09-14-2011, Saat: 05:55 PM
ÇALMA;
BİR UYUM VE DAVRANIŞ BOZUKLUÄžU
Okul
öncesi dönemde, genellikle 7-8 yaşlarına kadar görülen izinsiz eşya
alma davranışı, bir uyum ve davranış bozukluğu olan 'çalma davranışı'
olarak kabul edilmez. Bu dönemden önce, özellikle 3-6 yaşları arasında
çocuklar gittikleri evlerde veya kreşte arkadaşlarında gördükleri
objeleri ve oyuncakları almakta sakınca görmezler. Çocuğun bu
davranışının altında yatan neden, beğendiği nesneyi yanında bulundurmaya
çalışmaktan öte birşey değildir. Okul öncesi dönemde mülkiyet duygusu
tam olarak gelişmediği için, çocuklar, başka birine ait bir eşyayı
izinsiz olarak almanın kötü bir davranış olduğunu anlamakta güçlük
çeker. Bu nedenle, çalma davranışının bir uyum ve davranış bozukluğu
olarak ele alınabilmesi için çocuğun ilkokul çağına gelmiş olması
gerekir.
Çocuklarda bir uyum ve davranış bozukluğu olarak görülen çalma davranışının altında yatan sebepler aşağıdaki gibi özetlenebilir;
1. Hatalı anne-baba tutumları
- Aşırı disiplinli tutum
- Kıyaslamacı tutum
- Paraya aşırı düşkünlük veya cimrilik
- Maddi cezalar verme
- Gereksinimlerin giderilmemesi
- Önceki çalma davranışının pekiştirilmesi
Yukarıdaki
başlıklarda görüldüğü gibi, anne-babaların aşırı disiplinli ve katı
tutumları çocuklarda çalma davranışına neden olabilir. Çocuğun
kardeşleriyle veya komşu, arkadaş ve akraba çocuklarıyla sıklıkla
kıyaslandığı aile ortamları çalma davranışına zemin hazırlayabilir.
Ailenin, çocuğun maddi ihtiyaçlarını karşılamayarak onu cezalandırması,
ekonomik güçlükler nedeniyle çocuğun fiziksel ihtiyaçlarını
giderememesi, anne-babanın paraya aşırı düşkünlüğü veya cimriliği,
parayı çocuğa karşı bir tehdit aracı olarak kullanması gibi hatalı
tutumlar da çalma davranışının ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
2. Değersizlik duygusu ve öz-güven eksikliği
Çocuğun
kendini değersiz hissetmesi bu davranışı destekler. Kendini yetersiz
hisseden çocuk değerli gördüğü eşyaları çalarak kendini değerli kılmaya
çalışır. Yetersizlik duyguları taşıyan çocuğun anne-babasının aşırı
koruyucu tutumu ve çocuğu sürekli kontrol etmeye çalışır tavırları
çocuğun bu duygularını pekiştirir. Böylece, kendisine güvenilmediğini
düşünen çocuk giderek öz-güvenini kaybetmeye başlar.
3. Kıskançlık ve rekabet duyguları
Kardeşlerini
veya başka çocukları kıskanan çocuklar yaşadıkları rekabet duygusunu
bastırabilmek için çalma davranışı gösterebilirler. Bu nedenle uyum
bozukluğu geliştiren çocuklarda çalmak, kıskanılan veya rekabet edilen
kişiden öç almak anlamına gelmektedir.
4. Sevgisizlik ve ilgisizlik
Fiziksel
ve maddi ihtiyaçların giderilmemesi gibi, manevi ihtiyaçların
giderilmemeside bu uyum bozukluğuna neden olabilmektedir. Yeterince
sevilmediğini düşünen, duygusal anlamda yeterince ilgi görmeyen çocuk,
başkalarına ait eşyaları çalarak elde edemediği sevgi açığını gidermeye
çalışır. Bu sebeple,kimsesiz çocuklarda, sokak çocuklarında ve aileleri
tarafından dışlanmış çocuklarda çalma davranışının görülme sıklığı
fazladır.
Çocuklarında çalma davranışı görülen anne-babaların, bu
davranışın tedavi edilmesi ve ileride yeniden ortaya çıkmasının veya
yerini başka bir davranış bozukluğuna bırakmasının önlenmesi için zaman
kaybetmeden bir uzmana başvurmalarını öneriyoruz. Bir psikologla
uzmanla
birlikte yapılan çalışmalarda yukarıdaki sebeplerden hangilerinin bu
davranışın gelişmesine yol açtığı tespit edilmeli ve bu nedenler ortadan
kaldırılmalıdır. Davranışa neden olan faktörler kontrol altına
alındığında davranışta hızla ortadan kalkacak ve yeni bağımsız
sorunların oluşumu da engellenmiş olacaktır.
Anne-babalar, bu
sorun nedeniyle baş vurdukları uzman tarafından çocuklarına yaklaşımları
konusunda da bilgilendirilmelidirler. Burada kısaca özetlemek
gerekirse, çalma davranışı gösteren çocukların ailelerinin dikkat
etmeleri gereken şeyler aşağıda sıralanmıştır;
BİR UYUM VE DAVRANIŞ BOZUKLUÄžU
Okul
öncesi dönemde, genellikle 7-8 yaşlarına kadar görülen izinsiz eşya
alma davranışı, bir uyum ve davranış bozukluğu olan 'çalma davranışı'
olarak kabul edilmez. Bu dönemden önce, özellikle 3-6 yaşları arasında
çocuklar gittikleri evlerde veya kreşte arkadaşlarında gördükleri
objeleri ve oyuncakları almakta sakınca görmezler. Çocuğun bu
davranışının altında yatan neden, beğendiği nesneyi yanında bulundurmaya
çalışmaktan öte birşey değildir. Okul öncesi dönemde mülkiyet duygusu
tam olarak gelişmediği için, çocuklar, başka birine ait bir eşyayı
izinsiz olarak almanın kötü bir davranış olduğunu anlamakta güçlük
çeker. Bu nedenle, çalma davranışının bir uyum ve davranış bozukluğu
olarak ele alınabilmesi için çocuğun ilkokul çağına gelmiş olması
gerekir.
Çocuklarda bir uyum ve davranış bozukluğu olarak görülen çalma davranışının altında yatan sebepler aşağıdaki gibi özetlenebilir;
1. Hatalı anne-baba tutumları
- Aşırı disiplinli tutum
- Kıyaslamacı tutum
- Paraya aşırı düşkünlük veya cimrilik
- Maddi cezalar verme
- Gereksinimlerin giderilmemesi
- Önceki çalma davranışının pekiştirilmesi
Yukarıdaki
başlıklarda görüldüğü gibi, anne-babaların aşırı disiplinli ve katı
tutumları çocuklarda çalma davranışına neden olabilir. Çocuğun
kardeşleriyle veya komşu, arkadaş ve akraba çocuklarıyla sıklıkla
kıyaslandığı aile ortamları çalma davranışına zemin hazırlayabilir.
Ailenin, çocuğun maddi ihtiyaçlarını karşılamayarak onu cezalandırması,
ekonomik güçlükler nedeniyle çocuğun fiziksel ihtiyaçlarını
giderememesi, anne-babanın paraya aşırı düşkünlüğü veya cimriliği,
parayı çocuğa karşı bir tehdit aracı olarak kullanması gibi hatalı
tutumlar da çalma davranışının ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
2. Değersizlik duygusu ve öz-güven eksikliği
Çocuğun
kendini değersiz hissetmesi bu davranışı destekler. Kendini yetersiz
hisseden çocuk değerli gördüğü eşyaları çalarak kendini değerli kılmaya
çalışır. Yetersizlik duyguları taşıyan çocuğun anne-babasının aşırı
koruyucu tutumu ve çocuğu sürekli kontrol etmeye çalışır tavırları
çocuğun bu duygularını pekiştirir. Böylece, kendisine güvenilmediğini
düşünen çocuk giderek öz-güvenini kaybetmeye başlar.
3. Kıskançlık ve rekabet duyguları
Kardeşlerini
veya başka çocukları kıskanan çocuklar yaşadıkları rekabet duygusunu
bastırabilmek için çalma davranışı gösterebilirler. Bu nedenle uyum
bozukluğu geliştiren çocuklarda çalmak, kıskanılan veya rekabet edilen
kişiden öç almak anlamına gelmektedir.
4. Sevgisizlik ve ilgisizlik
Fiziksel
ve maddi ihtiyaçların giderilmemesi gibi, manevi ihtiyaçların
giderilmemeside bu uyum bozukluğuna neden olabilmektedir. Yeterince
sevilmediğini düşünen, duygusal anlamda yeterince ilgi görmeyen çocuk,
başkalarına ait eşyaları çalarak elde edemediği sevgi açığını gidermeye
çalışır. Bu sebeple,kimsesiz çocuklarda, sokak çocuklarında ve aileleri
tarafından dışlanmış çocuklarda çalma davranışının görülme sıklığı
fazladır.
Çocuklarında çalma davranışı görülen anne-babaların, bu
davranışın tedavi edilmesi ve ileride yeniden ortaya çıkmasının veya
yerini başka bir davranış bozukluğuna bırakmasının önlenmesi için zaman
kaybetmeden bir uzmana başvurmalarını öneriyoruz. Bir psikologla
uzmanla
birlikte yapılan çalışmalarda yukarıdaki sebeplerden hangilerinin bu
davranışın gelişmesine yol açtığı tespit edilmeli ve bu nedenler ortadan
kaldırılmalıdır. Davranışa neden olan faktörler kontrol altına
alındığında davranışta hızla ortadan kalkacak ve yeni bağımsız
sorunların oluşumu da engellenmiş olacaktır.
Anne-babalar, bu
sorun nedeniyle baş vurdukları uzman tarafından çocuklarına yaklaşımları
konusunda da bilgilendirilmelidirler. Burada kısaca özetlemek
gerekirse, çalma davranışı gösteren çocukların ailelerinin dikkat
etmeleri gereken şeyler aşağıda sıralanmıştır;
- Yargılayıcı ve suçlayıcı tutumdan uzak durmak
- Aşağılayıcı, küçük düşürürücü ve ayıplayıcı tavır sergilememek
- Çocuğu deşifre etmek
- Bu davranışı nedeniyle çocuğa duyulan güvensizliği ifade etmek
- Cezalandırıcı ve yasaklayıcı tutumlar sergilemek
- Gurur kırıcı davranışlar sergilemek
- Şiddete başvurmak