?lin tasavvur etti?i, vehmin tahayy?l etti?i, fikrin tasarlad??? her vas?ftan m?nezzeh ve m?berrad?r. O hat?dan, gafletten, acizden ve her t?rl? eksiklikten ?ok uzak ve pek temiz oland?r. Bu bak?mdan her t?rl? takd?se l?y?kt?r.
?nsan su'-i ihtiy?r? kar??mad??? m?ddet?e k?inatta f?tr? olarak bulunan umum? temizlik hakikat? da, Cen?b-? Hakk'?n KUDD?S isminin tecell?sidir.
es-SEL?M
Her ?e?it ?r?za ve h?diselerden s?lim kalan;
Her t?rl? tehlikelerden kullar?n? sel?mete ??karan;
Cennet'teki bahtiyar kullar?na sel?m eden...
Bu ism-i ?erif, Kudd?s ismi ile yak?n bir m?n? ifade etmekte ise de Sel?m ismi, daha ziyade istikbale aittir. Yani, Cen?b-? Hakk'?n gerek z?t?, gerek s?fat? ileride en ufak bir tegayy?re, bir de?i?ikli?e, bir za'fa u?ramaktan m?nezzehtir. O, ezelde nas?lsa ebedde de ?yledir.
el-M?'M?N
G?n?llerde ?man ????? yakan, uyand?ran;
Kendine s???nanlara aman verip onlar? koruyan, rahatland?ran...
Allah Te?l?, kalblere ?man ve hid?yet ba???layarak oralardan ??bhe ve teredd?dleri kald?rm??t?r.
Kendine s???nanlara aman verip korumu?, emniyetle rahatland?rm??t?r.
el-M?HEYM?N
G?zetici ve koruyucu...
Allah, yaratt??? mahl?kat?n?n amellerini, r?z?klar?n?, ecellerini bilip muhafaza eder. B?t?n varl??? g?r?p g?zeten, yeti?tirip varaca?? noktaya ula?t?ran ancak O'dur. Hi?bir zerre, hi?bir l?hza, Onun bu l?tuf ve ?t?fetinden bo? de?ildir.
el-AZ?Z
Ma?l?b edilmesi m?mk?n olmayan galib.
Bu ism-i ?er?f, kuvvet ve galebe m?n?s?na gelen ?ZZET k?k?nden gelir. Allah Te?l? mutlak s?rette kuvvet ve galebe s?hibidir.
?zzet s?fat?, Kur'an'da bir?ok yerlerde azab ?yetleri bahsinde gelmi?tir. Fakat bu ism-i ?er?fin yine bir?ok defa Hak?m ism-i ?er?fi ile birle?ti?i g?r?l?r. Bunun m?nas?: Allah Te?l?'n?n kudreti galibdir, fakat hikmeti ile k?t?lerin cezas?n? te'hir eder, k?t?l?k edip durmakta olan insanlar? cezaland?rmakta acele etmez, demektir.
el-CEBB?R
K?r?lanlar? onaran, eksikleri tamamlayan;
Diledi?ini zorla yapt?rmaya muktedir olan...
Bu ism-i ?erif cebir maddesindendir. Cebir, "k?r?k kemi?i sar?p biti?tirmek, eksi?i b?t?nlemek" m?nas?na geldi?i gibi, "icbar etmek", yani, "zorla i? g?rd?rmek" m?nas?na da gelir.
Bu m?naya g?re Allah Te?l? Cebb?r'd?r. Yani, k?r?lanlar? onar?r, eksikleri tamamlar, her t?rl? peri?anl?klar? d?zeltir, yoluna kor.
Cebb?r'?n ikinci m?nas?na g?re de; Allah Te?l? k?inat?n her noktas?nda ve her ?ey ?zerinde diledi?ini yapt?rma?a muktedirdir. H?k?m ve iradesine kar?? gelinmek ihtimali yoktur.
el-M?TEKEBB?R
Her ?eyde ve her h?disede b?y?kl???n? g?steren...
B?y?kl?k ve ululuk, ancak Allah'a mahsustur, varl??? ile yoklu?u Allah'?n bir tek emrine ve iradesine ba?l? bulunan k?inattan hi?bir mevcut, bu s?fat? tak?namaz.
el-H?LIK
Her?ey'in varl???n? ve varl??? boyunca g?r?p ge?irece?i halleri,
h?diseleri tayin ve tesbit eden ve ona g?re yaratan, yoktan v?r eden...
Bu ism-i ?er?fin m?nas?nda iki husus vard?r:
1. Bir ?ey'in nas?l olaca??n? tayin ve takdir etmek,
2. O takdire uygun olarak o ?ey'i ?cad etmek.
el-B?R?'
E?yay? ve her ?ey'in ?z? ve cihazlar?n? birbirine uygun bir halde yaratan...
Her ?ey'in v?cudu m?tenasib, yani, ?zas?, hayat cihazlar? ve asl? unsurlar? keyfiyet ve kemmiyet bak?m?ndan birbirine m?nasib olarak yarat?ld??? gibi, hizmeti ve faydas? da umum? ?henge uygun yarat?lm??t?r.
el-MUSAVV?R
Tasv?r eden, her?ey'e bir ?ekil ve hususiyet veren...
Allah Te?l? her?ey'e bir s?ret, bir ?zellik vermi?tir. Her?ey'in kendisine g?re ?ekli, d??tan g?r?n??? vard?r ki, ba?kalar?na benzemez.
Mesel?: ?nsanlar aras?nda tamamiyle birbirinin ayn? iki insan yoktur.
Bundan daha garibi, parmak u?lar?ndaki ?izgilerdir. Bu ?izgiler, insanlar?n say?s? kadar de?i?ik gidiyor ve hi?biri ?tekine uymuyor. ?u halde insan?n hi? taklit olunamayacak imzas?, bast??? parmak izidir.
??te bunlar, Allah Te?l?'n?n MUSAVV?R isminin tecell?leridir.
el-?AFF?R
Ma?fireti pek bol olan...
Gafr, ?rtmek ve s?y?net etmek (korumak) m?n?s?nad?r. Allah m?'minlerin g?nahlar?n? ?rter. Diledi?i kullar?n? da g?nahlardan s?y?net eder, korur. Bu, onlar i?in en b?y?k nimetlerden biridir.
el-KAHH?R
Her?ey'e, her istedi?ini yapacak surette galib ve h?kim...
Kahr, bir ?ey'e, onu hor ve hak?r k?lacak veya mahv ve hel?k edebilecek s?rette galib olmakt?r. Allah Te?l? Kahh?r'd?r, her vechile ?st?n ve daima galibdir. Kuvvet ve kudretiyle her ?ey'i i?inden ve d???ndan ku?atm??t?r. Hi?bir ?ey O'nun bu ih?tas?ndan d??ar? ??kamaz. Ona kar?? her?ey'in boynu b?k?kt?r. Kahr?na yerler, g?kler dayanamaz. Kahr ile nice az?p sapm?? ?mmetleri ve milletleri mahv ve peri?an etmi?tir.
el-VEHH?B
?e?it ?e?it nimetleri devaml? ba???lay?p duran...
Vehh?b kelimesi hibe k?k?nden gelmektedir. Hibe, "herhangi bir kar??l?k ve menfaat g?zetmeden birine bir mal? ba???lamak" m?nas?nad?r. Vehh?b ise, "Her zaman, her yerde ve her ?ey'i ?ok ?ok ve bol bol veren ve kar??l?k beklemeyen" demektir.
er-REZZ?K
Yarat?lm??lara, faydalanacaklar? ?eyleri ihs?n eden...
R?z?k, Allah Te?l?'n?n bilhassa ya?ayan mahl?kat?na faydalanmalar?n? nasib etti?i her ?eydir. R?z?k yaln?z yenilip i?ilecek ?eylerden ibaret de?ildir. Kendisinden faydalan?lan her?ey'e r?z?k denir.
Madd? r?z?k, her t?rl? yiyecek ve i?ecek, giyilecek ve kullan?lacak e?ya, para, m?cevher, ?oluk-?ocuk, v?cudun ?al??ma kudreti, bilgi, mal-m?lk, servet v.s. gibi ?eylerdir.
M?nev? r?z?k ise, ruhun ve kalbin g?das? olan ?eylerdir. Ba?ta ?man olmak ?zere insan?n m?nev? hayat?na ait b?t?n duygular ve o duygular?n ihtiyac? olan ?eyler, hep m?nev? r?z?kt?r.
el-FETT?H
Her t?rl? m??killeri a?an ve kolayla?t?ran...
Fett?h kelimesi, feth'den gelmektedir. Feth ise, "kapal? olan ?ey'i a?mak" m?nas?nad?r.
Kapal? bir ?ey'i a?mak:
a. Madd? olur; bir kap?y?, bir kilidi a?mak gibi.
b. M?nev? olur; kalbden tasalar?, kederleri at?p g?nl? a?mak gibi.
Bitkilerin ?i?ek a?mas?, tohum ve ?ekirdeklerin s?nb?l vermesi, r?z?k ve rahmet kap?lar?n?n a??lmas? hep Fett?h ism-i ?erifinin tecell?sindendir.
el-AL?M
Her ?ey'i ?ok iyi bilen...
Allah, her ?ey'i tam m?nas?yla bilir. Her ?ey'in, i?ini, d???n?, inceli?ini, a??kl???n?, ?n?n?, sonunu, ba?lang?c?n?, bitimini ?ok iyi bilendir O. Olmu?lar? bildi?i gibi, olacaklar? da ayn? ?ekilde bilir. Onun i?in, olmu? - olacak, gizli - a??k s?z konusu de?ildir. Bunlar, insanlar hakk?nda ge?erli olan mefhumlard?r. ?nsanlar?n bilmesi nisb? ve ?r?z?dir. Allah'?n bilmesi ise, - b?t?n isim ve s?fatlar?nda oldu?u gibi - z?t?'dir. Onun i?in O'nun bilmesinde dereceler bulunmaz.
el-K?BID
S?kan, daraltan...
el-B?SIT
A?an, geni?leten...
B?t?n varl?klar Allah Te?l?'n?n kudret kabzas?ndad?r. ?stedi?i kulundan, ihs?n etti?i servet ve s?m?n?, evl?d ve iy?li, yahut hayat zevkini, g?n?l ferahl???n? al?verir. O adam zenginken fakir olur, yahut evl?d ac?s?na bo?ulur, yahut i? s?k?nt?s?na, ?st?rap ve huzursuzluk i?ine d??er.
??te bu haller, K?b?d isminin tecellileridir.
Allah, istedi?i kuluna da yepyeni bir hayat verir, ne?'e verir, r?z?k bollu?u verir, bu da B?s?t isminin tecelliyat?d?r.
el-H?FID
Yukar?dan a?a??ya indiren, al?altan...
Allah Te?l?, istedi?i kulunu yukar?dan a?a?? at?verir. ?an ve ?eref s?hibi iken, rez?l ve r?sv?y eder ve bu muamelesi ?ok defa, kendisini tan?m?yan, emirlerini dinlemeyen ?siler, ba?kalar?n? be?enmiyen m?tekebbirler ve hak, hukuk tan?mayan z?lim zorbalar hakk?nda tecell? eder.
er-R?F?'
Yukar? kald?ran, y?kselten...
Allah Te?l?, istedi?i kulunu indirdi?i gibi, istedi?i kulunu da y?kseltir. ?an ve ?eref verir. B?z? g?n?lleri ?man ve irfan ????? ile parlat?r, y?ksek hakikatlardan haberd?r eder.
Allah'?n y?kseltti?i insanlar, ?ok defa melek huylu, tatl? dilli, insanlar?n ay?plar?n?, kusurlar?n? ?rt?p eksiklerini tamamlayan; onlara mal?yla, bedeniyle, bilgisiyle, nasihatiyle yard?m eden n?zik, kibar insanlard?r. Onlar bu istikametten ayr?lmad?k?a Allah da bu nimeti kendilerinden almaz.
el-MU'IZZ
?zzet veren, a??rlayan...
el-M?Z?LL
Zillete d???ren, hor ve hak?r eden...
?zzet ve zillet, birbirine z?d m?nalard?r. ?zzet kelimesinde "?eref ve haysiyet", Zillet kelimesinde ise "al?akl?k" m?nas? vard?r.
Bunlar hep Allah Te?l?'n?n, mahl?kat? ?zerindeki tasarruflar? c?mlesindendir.
es-SEM?'
?yi i?iten...
Allah Te?l? i?itir. Kalblerimizdeki s?zleri ve i?itilmek ??n?ndan olan her ?ey'i i?itir. Mesafeler, onun i?itmesine perde olamaz. Birini i?itmesi, ?tekilerini i?itmesine m?ni olmaz. Her h?diseyi ayn? derece a??k olarak i?itir.
el-BAS?R
?yi g?ren...
Allah Te?l? herkesin gizli a??k yapt???n? ve yapaca??n? g?r?p durmaktad?r. Karanl?klar O'nun g?rmesine m?ni olamaz. Karanl?k gibi, yak?nl?k - uzakl?k, b?y?kl?k - k???kl?k gibi insanlar?n g?rmelerine engel olan ?eyler de O'nun g?rmesine m?ni olmaz.
el-HAKEM
H?kmeden, hakk? yerine getiren...
Allah Te?l? H?kim'dir, her ?ey'in h?km?n? O verir ve h?km?n? eksiksiz icra eder. H?kimlerin h?kimli?ine, h?k?mdarlar?n h?k?mdarl???na h?k?m veren de ancak O'dur. O'nun h?km? olmadan hi?bir ?ey, hi?bir h?dise meydana gelemedi?i gibi, O'nun h?km?n? bozacak, geri b?rakt?racak, infaz?na m?ni olacak hi?bir kuvvet, hi?bir h?k?met, hi?bir makam da yoktur.
el-ADL
Tam ad?letli...
Adalet, zulm?n z?dd?d?r. Zul?m kelimesinde; incitme, can yakma m?nas? vard?r. Zulmetmiyerek herkese hakk?n? vermek ve her ?ey'i ak?l ve mant??a, hikmet ve maslahata uygun olarak yapmak da adalet demektir.
Allah Te?l? ?dil'dir. Z?limleri sevmez. Z?limlerle d???p kalkanlar? ve hatt? sadece uzaktan onlara imrenenleri ve sevenleri de sevmez.
el-L?T?F
En ince i?lerin b?t?n inceliklerini bilen, nas?l yap?ld???na n?fuz edilemeyen en ince ?eyleri yapan;
?nce ve sezilmez yollardan kullar?na ?e?itli faydalar ula?t?ran...
Allah Te?l? L?t?f'dir. En ince ?eyleri bilir. ??nk? onlar? yaratan O'dur. Nas?l yap?ld??? bilinmiyen, gizli olan en ince ?eyleri yapar.
el-HAB?R
Her ?ey'in i? y?z?nden, gizli taraflar?ndan haberdar olan...
En k?????nden en b?y???ne kadar b?t?n e?ya ve h?diselerden Allah haberdard?r. Onun haberi olmadan hi?bir h?dise cereyan etmez.
el-HAL?M
Hilm, su?lular?n cezas?n? vermeye g?c? yetip dururken bunu yapmamak, onlar hakk?nda yumu?ak davranmak ve cezalar?n? geriye b?rakmakt?r. Su?luyu cezaland?rma?a iktidar? olmayana hal?m denmez. Hal?m, kudreti yetti?i halde, bir hikmete binaen cezaland?rmayana denir.
Allah Te?l? Hal?m'dir. Her g?nah i?leyeni hemen cezaland?rmaz. H???m ve gazabda acele etmez, m?hlet verir. Bu m?hlet i?inde yapt?klar?na pi?man olup tevbe edenleri afveder. Israr edenler hakk?nda, h?k?m art?k kendisine kalm??t?r.
el-AZ?M
B?t?n b?y?kl?klerin s?hibi...
Azamet, b?y?kl?k m?nas?nad?r. Hakik? b?y?kl?k Allah'a mahsustur. Yerde, g?kte, b?t?n varl?k i?inde mutlak ve ekmel b?y?kl?k, ancak O'nundur ve her?ey O'nun b?y?kl???ne ??hiddir. Bu s?fatta da Allah'a herhangi bir denk bulunmas? muhaldir.
el-?AF?R
Ma?fireti ?ok...
Allah Te?l?'n?n ma?fireti ?oktur. Bir kulun kusuru ne kadar b?y?k ve ?ok olursa olsun onlar? ?rter, meydana ??kar?p da s?hibini rez?l etmez.
Kusurlar? insanlar?n g?z?nden gizledi?i gibi, melek?t ?lemi s?kinlerinin g?z?nden de gizler. ?nsanlar?n g?rmedi?i b?z? ?eyleri melek?t ?lemi s?kinleri g?r?rler. Gaf?r ism-i ?er?fi, kusurlar?n onlar?n g?z?nden de gizlenmesini ifade eder.
e?-?EK?R
Kendi r?z?s? i?in yap?lan iyi i?leri, daha ziyadesiyle kar??layan...
??k?r, iyili?i, iyilikle kar??lamak demektir. ??k?r, Allah Te?l?'ya kar?? kulun yapmas? gereken bir vazifesidir.
?ek?r ise, az t?at kar??l???nda ?ok b?y?k dereceler veren, say?l? g?nlerde yap?lan amel kar??l???nda ?hiret ?leminde sonsuz nimetler l?tfeden demektir. Bu m?naya Allah'dan ba?ka hakik? s?hip yoktur.
el-AL?YY
Her hususta, her?eyden y?ce olan...
Allah Te?l? y?cedir, y?ksektir.
Y?ksekli?in hakik? m?nas? ?udur:
1. Allah'tan daha ?st?n bir varl?k d???n?lmesi imk?ns?zd?r.
2. Bir benzeri veya orta?? veya yard?mc?s? yoktur.
3. ??n?na yara?mayan her ?eyden uzakt?r.
4. Kudrette, bilgide, h?k?mde, iradede ve di?er b?t?n kem?l s?fatlar?nda ?st?nd?r. ?u halde Aliyy, her ?ey kendisinin d?nunda, emrinde ve h?km? alt?nda olan Z?t demektir.
el-KEB?R
B?y?kl?kte kendisinden daha b?y??? d???n?lemeyen...
Allah Te?l? kibriy? s?hibidir. Kibriy?, z?t?n kem?li demektir. Her bak?mdan b?y?k, varl???n?n kem?line hudut yoktur. B?t?n b?y?kl?kler O'na mahsustur.
el-HAF?Z
Yap?lan i?leri b?t?n tafsil?t?yla tutan, her ?ey'i belli vaktine kadar ?f?t ve bel?lardan sakl?yan...
H?fz, korumak, demektir. Bu koruma iki ?ekilde olur.
Birincisi, varl?klar?n devam?n? sa?lamak, muhafaza etmektir.
?kincisi, birbirlerine z?d olan ?eylerin, yekdi?erlerine sald?rmas?n? ?nlemek, birbirlerinin ?errinden onlar? korumakt?r.
Allah her mahl?kuna, kendine zararl? olan ?eyleri bilecek bir his ilham buyurmu?tur. Bu Haf?z ism-i ?er?finin tecelliyat?ndand?r. Bir hayvan kimyev? tahlil raporuna muhta? olmadan kendine zararl? otlar? bilir ve onlar? yemez. Kullar?n amellerinin yaz?lmas?, z?yi olmaktan korunmas? da Haf?z isminin iktizas?d?r. Bu bak?mdan ?hirette yeniden dirilme ve yapt?klar?ndan hesaba ?ekilme ile Haf?z isminin yak?ndan al?kas? vard?r.
el-MUK?T
Her yarat?lm???n az???n? ve g?das?n? tayin eden, az?klar? beden ve kalblere g?nderen...
Bu m?naya g?re Muk?t, Rezzak m?nas?nad?r. Yaln?z Muk?t, Rezz?k'tan daha husus?dir. Rezzak, az?k olan? da olmayan? da i?ine al?r.
el-HAS?B
Herkesin hayat? boyunca yap?p ettiklerinin, b?t?n tafsil?t ve teferruatiyle hesab?n? iyi bilen;
Her ?ey'e ve herkese her ihtiyac? i?in k?fi gelen...
Allah Te?l?, neticesi hesapla bilinecek ne kadar miktar ve kemmiyet varsa hepsinin neticelerini hi?bir ameliyeye (i?leme) muhta? olmadan do?rudan do?ruya ve apa??k bilir.
Allah Te?l?, herkese her ihtiyac? i?in k?fidir. Bu kif?yet, O'nun varl???n?n devam ve kem?lini g?sterir.
el-CEL?L
Cel?det, ululuk ve heybet s?hibi, cel?l s?fatlar? ile muttas?f...
Cel?det ve ululuk, Allah'a mahsustur. Onun z?t? da b?y?k, s?fatlar? da b?y?kt?r. Fakat bu b?y?kl?k, cisimlerdeki gibi hacim veya ya?l?l?k itibar? ile de?ildir. Zamanla ?l??lmez, mek?nlara s??maz.
el-KER?M
Keremi, l?tuf ve ihs?n? bol...
Allah vaad etti?i zaman s?z?n? yerine getirir, verdi?i zaman son derece bol verir, muktedirken afveder.
er-RAK?B
B?t?n varl?klar ?zerinde g?zc?, b?t?n i?ler murakabesi alt?nda bulunan...
Bir ?ey'i koruyan ve devaml? kontrol alt?nda bulundurana rak?b derler; bu da bilgi ve muhafaza ile olur.
Allah Te?l?, b?t?n varl?klar? her l?hza g?zetip duran bir ??hid, bir n?z?rd?r. Hi?bir ?ey'i ka??rmaz. Her birini g?r?r ve herkesin yapt???na g?re kar??l???n? verir.
el-M?C?B
Kendine dua edip yalvaranlar?n isteklerini i?itip cevab veren, onlar? cevabs?z b?rakmayan...
Burada bir hususu iyi bilmek gerekir: Cevab vermek ayr?d?r, kab?l etmek ayr?d?r. ?yet-i ker?mede, Allah taraf?ndan her duaya cevab verilece?i va'dedilmi?tir. Fakat kab?l edilece?i va'dedilmemi?tir. Zira kab?l edip etmemek Cen?b-? Hakk'?n hikmetine ba?l?d?r. Hikmeti iktiza ederse istenenin ayn?n?, ayn? zamanda kab?l eder. Dilerse istenenin daha iyisini verir. Dilerse o du?y? ?hiret i?in kab?l eder, d?nyada neticesi g?r?lmez. Dilerse de kulun menfaatine uygun olmad??? i?in hi? kab?l etmez.
el-V?S?'
Geni? ve m?saadek?r...
Allah'?n ilmi, rahmeti, kudreti, afv ve ma?fireti geni?tir ve her ?ey'i kaplam??t?r. Allah'?n ilminden hi?bir ?ey gizlenemez, ikram ve ihsan?na bir nihayet yoktur.
el-HAK?M
B?t?n i?leri hikmetli...
Allah Hak?m'dir. Faydas?z, bo? ve tesad?f? bir i?i yoktur. Her emir ve filinin her y?n?yle sonsuz fayda ve maslahatlar? vard?r. Her yaratt??? mahl?k, her yapt??? i? b?t?n k?inat nizam? ile al?kal?d?r. K?inat?n umum? nizam? ile ten?kuz te?kil eden hi?bir h?dise, bir mahl?k, bir i? yoktur.
el-VED?D
?yi kullar?n? seven, onlar? rahmet ve r?zas?na erdiren, sevilmeye ve dostlu?u kazan?lmaya biricik l?y?k olan...
Ved?d'un iki m?nas? vard?r: 1. Seven, 2. Sevilen.
Allah Te?l?, kullar?n? ?ok sever, onlar? l?tuf ve ihsan?na garkeder. Sevilmeye l?y?k ve m?stehak olan da ancak O'dur.
el-MEC?D
Z?t? ?erefli, ef'?li g?zel olan, her t?rl? ?vg?ye l?y?k bulunan...
Bu ism-i ?er?fin m?nas?nda iki m?him unsur vard?r:
Biri: Azamet ve kudretinden dolay? yakla??lamaz olmak.
?kincisi: Y?ksek huylar?ndan, g?zel i?lerinden dolay? ?v?l?p sevilmek...
el-B??S
?l?leri diriltip kabirlerinden kald?ran; g?n?llerde sakl? olanlar? meydana ??karan...
Allah Te?l? insanlar?, onlar ?l?p toprak olduktan sonra ?hiret g?n? dirilterek kabirlerinden kald?racak ve ruhlar? ile cesedleri birlikte olarak hesaplar?n? g?recek, sonra da yine ruh ve cesedleri birlikte olarak m?k?fat veya cezalar?n? verecektir.
e?-?EH?D
Her zamanda h?diselerin d?? y?z?n? bilen ve her yerde h?z?r ve n?z?r olan...
Allah, mutlak surette her?ey'i bilmesi bak?m?ndan Al?m'dir. H?diselerin esrar?n?, i? y?z?n? bilmesi y?n?nden Hab?r'dir. D?? y?z?n? bilmesi y?n?nden de ?eh?d'dir.
el-HAKK
Varl??? hi? de?i?meden duran...
Hakk, varl??? hakik? bulunan z?t?n ismidir. Yani, varl??? daima s?bittir. Allah Te?l?'n?n z?t?, yoklu?u kab?l etmedi?i gibi, herhangi bir de?i?ikli?i de kab?l etmez. Hakikaten v?r olan yaln?z Allah't?r.
el-VEK?L
Us?l?ne uygun ?ekilde, kendisine tevdi edilen i?leri en g?zel ?ekilde neticelendiren...
Kendisine i? ?smarlanan z?ta vek?l denir. Allah Te?l? en g?zel ve en m?kemmel vek?l'dir. ??lerin hepsini tedv?r, tedb?r ve idare eden O'dur. Fakat kendisi hi?bir i?inde vek?le muhta? de?ildir. Allah Te?l?, kendisine tevekk?l edenlerin i?lerini en iyi neticeye ula?t?r?r.
el-KAV?YY
?ok kuvvetli...
el-MET?N
?ok sa?lam...
Kuvvet, tam bir kudrete del?let eder. Met?net ise, kuvvetin ?iddetini ifade eder.
Allah'?n kuvveti de ?teki s?fat ve isimleri gibi n?-m?ten?h?dir, t?kenmez, gev?emez, hudut i?ine s??maz, ?l??ye gelmez. Allah'?n kudreti bahsinde zorluk - kolayl?k s?z konusu de?ildir. Bir yapra?? yaratmakla k?inat? yaratmak birdir.
Allah Te?l? tam bir kuvvet sahibi olmak bak?m?ndan, Kaviyy, g?c?n?n ?ok ?iddetli olmas? bak?m?ndan Met?n'dir.
el-VEL?YY
?yi kullar?na dost olan, yard?m eden...
Allah, sevdi?i kullar?n?n dostudur. Onlara yard?m eder. S?k?nt?lar?n?, darl?klar?n? kald?r?r, ferahl?k verir. ?yi i?lere muvaffak k?lar. Her ?e?it karanl?klardan kurtar?r, nurlara ??kar?r. Art?k onlara korku ve h?z?n yoktur. Herkesin korktu?u zaman, onlar korkmazlar.
el-HAM?D
Ancak kendisine hamd ? sen? olunan, b?t?n varl???n diliyle biricik ?v?len, medhedilen...
Hamd; ihsan s?hibi b?y??? ?vmek, t?zim fikri ve te?ekk?r kasdiyle
medh ? sen? etmektir.
Her mevc?d, h?l diliyle olsun, k?l diliyle olsun, Allah Te?l?'y? tesbih ve takd?s etmektedir. B?t?n hamd ? sen?lar O'na mahsustur. Hamd ve ??k?rle kendisine t?zim ve ib?det olunacak veliyy-i nimet ancak O'dur.
el-MUHS?
Her?ey'in say?s?n? bir bir bilen...
?lmi her?ey'i ih?ta eden ve her?ey'in miktar?n? bilip eksiksiz tastamam sayabilen Allah'd?r.
Allah Te?l?, her?ey'i oldu?u gibi g?r?r ve bilir, yani, b?t?n mevc?dat? toptan bir y???n h?linde birbirinden se?ilmez kar???k bir ?ekilde de?il; cinslerini, nev'ilerini, s?n?flar?n?, ferdlerini, zerrelerini birer birer saym?? gibi gayet a??k g?r?r ve bilir.
el-M?BD?'
Mahl?kat? maddesiz ve ?rneksiz olarak ilk ba?tan yaratan...
M?bdi, bir m?nada ?cad demektir. Mu?d ism-i ?er?fi de ?cad m?nas?na gelir. ?cad?n bir benzeri daha evvel yarat?lm??, meydana getirilmi? ise, i?de; de?ilse, yani, benzeri, maddesi olmayan yeni bir ?ey ise ibd? denir.
el-MU?D
Yarat?lm??lar? yok ettikten sonra tekrar yaratan...
Her?ey mukadder olan ?mr?n? tamamlay?p ?ld?kten sonra, Allah'tan ba?ka kimse kalmaz, fakat varken yok olan bu insanlar? ?hiret g?n? Allah Te?l? diriltip yeniden hayatland?r?r, yeniden yarat?r. Sonra da d?nya hayatlar?nda yapt?klar? i?lerden hesaba ?eker.
el-MUHY?
Hayat veren, can ba???layan, sa?l?k veren...
Allah Te?l?, cans?z maddelere hayat ve can verir.
Her g?n, her saat, her saniye yery?z?nde milyonlarca varl?k hayat bulup d?nyaya gelmektedir. B?t?n bunlar, Allah'?n emr ? fermaniyle, yaratmas?yle ve m?saadesiyle olmaktad?r. Allah yo?u var edip hayat verdi?i gibi, ?l?y? de tekrar canland?rabilir. Buna ihy?, yani, diriltme denir. Hayat? hi? yoktan veren z?t?n, ?l?lere yeniden hayat verip diriltmesi elbette son derece kolayd?r.
el-M?M?T
Canl? bir mahl?kun ?l?m?n? yaratan...
Allah, yaratt??? her canl?ya muayyen bir ?m?r takd?r etmi?tir. Canl? varl?klar i?in ?l?m mukadder ve muhakkakt?r. Hayat? yaratan Allah oldu?u gibi, ?l?m? yaratan da yine O'dur.
Ancak bu ?l?m, yok olu?, hi?li?e gidi? de?il, bil'akis f?ni hayattan b?k? hayat ge?i?tir.
el-HAYY
Diri; her ?ey'i bilen ve her ?ey'e g?c? yeten...
Hayy, diri demektir, bunun z?dd?na meyyit denir ki, ?l? m?nas?na gelir.
Allah Te?l? ?lmez, daima h?z?r ve n?z?rd?r. Ya?ayan mahl?kat?n hayat?n? veren de O'dur. O olmasayd? hayattan eser olmazd?. O daima fen?dan, zevalden, hat?dan m?nezzehtir. Her an Al?m, her an Hab?r, her an Kad?r'dir.
el-KAYY?M
G?kleri, yeri, her ?ey'i ayakta tutan...
Kayy?m, k?im'in m?bal??as?d?r. "Her ?ey ?zerinde k?im" demektir. Bunun m?nas? "Bir ?ey'in k?y?m?, yani, bir varl?k s?hibi olarak durabilmesi neye ba?l? ise, onu veren" demektir.
Allah Te?l?, her ?ey'in mukadder olan vaktine kadar durmas? i?in sebeblerini ihs?n etmi?tir. Onun i?in her?ey Hak ile k?imdir.
el-V?C?D
Hi?bir ?ey'e ihtiyac? olmayan; istedi?ini, istedi?i vakit bulan. Kendisi i?in l?zumlu olan ?eylerin hi? birinden mahrum olmayan...
Ul?hiyet s?fatlar? ve bunlar?n kem?li hususunda kendisine gerekli olan herbir ?ey, ??n? y?ce olan Allah'?n z?t?nda mevcuddur.
el-M?C?D
Kadr ? ??n? b?y?k, kerem ve sem?hati bol...
Allah Te?l?'n?n kendisiyle ??inal??? olan kullar?na kerem ve sem?hati ifadeye s??maz, ?l??ye gelmez. Mesel?: Onlar? temiz ahl?k s?hibi olmaya, iyi i?ler yapmaya muvaffak k?lar da, sonra yapt?klar? o g?zel i?leri, h?iz olduklar? se?kin vas?flar? sebebiyle onlar? ?ver, sitayi?lerde bulunur. Kusurlar?n? afveder, k?t?l?klerini mahveder.
el-V?H?D
Tek...
Z?t?nda, s?fatlar?nda, i?lerinde, isimlerinde, h?k?mlerinde asla
?er?ki (orta??) veya naz?ri (benzeri) ve dengi bulunmayan...
es-SAMED
H?cetlerin bitirilmesi, ?zd?raplar?n giderilmesi i?in tek merci', ihtiya? ve dileklerde kendisine m?racaat edilen, arzu ve b?t?n istekler kendisine sunulan...
Allah Te?l?, her dile?in biricik merciidir. Yerde, g?kte b?t?n h?cet s?hipleri y?zlerini O'na d?nd?rmekte, g?n?llerini O'na ba?lamakta, el a?arak yalvarmalar?n? O'na arzetmektedirler. Buna l?y?k olan da yaln?z O'dur.
el-K?D?R
?stedi?ini, istedi?i gibi yapma?a g?c? yeten...
Allah Te?l?, kudretine bir ayna olmak ?zere k?inat? yaratm??t?r. G?k bo?lu?unun ?l??lmesi m?mk?n olmayan geni?li?i i?inde, ak?llara hayret ve deh?et verecek derecede birbirlerine uzak mesafelerde milyarlarca g?ne?leri yand?rmak... Fezalarda, say?s? belirsiz ?lemleri birbirine ?arpmadan ko?turmak... Bir damla suyun i?inde, birbirine temas etmeden hesaps?z hayvanat? y?zd?rmek K?dir isminin tecelliyat?ndand?r.
el-MUKTED?R
Kuvvet ve kudret s?hipleri ?zerinde istedi?i gibi tasarruf eden...
Allah Te?l? her ?ey'e kar?? mutlak ve ekmel surette K?dirdir. Her ?ey'e k?dir oldu?u i?indir ki, diledi?i ?ey'i yarat?r ve isterse onda diledi?i kadar kuvvet ve kudret de yarat?r.
el-MUKADD?M
?stedi?ini ileri ge?iren, ?ne alan...
Allah Te?l? b?t?n mahl?kat? yaratm??t?r. Fakat, ancak se?tiklerini ileri alm??t?r. ?nsanlar?n b?z?s?n? dince, d?nyaca b?z?s? ?zerine derece derece y?kseltmi?tir. Fakat bu y?kseltme ve se?me, kullar?n kendi amelleri ile ona l?y?k olmalar? neticesinde olmu?tur.
el-MUAHH?R
?stedi?ini geri koyan, arkaya b?rakan...
Allah Te?l? istedi?ini ileri, istedi?ini geri ald??? gibi, b?zan da kullar?n?n te?ebb?slerini, onlar?n bekledikleri zamanda semerelendirmez, maksadlar?n? arkaya b?rak?r. Bunda bir?ok hikmetleri vard?r. Bu hikmetleri ara?t?rmal?, sezme?e ?al??mal?d?r.
el-EVVEL?
Her varl?ktan mukaddem olan, ba?lang?c? olmayan...
Allah Te?l? b?t?n varl?klar ?zerine mukaddem olup kendi varl???n?n evveli yoktur. Kendisi i?in asla ba?lang?? tasavvur olunamaz. Onun i?in Ona EVVEL demek, "ikincisi var" demek de?ildir. "S?b?k'?, yani, kendisinden evvel bir varl?k s?hibi yok" demektir.
el-?H?R
Sonu olmayan...
Her?ey biter, hel?k ve fenaya gider, ancak O kal?r. Varl???n?n sonu yoktur. Evveliyetine bidayet olmad??? gibi, ?hiriyetine nihayet yoktur. Onun i?in Ona "?hir" demek, "Bir s?b?k'? yani, kendisinden evvel bir varl?k s?hibi var" demek de?ildir. "Bir l?h?k? yok" demektir.
ez-Z?H?R
??ik?r olan, kat'? delillerle bilinen...
Allah Te?l?'n?n varl??? her?eyden ??ik?rd?r. G?z?m?z?n g?rd??? her manzara, kula??m?z?n i?itti?i her na?me, elimizin tuttu?u, dilimizin tatt??? her ?ey, fikirlerimizin ?zerine ?al??t??? her m?na, h?s?l?, gerek i?imizde, gerek d???m?zda ?imdiye kadar anlay?p sezebildi?imiz her ?ey O'nun varl???na, birli?ine, kemal s?fatlar?na ??hiddir.
el-B?TIN
Gizli olan; duyu organlar? ile idr?k edilemeyen...
Allah Te?l?'n?n varl??? hem ??ikard?r, hem gizlidir.
??ik?rd?r, ??nk? varl???n? bildiren delil ve ni?anlar? g?zs?zler bile g?rm?? ve bu hakikatler hakikat? y?ce varl??a, e?yan?n umum? ?ehadetini sa??rlar bile i?itmi?tir.
Gizlidir. ??nk? biz Onu k?nh?yle bilemeyiz. Amma varl???n? kat'? surette biliriz.
el-V?L?
Mahl?kat?n i?lerini yoluna koyan;
Bu muazzam k?inat? ve her an biten h?disat? tek ba??na tedb?r ve idare eden...
Allah Te?l? b?t?n varl??? idare eden, biricik ve en b?y?k v?lidir. Di?er v?liler ve h?k?mdarlar?n idaresi, O'nun izni ve m?saadesi iledir. Ve onlar?n vel?yet ve idaresi, son derece n?k?st?r.
Allah'?n vel?yet ve tedbiri ise s?n?rs?z, ger?ek ve hakik?dir. Her ?ey emri ve iradesi alt?ndad?r. Her?ey'i bilir. Ondan habersiz m?lk?nde hi?bir
?ey cereyan etmez. ?dile m?k?fat?n?, z?lime cezas?n? eksiksiz verir... Sebebler, O'nun icraat ve idaresinde yard?mc? de?il, sadece izzet ve ha?metini g?steren birer perdedirler. Hakik? te'sir, O'nun kudretindendir.
el-M?TE?L?
Yarat?lm??lar hakk?nda akl?n m?mk?n g?rd??? her ?eyden, her hal ve tav?rdan pek y?ce ve pek m?nezzeh...
Mesel?, bir zengin hakk?nda, "Bu adam yar?n fakir d??ebilir", denebilir ve adam da zenginken fakir olabilir. Fakat Allah Te?l? hakk?nda, bu gibi ihtimallerin d???n?lmesi m?mk?n de?ildir. O, her t?rl? noksanl?k, eksiklik, zaaf, ?cizlik, hat? ve kusurdan m?nezzehtir. ?steyenler ?o?ald?k?a ihsan? artar, herkese hikmet ve iradesine g?re verir. Verdik?e haz?neleri t?kenmez...
el-BERR
Kullar? hakk?nda kolayl?k isteyen; iyilik ve bah?i?i ?ok olan...
Allah Te?l? kullar? i?in daima kolayl?k ve rahatl?k ister, zorluk istemez, zorluk ??karanlar? da sevmez. Yap?lan k?t?l?kleri ba???lar, ?rter. Bir iyili?e en az 10 m?k?fat verir. Kul g?nl?nden iyi bir ?ey ge?irmi?se, onu yapmam?? olsa bile, yapm?? gibi kab?l edip m?k?fat verir. Aksine k?t?l?kleri ise yapmad?k?a cezaland?rmaz.
et-TEVV?B
Tevbeleri kab?l edip, g?nahlar? ba???layan...
Bu ism-i ?er?f, tevbe'nin m?bal??a s?gas?d?r. Tevbenin as?l m?n?s? d?nmektir. Kulun isyan yolundan d?nmesi demektir.
el-M?NTEKIM
Su?lular?, adaleti ile m?stehak olduklar? cezaya ?arpt?ran...
Allah Te?l?'n?n intikam? vard?r. ?s?lerin belini k?ran, c?nilerin hakk?ndan gelen, ta?k?nl?k yapan azg?nlara hadlerini bildiren ??bhesiz ki O'dur.
el-AF?VV
Afv? ?ok...
Allah Te?l?, g?nahlar? silen, onlar? hi? yokmu? gibi kab?l edendir.
Bu m?naya g?re bu isim, Gaf?r ismine yak?nd?r. Ancak arada ?u fark vard?r: Gufran: G?nahlar? ?rt?vermek demektir. Afv ise, g?nahlar? k?k?nden kaz?makt?r. G?nahlar? k?k?nden kaz?mak, o ?ey'i ?rtmekten daha iyidir.
er-RA?F
?ok re'fet ve ?efkat s?hibi...
Mahl?kat i?inde bilhassa insanlar i?in, Allah'?n in?yeti, kerem ve re'feti hi?bir ?l??ye ve ifadeye s??mayacak kadar geni? ve b?y?kt?r.
M?L?K?'L-M?LK
Allah Te?l? m?lk?n hem s?hibi, hem h?k?md?r?d?r. M?lk?nde diledi?i gibi tasarruf eder. Hi?bir kimsenin O'nun bu tasarrufuna itiraz ve tenkide hakk? yoktur... Diledi?ine verir, diledi?inden al?r. M?lk?nde hi?bir orta?a ve yard?mc?ya ihtiyac? yoktur.
Z?'L-CEL?L? ve'l-?KR?M
Hem b?y?kl?k s?hibi, hem fazl-? kerem...
Cel?l; b?y?kl?k, ululuk m?nas?nad?r. B?y?kl?k al?meti olan ne kadar kem?l?t varsa hepsi Allah'a mahsustur. Mahl?kattaki kem?l?t, O'nun kem?linin zay?f bir g?lgesi ve i?aretidir.
Allah Te?l? ayn? zamanda b?y?k bir fazl-? kerem s?hibidir de... Mahl?kat ?zerine ak?p ta?makta olan say?ya gelmez, s?n?r kab?l etmez nimetler hep O'nun ihsan? ve ikr?m?d?r. O nimetlerin zerresinde olsun hi? kimsenin hakk? yoktur.
el-MUKS?T
B?t?n i?lerini denk, birbirine uygun ve yerli yerinde yapan.
Mazl?ma ac?y?p z?limin elinden kurtaran.
Allah Te?l? en ?st?n bir adalet ve merhametin s?hibidir. Her i?i birbirine denk ve l?y?kt?r. Zerre kadar da olsa haks?zl??? tervic etmez. Kullar?na muamelesi merhamet ve adalet ?zeredir. Yap?lm?? olan hi?bir iyili?in zerresini bile kar??l?ks?z b?rakmaz. ?nsanlar?n birbirlerine kar?? i?ledikleri haks?zl?klar? da d?zelterek hakk? yerine getirir.
el-C?M?'
?stedi?ini, istedi?i zaman, istedi?i yerde toplayan.
Birbirine benzeyen, benzemeyen ve z?d olan ?eyleri bir araya getirip tutan...
Cem, da??n?k ?eyleri bir araya toplama demektir. Allah Te?l?, v?cudlar?m?z?n ??r?yerek suya, havaya, topra?a da??lm?? zerrelerini tekrar birle?tirecek, bedenlerimizi yeni ba?tan in?a edecektir.
Allah Te?l? birbirine benzeyen ?eyleri bir araya getirip toplad??? gibi, birbirinden ayr? varl?klar? da bir araya getirmektedir. Onlar?n i? i?e birlikte ya?amalar?n? te'min etmektedir. S?cakl?k ile so?ukluk, kuruluk ile
nemlilik gibi birbirine z?d unsurlar? bir arada tutmas? da yine Allah'?n C?mi' isminin tecellisindendir.
el-GAN?YY
?ok zengin ve her ?eyden m?sta?n?...
Ganiy, hi?bir ?ey'e ihtiyac? olmayan, her?ey yan?nda mevcud bulundu?u i?in hi?bir ?ekilde ba?kas?na m?racaat mecburiyetinde kalmayan z?t demektir.
el-MU?N?
?stedi?ini zengin eden...
Allah Te?l? diledi?ini zengin eder, ?m?r boyunca zengin olarak ya?at?r. Diledi?ini de ?m?r boyunca fakirlik i?inde b?rak?r.
B?z? kullar?n? zenginken fakir, baz?lar?n? da fakirken zengin yapar.
"K?yamet g?n? fakirlik ve zenginlik tart?lmayacak; fakirli?e ne ?l??de sabredildi?i, zenginli?e de ne ?l??de ??kredilmi? oldu?u hesab edilecek.
Mesele, ?ok fakir veya ?ok zengin olmak de?il, ?ok sabretmek veya ?ok ??kretmektir."
Yahya bin Muaz
el-M?N?'
Bir ?ey'in meydana gelmesine m?s?ade etmeyen...
?yiden ve k?t?den pek ?ok arzular?m?z vard?r ki biri bitmeden biri ortaya ??kar. Ya?ad???m?z m?ddet?e bunlar ne biter, ne de t?kenir... Biz de bu arzular?m?z? elde etmek i?in ?al???r dururuz. Her arzumuz bir tak?m sebeblere, sebebler de M?ni' ve Mu't? olan Allah'?n emrine ba?l?d?r. Allah Te?l? isteyenlerin isteklerini, dilerse verir; o zaman isteyenin tuttu?u sebebler ?abucak meydana gelir. Mu't? ism-i ?er?finin m?nas? budur. Allah Te?l? b?z? isteklere de m?saade etmez. O zaman isteyenin yap??t??? sebebler k?s?r kal?r, ne kadar ?abalan?rsa ?abalans?n netice vermez. Bu da M?ni' ism-i ?er?finin tecell?sidir.
Kullar?n?n ba??na gelecek fel?ket ve musibetleri ?nlemek, geri ?evirmek de yine M?ni' ism-i ?er?finin tecelliyat?ndand?r.
ed-D?RR
Elem ve zarar verici ?eyleri yaratan...
en-N?F?'
Hay?r ve menfaat verici ?eyleri yaratan...
Menfaatlar? ve mazarratlar?, hay?r ve ?erleri yaratan Allah Te?l?'d?r. ?nsana menfaat ve zararlar belli b?z? sebebler alt?nda geliyorsa da, o sebebler o menfaat ve zararlar?n s?hibi ve m?essiri de?il, birer perdesidir. Ger?ekte zarar?n da faydan?n da, hayr?n da ?errin de yarat?c?s? Allah't?r.
en-N?R
?lemleri nurland?ran; istedi?i s?malara, zihinlere ve g?n?llere *?r ya?d?ran...
B?t?n e?yay? ayd?nlatan *?r, ??bhesiz ki, Allah'?n z?t?n?n *?rundand?r. ??nk? g?klerin ve yerin *?ru O'dur.
Nas?l ki, g?ne?in ayd?nlatt??? her zerre, g?ne?in varl???na bir delildir, k?inat?n her zerresinde g?r?nen ayd?nl?k da, o ayd?nl??? yaratan varl???n mevcud olmas?na bir delil te?kil etmektedir.
el-H?D?
Hidayeti yaratan.
?stedi?i kulunu hay?rl? ve k?rl? yollara muvaffak k?lan, murad?na erdiren.
Her yaratt???na, neye ihtiyac? varsa, ne yapmas? gerekiyorsa onu ??reten...
Hid?yet; Allah Te?l?'n?n l?tuf ve keremiyle kullar?na, sonu hay?r ve saadet olacak isteklerin yollar?n? g?stermesi veya o yola g?t?r?p murad?na erdirmesi demektir. Sadece hay?r yolunu ve sebeblerini g?sterme?e ir??d; neticeye erinceye kadar o yolda y?r?tmeye de tevf?k denir.
Hid?yetin kar??l??? dal?lettir. Dal?let, do?ru yoldan bile bile veya i?fale kap?larak sapmak demektir. Hid?yetin neticesi ?man, dal?letin neticesi ?mans?zl?k ve k?f?rd?r...
el-BED?'
?rneksiz, misalsiz, ac?b ve hayret verici ?lemler ?cad eden...
Z?t?nda, s?fat?nda, fiillerinde, ems?li g?r?lmemi? olan...
Bed?', m?bd? m?nas?nad?r. M?bd?, ibd? eden, yani ?rne?i bulunmayan bir ?ey'i ?cad eden demektir.
Allah herhangi bir kuluna peygamberlik veya vel?lik vererek ?st?n k?lm??sa, bu ?st?nl?kle o kul, kendi zaman?ndaki sair insanlara nisbetle bed?' olmu?tur. B?z? ?limlere verilen Bedi?zzaman l?kab? gibi. Bu t?bir, zaman?n?n e?siz, misilsiz ?limi m?nas?na gelmektedir.
el-B?K?
Varl???n?n sonu olmayan...
Bu ism-i ?er?f "varl???n devam?n?" bildiren bir kelimedir. Varl???n devam?, ?n? ve sonu olmamaklad?r. ?n? olmamak m?l?hazas?yla Allah Te?l?'ya Kad?m, sonu olmamak m?lahazas?yla B?k? denir. Bu m?nalara yak?n Ezel? ve Ebed? ism-i ?erifleri de vard?r.
Allah Te?l?'n?n varl???, devam bak?m?ndan zaman mefhumu i?ine girmez. ??nk?, zaman denilen ?ey, k?inat?n yarat?lm?? oldu?u andan itibaren sonsuzlu?a do?ru ak???n?n derecelerini g?steren bir mefhumdur. ?u halde, zaman yarat?lm??lar ba?lam??t?r ve onlarla bitecektir. K?inat yokken zaman da yoktu, fakat Allah Te?l? vard?. K?inat biter, zaman da biter, fakat Allah B?K?dir.
el-V?R?S
Servetlerin ge?ici s?hipleri elleri bo? olarak yoklu?a d?nd?kleri zaman servetlerin hakik? s?hibi...
Allah Te?l? m?lk?n ger?ek s?hibi oldu?u gibi, ger?ek v?risidir de. ?nsanlar?n m?lk s?hibi olmalar? ge?ici oldu?u gibi, varislikleri de ge?ici ve muvakkatt?r. M?lk?n ger?ek v?risi, m?lk s?hibi Allah't?r. K?y?met heng?m?nda b?t?n canl?lar ?lecek, b?t?n m?lk tamam?yla O'na kalacakt?r.
er-RE??D
B?t?n i?leri ezel? takd?rine g?re y?r?t?p, bir nizam ve hikmet ?zere ?k?betine ula?t?ran;
Her ?ey'i yerli yerine koyan, en do?ru ?ekilde nizama sokan...
Re??d isminde iki m?na vard?r:
1. Do?ru ve sel?met yolu g?steren. Bu m?nada H?d? ismiyle e? m?naya gelir.
2. Hi?bir i?i bo? ve faydas?z olmayan, hi?bir tedb?rinde yan?lmayan, hi?bir takd?rinde hikmetsizlik bulunmayan z?t m?nas?ndad?r.
es-SAB?R
Allah, bir i?i, vakti gelmeden yapmak i?in acele etmez. Yapaca?? i?lere muayyen bir zaman koyar ve onlar? koydu?u kanunlara g?re - zaman? gelince - icra eder. ?nceden ?izdi?i zamandan, - bir tenbelin yapt??? gibi, - geciktirmez. Ve kez? - bir acelecinin yapt??? gibi - zaman? gelmeden yapma?a kalkmaz. Bil'akis her ?ey'i, hangi zamanda yap?lmas?n? takd?r buyurmu? ise, o zaman yapar.
Allah'?n di?er isimleri:
Allah'?n isimleri 99 taneden ibaret de?ildir. ?yet ve had?slerde bu 99 isimlerden ayr? olarak Allah'a ba?ka isimler de iz?fe edilmi?tir.
Allah'a iz?fe edilen di?er b?z? isimler ?unlard?r:
el-V?hid'in yerine el-Ehad, el-Kahh?r'?n yerine el-K?hir, e?-?ek?r'un yerine e?-??kir; el-K?fi, ed-D?im, el-M?nevver, es-S?dd?k, el-Muh?t, el-Kar?b, el-Vitr, el-F?t?r, el-All?m, el-Ekrem, el-M?debbir, er-Ref?', Zittavl, Z?lme?ric, Z?lfadl, el-Hall?k, el-Mevl?, en-Nas?r, el-G?lib, el-Hann?n, el-Menn?n...
Kur'?n-? Ker?m'de Allah ism-i ?er?fi 2800 defa zikredilmi?tir. Allah isminden sonra Kur'an'da en ?ok zikri ge?en isim, Rab ismidir. 960 yerde zikredilmektedir.
Rab isminden sonra, Kur'an'da en ?ok yer alan isimler ise; Rahm?n, Rah?m ve M?lik isimleridir. F?tiha s?resinde "Allah" isminden sonra s?ra ile zikredilen bu d?rt ism-i ?er?fe, Cen?b-? Hakk'?n Rub?biyet S?fatlar? ad? da verilmektedir.
Terbiye etmek, b?y?tmek, yeti?tirmek m?nalar?n? ihtiva eden Rab kelimesinin as?l m?nas?: "Bir ?ey'i derece derece y?kselterek, gayesi olan en m?kemmele eri?inceye kadar kollayan" demektir.
?sm-i A'zam Nedir?
Allah Te?l?'n?n Kur'an ve had?s-i ?er?flerde zikredilen isimlerinin en b?y???d?r.
?sm-i A'zam'?, Allah, isimleri i?inde gizlemi?tir. Bunun da hik-
meti, kullar?n?n b?t?n Esm?-?l Husn?'ya ra?betini sa?lamak, kendisine b?t?n isimleriyle dua edilmesini te'min etmektir. ?sm-i A'zam belli olsayd?, insanlar yaln?zca o isimle dua ederler, di?er isimleri terkederlerdi. ??nk? ?sm-i A'zam'?n Allah kat?nda b?y?k bir de?eri vard?r. Bu isimle yap?lan dualar?n mutlaka kab?l edildi?i rivayet olunmu?tur.
?sm-i A'zam'?n Esm?-?l Husn?'dan hangi isim oldu?u hakk?nda, ?sl?m ?limleri ayr? ayr? kan?atler ileri s?rm??lerdir. B?y?k ekseriyetin kan?at?, ?sm-i A'zam'?n, l?fza-i Cel?l yani Allah ismi oldu?udur. Hz. Ali Efendimize g?re ?sm-i A'zam tek isim de?ildir. Ferd, Hayy, Kayy?m, Hakem, Adl, Kudd?s'tan ibaret 6 isimdir.
?mam-? A'zam'a g?re, ?sm-i A'zam, Hakem ve Adl olmak ?zere iki isimdir. Gavs-? A'zam'?n ?sm-i A'zam'?, Hayy ismidir. ?mam-? Rabb?n?'ye g?re de ?sm-i A'zam, Kayy?m'dur.
G?r?ld??? gibi ?sl?m b?y?kleri, ?sm-i A'zam'? farkl? isimlerde bulmu?tur. Belki de herbirinin hususi ?lemine tecell? eden ?sm-i a'zam de?i?ik olmu?tur.
Esm?-?l Husn? i?inde bir ?sm-i A'zam oldu?u gibi, her isim i?in de a'zam? bir mertebe vard?r. B?zan bir ismin a'zam? mertebesi, ?sm-i A'zam ile kar??t?r?l?r; o isim a'zam? mertebedeki tecell?si sebebiyle ?sm-i A'zam san?l?r. ?sm-i A'zam'?n her ?lime g?re de?i?ik olmas?n?n bir sebebi de budur.