N?z?m H?KMET
Ya?am?
Soyad? Ran'd?r. 20 Kas?m 1901 tarihinde Selanik'te do?du; ancak ailesi 15 Ocak 1902 olarak kaydetmi? ve kendisi de bu durumu benimsemi?tir. 3 Haziran 1963 tarihinde Moskova'da ?ld?. ?stanbul'da Heybeliada Bahriye Mektebi'ni bitirdi, ancak sa?l?k sorunlar? nedeniyle subayl?k ser?veni sona erdi. Kurtulu? Sava??'na kat?lmak amac?yla Anadolu'ya ge?ti (1921). Anadolu'da Kurtulu? Sava?? i?in verilen her g?revi yerine getirdi. Oradan Rusya'ya gitti. Do?u Emek?ileri Kom?nist ?niversitesi'nde (KUTV) y?ksek ??renimini tamamlad?. 1924 y?l?nda gizlice T?rkiye'ye d?nd?. Gazetelerde, dergilerde, film st?dyolar?nda ?al??t?. ?iirleri nedeniyle birka? kez kovu?turmaya u?rad?. 1938 y?l?nda orduyu ayaklanmaya k??k?rtmaya ?al??t??? gerek?esiyle kan?ts?z, yasaya ve hukuka ayk?r? olarak 28 y?l 4 ay hapis cezas?na ?arpt?r?ld?. ?stanbul, Ankara, ?ank?r? ve Bursa Cezaevlerinde 12 y?l? a?k?n kald?. 1950 y?l?nda bir af yasas?yla sal?verildi. Ancak s?rekli izlendi?i ve ??r??e ayr?ld??? halde 48 ya??nda yeniden askerlik yapmaya ?a?r?lmas? ile ?ld?r?lece?i yolundaki duyumlar ?zerine yurtd???na ka?t?. 25 Temmuz 1951 tarihinde Bakanlar Kurulu taraf?ndan T?rk vatanda?l???ndan ??kar?lmas?na karar verildi. Yurtd???nda s?rekli olarak Bulgaristan, Rusya, Polonya'da ya?ad?; bir?ok uluslararas? kongreye kat?larak ?e?itli ?lkelere yolculuklar yapt?.1963 y?l?nda ge?irdi?i bir kalp krizi sonunda ?ld?, Moskova'da Novo-Devi?eye Mezarl???na g?m?ld?.
YAPITLARI
G?ne?i ??enlerin T?rk?s? (1928)
835 Sat?r (1929)
Jokond ile Si-Ya-U (1929)
Varan 3 (1930)
1+1=1 (1930)
Sesini Kaybeden ?ehir (1931)
Benerci Kendini Ni?in ?ld?rd? (1932)
Gece Gelen Telgraf (1932)
Taranta Babu'ya Mektuplar (1935)
Portreler (1935)
Simavne Kad?s? O?lu ?eyh Bedreddin Destan? (1936)
Saat 21-22 ?iirleri (1965)
Kurtulu? Sava?? Destan? (1965)
(Kuv?yi Milliye ad?yla 1968)
D?rt Hapishaneden (1966)
Rubailer (1966)
Yeni ?iirleri (1966)
Memleketimden ?nsan Manzaralar? (1966-67)
(Kitab?n ???nc? cildi, 1965 y?l?nda "?u 1941 Y?l?nda" ad?yla yay?mlanm??t?r)
?lk ?iirleri (1969)
Son ?iirleri (1970)
N?z?m Hikmet ve Se?me ?iirleri (1975, haz?rlayan: As?m Bezirci)
T?m Eserleri (1975-1980, Cem Yay?nevi, 8 kitap, b?t?n ?iirler)
N?z?m Hikmet'in Bilinmeyen ?ki ?iir Defteri (1980, haz?rlayan: Kemal S?lker)
N?z?m Hikmet Toplu Yap?tlar? (26 Kitap, Adam Yay?nlar?, 1988-1992)
???RLER?
21 1 924
A?l?k Ordusu Y?r?yor
Asya-Afrika Yazarlar?na
A??
Ben Senden ?nce ?lmek ?sterim
Benerci Kendini Ni?in ?ld?rd??
Benim O?lan Foto?raflarda B?y?yor
Berkley
Be? Sat?rla
Beyaz?t Meydan?ndaki ?l?
Bir Acayip Duygu
Bir Ayr?l?? Hikayesi
Bir Cezaevinde Tecritteki Adam?n Mektuplar?
Bir Gemici T?rk?s?
Bir Hazin H?rriyet
Bir K?z Vard? Japonya'da
Bir K?vet Hikayesi
Bu Vatana Nas?l K?yd?lar
Bulutlar Adam ?ld?rmesin
B?y?k ?nsanl?k
Cevap D?rt Numara
Ceviz A?ac?
?ank?r? Hapisanesinden Mektuplar
?arl?k Rusyas?n?n ?l?m?
??nar? Y?kmak ??in Baltay? K?k?ne Vururlar
?ocuklar ?lebilir Yar?n
?ocuklar?m?za Nasihat
Davet
Do?um
D?rt Hapisaneden (?stanbul, Ankara, ?ank?r?, Bursa)
D?rtl?k
D?nyan?n En Tuhaf Mahluku
D?nyay? Verelim ?ocuklara
Fakir Bir ?imal Kilisesinde ?eytan ile Rahibin Maceras?
Gazete Foto?raflar? ?st?ne
Gece Gelen Telgraf
Gelmi? D?nyan?n D?rt Bir Ucundan
Gerileyen T?rkiye Yahut Adnan Menderes'e ???tler
Giden
Giderayak
G?mlek Pantolon Kasket ve F?tre Dair
G?vdemdeki Kurt
G?zlerin
G?ne?i ??enlerin T?rk?s?
G?ne?in Sofras?nda
G?z
Haber
Hasret
Hasret
Herkes Gibi
Hi?bir A?a? B?yle Harikulade Bir Yemi? Vermemi?tir
Hiciv Vadisinde Bir Tecr?bei Kalemiye
Ho?geldin
H?rriyet Kavgas?
?stanbul'da, Tevkifane Avlusunda
?yimser Adam
?yimserlik
Japon Bal?k??s?
Kad?nlar?m?z?n Y?zleri
Kalbim
Kanter ??inde
Karl? Kay?n Orman?nda
Kemal Tahir'e Mektup
Kerem Gibi
K?rk?nc? Y?l?m?z
K??l?k Saray
K?z ?ocu?u
Kore'de ?len Bir Yedek Subay?m?z?n Menderes'e S?yledikleri
Kuv?yi Milliye
Lodos
Mavi G?zl? Dev, Minnac?k Kad?n ve Han?melleri
Mavi Liman
Memleketimden ?nsan Manzaralar?
Memleketimden ?nsan Manzaralar?'ndan
Merhaba ?ocuklar
Mor Menek?e, A? Dostlar ve Alt?n G?zl? ?ocuk
Mukaddes Kar?n
M?nevver'in Do?um G?n?
Nerden Gelip Nereye Gidiyoruz?
Neyi Bildirir Say?lar
Nikbinlik
Niyazalant S?m?rgesi
Orkestra
Otobiyografi
?l??
?l?me Dair
Orada Tan?d?klar?m I
Orada Tan?d?klar?m II
Piraye ??in Yaz?lm?? : Saat 21-22 ?iirleri
Portatif Karyola
Postac?
Radyoaktiviteli Ya?murlar ?st?ne
Rubailer
Salk?ms???t
Saman Sar?s?
Sen
Ses
Sesler Geliyor
Silahs?z ?nsanlar
?air
?ark?lar?m?z
?ehitler
?eyh Bedrettin Destan?
Tahirle Z?hre Meselesi
Taranta - Babu'ya Mektuplar
Tefti?
Trafik Memurlar?
T?rkiye ???i S?n?f?na Selam
?? Selvi
Vasiyet
Vatan Haini
Veda
Yar?da Kalan Bir Bahar Yaz?s?
Ya?amaya Dair
Yine ?yimserlik ?st?ne
Yine Memleketim ?st?ne S?ylenmi?tir
Yine ?l?me Dair
Yine Ya?mur ?st?ne
Yirminci Asra Dair
Yolculuk
Y?r?mek
Zafere Dair
* * *
??te geldik gidiyoruz
ho??a kal karde?im deniz
biraz ?ak?l?ndan ald?k
biraz da masmavi tuzundan
sonsuzlu?undan da biraz
?????ndan da birazc?k
birazc?k da kederinden
bir ?eyler anlatt?n bize
denizli?in kaderinden
biraz daha umutluyuz
biraz daha adam olduk
i?te geldik gidiyoruz
ho??a kal karde?im deniz
27 Eyl?l, Pitsunda, 1958
* * *
ho? geldin bebek
ya?ama s?ras? sende
senin yolunu g?zl?yor ku?palaz? bo?maca kara ?i?ek s?tma
ince hastal?k y?rek enfarkt? kanser filan
i?sizlik a?l?k filan
tiren kazas? otob?s kazas? u?ak kazas? i? kazas? yer depremi sel bask?n?
kurakl?k falan
karasevda ayya?l?k filan
polis copu hapisane kap?s? falan
senin yolunu g?zl?yor atom bombas? falan
ho? geldin bebek
ya?ama s?ras? sende
senin yolunu g?zl?yor sosyalizm kom?nizm filan.
10 Eyl?l 1961, Laypzig
* * *
Denizin ?st?nde ala bulut
y?z?nde g?m?? gemi
i?inde sar? bal?k
dibinde mavi yosun
k?y?da bir ??plak adam
durmu? d???n?r.
Bulut mu olsam,
gemi mi yoksa,
bal?k m? olsam,
yosun mu yoksa?..
Ne o, ne o, ne o.
Deniz olunmal?, o?lum,
bulutuyla, gemisiyle, bal???yla, yosunuyla.
15 Eyl?l 1958
Arhipo Osipovka
* * *
Seni d???nmek g?zel ?ey
?mitli ?ey
d?nyan?n en g?zel sesinden en g?zel ?ark?y? dinlemek gibi bir ?ey.
Fakat art?k ?mit yetmiyor bana,
ben art?k ?ark? dinlemek de?il
?ark? s?ylemek istiyorum...
* * *
Sevgilim,
ba?lar ?nde, g?zler alabildi?ine a??k,
yanan ?ehirlerin k?z?lt?s?,
?i?nenen ekinler
ve bitmez t?kenmez ayak sesleri :
gidiliyor.
Ve insanlar katlediliyor :
a?a?lardan ve danalardan
daha rahat
daha kolay
daha ?ok.
Sevgilim,
bu ayak sesleri, bu katli?mda
h?rriyetimi, ekme?imi ve seni kaybetti?im oldu,
fakat a?l???n, karanl???n ve ???l?klar?n i?inden
g?ne?li elleriyle kap?m?z? ?alacak olan
gelecek g?nlere g?venimi kaybetmedim hi?bir zaman...
(?stanbul Hapisanesi)
* * *
Hasretini, yoklu?unu, sensizli?i
bir ate? yan??? gibi ?yle ac?yla duydum ki y?re?imin etinde,
gitgide ?o?alarak
gitgide derinden i?leyerek
?yle dayan?lmaz oldu ki bu
seni bo?abilirdim senden kurtulmak i?in
??nk? seni o kadar seviyorum.
25-2-1943
* * *
Baba!
her y?lba??nda
sana s?yleyecek
bir tek
s?z?m var :
"Seni ne kadar ?ok seversem
o kadar
?ok olsun ?mr?nden ge?en y?llar..."
Baba!
Babam, a?abeyim, karde?im, arkada??m!
Ne zul?m, ne ?l?m, ne korku
ba??m? e?emez!
Yaln?z senin elini ?pmek i?in
e?ilir ba??m.
Babam, a?abeyim, karde?im, arkada??m...
1/1/1932
* * *
Seviyorum seni ekmegi tuza ban?p yer gibi
geceleyin ate?ler i?inde uyanarak
a?z?m? dayay?p muslu?a su i?er gibi,
a??r posta paketini, neyin nesi belirsiz,
tel??l?, sevin?li, ku?kulu a?ar gibi,
seviyorum seni denizi u?akla ilk defa ge?er gibi.
?stanbul'da yumu?ac?k karar?rken ortal?k
i?imde k?m?ldanan bir ?eyler gibi,
seviyorum seni "Ya??yoruz ?ok ??k?r!' der gibi.
27 A?ustos 1960
* * *
Seni d???n?r?m
anam?n kokusu gelir burnuma
d?nya g?zeli anam?n.
Binmi?in atl?kar?ncas?na i?imdeki bayram?n
f?r d?nersin eteklerinle sa?lar?n u?u?ur
bir yitirip bir bulurum al al olmu? y?z?n?.
Sebebi ne
seni bir b??ak yaras? gibi hat?rlamam?n
sen b?yle uzakken senin sesini duyup
yerimden f?rlamam?n sebebi ne?
Diz ??k?p bakar?m ellerine
ellerine dokunmak isterim
dokunamam
arkas?ndas?n cam?n.
Ben bir ?a?k?n seyircisiyim g?l?m
alacakaranl???mda oynad???m dram?n.
7 A?ustos 1959
* * *
G?l?m, iki g?z?m?n bebe?i
?lmekten korkmuyorum,
?lmek ar?ma gidiyor,
onuruma yediremiyorum ?lme?i.
15 A?ustos 1959
* * *
Aya gidilecek
daha da ?telere,
teleskoplar?n bile g?rmedi?i yere.
Ama bizim d?nyada ne zaman kimse a?
kalmayacak,
korkmayacak kimse kimseden,
emretmeyecek kimse kimseye,
yermeyecek kimse kimseyi,
umudunu ?almayacak kimse kimsenin?
??te ben kom?nistim bu soruya kar??l?k
verdi?im i?in.
26 A?ustos 1959
* * *
Merih'e giden kosmos gemisinde turistler
yery?z?yce yaz?lm?? ?iirler okuyacak.
Her s?z? beste beste, renk renk, kat kat a?arak
en s?rl? ?ekirde?e ula?abilecekler.
Aral?k 1959
* * *
Ak bir karanfil gibi ?atlay?p da ?ekirdek
atom bah?elerine y?r?y?nce ayd?nl?k,
yaln?z merakl?lar? de?il, b?t?n insanl?k
?iirin aynas?nda kendini seyredecek.
Aral?k 1959
* * *
K?rd?lar tazecik ye?il dallar?m?z?
K?rd?lar kitap tutan ellerimizi
Kan?na girdiler ?ocuklar?m?z?n.
1960, Nisan
* * *
Laypzig'de bir ya?mur ya??yor incecikten,
ya??yoruz vitrinler, a?a?lar, insanlar,
bir de otomobillerin h?z?,
bir de ge?mi? zamanlar,
bir de saman sar?s?,
bir de ben
ya??yoruz ya?an ya?murla beraber incecikten.
18 Eyl?l 1960
* * *
?nsanlar?n t?rk?leri kendilerinden g?zel,
kendilerinden umutlu,
kendilerinden kederli,
daha uzun ?m?rl? kendilerinden.
Sevdim insanlardan ?ok t?rk?lerini.
?nsans?z ya?ayabildim
t?rk?s?z hi?bir zaman.
Hi?bir zaman beni aldatmad? t?rk?ler de.
T?rk?leri anlad?m hangi dilde s?ylenirse s?ylensin.
Bu d?nyada yiyip i?tiklerimin,
gezip tozduklar?m?n,
g?r?p i?ittiklerimin,
dokunduklar?m?n, anlad?klar?m?n
hi?biri, hi?biri,
beni bahtiyar etmedi t?rk?ler kadar...
20 Eyl?l 1960
* * *
g?nde ka? milyon insan ?l?r yery?z?nde
do?ar ka? milyon
ka?? ya?ad?m diyebilirdi
ka?? ya?ad?m diyebilecek
ka?? g?nde ?? ???n yemek yiyebilirdi
ka?? yiyebilecek
13 A?ustos 1961, gece
* * *
Ya??m altm??
on dokuzumdan beri bir d?? g?r?r?m
ya?mur ?amur yaz k??
uykuda uyan?k
tak?lm?? d???m?n pe?ine y?r?r?m.
Neleri al?p post it cezas? alabilirsiniz?rmedi benden ayr?l?k;
kilometrelerle umut, tonlarla keder,
tarad???m sa?lar, s?kt???m eller.
Bir d???mle ayr?lmad?k.
Avrupa'y?, Asya'y?, Afrika'y? d???mle dola?t?m
bir Amerikanlar vize vermediler
denizlerden da?lardan ??llerden ?ok adamlar? sevdim
adamlara ?a?t?m.
Mapusanelerde ?????yd? h?rriyetimin
ekme?imin kat???yd? s?rg?nde
her biten ak?amdayd?, her ba?layan g?nde :
ulu kurtulu? d??? memleketimin.
1962
* * *
D?nyay? verelim ?ocuklara hi? de?ilse bir g?nl???ne
all? pullu bir balon gibi verelim oynas?nlar
oynas?nlar t?rk?ler s?yliyerek y?ld?zlar?n aras?nda
d?nyay? ?ocuklara verelim
kocaman bir elma gibi verelim s?cac?k bir ekmek somunu gibi
hi? de?ilse bir g?nl???ne doysunlar
d?nyay? ?ocuklara verelim
bir g?nl?k de olsa ??rensin d?nya arkada?l???
?ocuklar d?nyay? alacak elimizden
?l?ms?z a?a?lar dikecekler
21 May?s 962, Moskova
güzel paylaşım
payla??m i?in te?ekk?rler__
nazım hikmeti seven herkesin özel bi yeri varrr!!! gayetten yerinde bi paylaşımmm olmuşşş...
Eline emeğine sağlık üstadın şiirlerine bayılıyorum
çok güsel olmuşşş
GÜNEŞİ İÇENLERİN TÜRKÜSÜ
Bu bir türkü:-
toprak çanaklarda
güneşi içenlerin türküsü!
Bu bir örgü:-
alev bir saç örgüsü!
kıvranıyor;
kanlı; kızıl bir meş'ale gibi yanıyor
esmer alınlarında
bakır ayakları çıplak kahramanların!
Ben de gördüm o kahramanları,
ben de sardım o örgüyü,
ben de onlarla
güneşe giden
köprüden
geçtim!
Ben de içtim toprak çanaklarda güneşi.
Ben de söyledim o türküyü!
Yüreğimiz topraktan aldı hızını;
altın yeleli aslanların ağzını
yırtarak
gerindik!
Sıçradık;
şimşekli rüzgâra bindik!.
Kayalardan
kayalarla kopan kartallar
çırpıyor ışıkta yaldızlanan kanatlarını.
Alev bilekli süvariler kamçılıyor
şaha kalkan atlarını!
Akın var
güneşe akın!
Güneşi zaptedeceğiz
güneşin zaptı yakın!
Düşmesin bizimle yola:
evinde ağlayanların
göz yaşlarını
boynunda ağır bir
zincir
gibi taşıyanlar!
Bıraksın peşimizi
kendi yüreğinin kabuğunda yaşayanlar!
İşte:
şu güneşten
düşen
ateşte
milyonlarla kırmızı yürek yanıyor!
Sen de çıkar
göğsünün kafesinden yüreğini;
şu güneşten
düşen
ateşe fırlat;
yüreğini yüreklerimizin yanına at!
Akın var
güneşe akın!
Güneşi zaaptedeceğiz
güneşin zaptı yakın!
Biz topraktan, ateşten, sudan, demirden doğduk!
Güneşi emziriyor çocuklarımıza karımız,
toprak kokuyor bakır sakallarımız!
Neş'emiz sıcak!
kan kadar sıcak,
delikanlıların rüyalarında yanan
o «an»
kadar sıcak!
Merdivenlerimizin çengelini yıldızlara asarak,
ölülerimizin başlarına basarak
yükseliyoruz
güneşe doğru!
Ölenler
döğüşerek öldüler;
güneşe gömüldüler.
Vaktimiz yok onların matemini tutmaya!
Akın var
güneşe akın!
Güneşi zaaaptedeceğiz
güneşin zaptı yakın!
Üzümleri kan damlalı kırmızı bağlar tütüyor!
Kalın tuğla bacalar
kıvranarak
ötüyor!
Haykırdı en önde giden,
emreden!
Bu ses!
Bu sesin kuvveti,
bu kuvvet
yaralı aç kurtların gözlerine perde
vuran,
onları oldukları yerde
durduran
kuvvet!
Emret ki ölelim
emret!
Güneşi içiyoruz sesinde!
Coşuyoruz,
coşuyor!..
Yangınlı ufukların dumanlı perdesinde
mızrakları göğü yırtan atlılar koşuyor!
Akın var
güneşe akın!
Güneşi zaaaaptedeceğiz
güneşin zaptı yakın!
Toprak bakır
gök bakır.
Haykır güneşi içenlerin türküsünü,
Hay_kır haykıralım
