Ba?bu? Atat?rk'?n ?? bas?na T?rk?? M?lakatlar?
T?RK?? M?LAKAT (1)
''- Bu maksad? temine medar olabilecek (yarayabilecek) iki mufassal (ayr?nt?l?) m?l?kat yap?lm??t?r. Bittabi ben de ?stanbul'un k?ymetli erk?n-? matbuat? (bas?n mensuplar?) ile b?yle bir temasa mazhar oldu?undan dolay? suret-i mahsusada memnun bulunuyorum. Memnuniyetimin en m?him sebebi, bence de tabi? olarak ?ayan-? arzudur ki enim ve bilc?mle r?fekay-? mesaimin (?al??ma arkada?lar?m?n) vaziyeti dahiliye ve hariciyeyi nas?l g?rmekte oldu?umuzu ve ?tiye (gelece?e) ait mesail-i mill?yemizin (ulusal sorunlar?m?z?n) nas?l olmas? l?z?m gelece?i tasavvurunda bulundu?umuzu b?t?n millet ve cihan bir an evel bilsin. Bunu teminde bilc?mle matbuat?n oldu?u gibi, ?ok m?him olan ?stanbul matbuat?n?n ifa edece?i hizmetin derecesi suhuletle (kolayl?kla) takdir olunabilir. Vuku bulan m?l?katlarda mezk?r ?? esasl? zemin ?zerinde ?ok teferruatl? ve hatt? m?naka?al? m?davele-i efk?r (fikir al??veri?i) edildi. Ve benim arzu etti?iniz her nokta ve b?t?n teferruat ?zerindeki beyanat?m? dinlediniz, bu suretle muttali oldu?unuz (??rendi?iniz) hususat?n birka? kelime ile h?l?sas?n? yapmak l?z?m gelirse denilebilir ki:
1- Millet ?? bu?uk seneden beridir iktiham etti?i (g???sledi?i) m??k?l?t ve fedak?rl???n m?tebariz (belirgin) ve m?sbet metayicini (olumlu sonucunu) g?rmekle, takip olunan hatt-? hareketin mutlaka hedef-i saadete (mutluluk hedefine) v?sul?nden (ula?aca??ndan) emindir. Bug?nk? muvaffak?yat? behemehal tespit ve teyit ettirmek i?in l?zum g?sterilirse, ?imdiye kadar oldu?undan daha v?si (geni?) bir azim ve itmi'nanla (g?venle) fedak?rl???n? ve gayretini idameye m?heyyad?r (haz?rd?r). Milletin mutlaka sulh veya mutlaka harp arzusu gibi, ba?l? ba??na bir ifade-i kat'iyesi yoktur. Millet an'anesinin b?riz bir ?iar?n?n ifadesini kullanmaktad?r: ''Hay?rl? olan? isteriz!'' Hay?rl? olan, bizi ?imdiye kadar hay?r ve sel?mete isal edenlerin h?kmedecekleri tarzd?r. Milletin bu ifade ile kasdetti?i T?rkiye B?y?k Millet Meclisi ve onun h?k?metidir. Bunlar?n d???nd??? behemehal sulh? istihsal etmektir. (sa?lamakt?r).
Buna milletin ve memleketin ihtiyac? oldu?u kadar b?t?n cihan-? medeniyetin kat'? ihtiyac? vard?r. Bir kere hal-i harbi (sava? durumu) idame etmekle (s?rmekle) evvel? arzuy-u mill?yi yerine getirememek, saniyen cihani medeniyetin huzur ve s?k?nuna m?ni olmak gibi mesuliyetlerin faili olmak do?ru olmad??? gibi bilhassa bunun b?t?n gayreti samim? olarak istihsal-i sulh (bar??? elde etmek) i?in her t?rl? tedbire tevess?l etmektir. Ve b?t?n kalbini bil? istisna cihana a??k olarak g?stermeyi temine ?al??makt?r. ?til?f devletlerinin bu hakikati anlamamalar?na ihtimal vermemektedir. E?er devletlerin ve milletlerin konferanstaki m?messilleri bu i?tima?n hil?f?na harekete devamda ?srar g?sterirler ve cihan-? insaniyet ve medeniyetin tehal?kle (can atarak) intizar eyledi?i (bekledi?i) sulh?n akdini akim (sonu?suz) b?rak?rlar ise T?rkiye B?y?k Millet Meclisi ve h?k?meti bundan ?ok m?teessir olacakt?r. Bu insan? teess?r? kendisini elbette zaaf ve teredd?d-? kalbe d??ar edemez. ?? bu?uk seneden beri istihs?li (elde edilmesi) u?runda ihtiyar olunmad?k fedak?rl?k kalmayan hukuk-u asliye-i milliyesini (en esasl? mill? hukukunu) behemehal istihsal ve teminden ibaret olan vazifesini, yine b?t?n milletin kaabiliyetine, kudretine, azmine ve kendisine olan emniyet ve itimad?na istinaden ?imdiye kadar oldu?undan daha b?y?k bir faaliyetle ifaya (yerine getirmeye) devam edecektir.
T?rkiye B?y?k Millet Meclisi'nin muzaffer ordular? yeni zaferler istihsali a?k?ndan m?sta?ni (kan?ksam??) de?ildirler. fakat bu zafer a?k? milletin sel?met ve saadetini temin a?k?ndan m?nbaistir (do?maktad?r). ?kincisinin husul?, birinciyi has?l tel?kki ettirebilir.
2- H?k?met hal-i harb ve hal-i intizar?n devam?na ra?men milleti, ?imdiden yeni usul?m?zde idarenin m?tekeffil oldu?u (?zerine ald???) menafi-i hakikiyeden (hakiki menfaatlerden) m?stefit edebilmek (faydaland?rabilmek) i?in l?zumu ve?hile ?al??makta, yeni bir te?ebb?s almakta veya yeni bir te?ebb?s?n esaslar?n? d???nmektedir. Memleketin en ?cra k??elerinde bile huzur ve as?yi?-i millet o derece temin edilmi?tir ki bunu zaman-? s?b?k?n (ge?mi? zaman?n) en s?kin bir devresindeki h?l ile mukayese etmek nabemahal (yersiz) olur. Herkes emniyetle ve bilhassa ?ok b?y?k ?mitlerle tarlalar?nda veya sanatlar? ba??nda faaliyete ge?mi? bulunuyor. Ve sa'y ve amellerinin (?al??ma ve gayretlerinin) kendilerinden gasbedilmeyecek semerelerinin iktitaf?ndan (dev?irilmesinden) emindirler. ?ktisaf, amarif i?leri, muavenet-i i?timaiye (sosyal yard?m) himmetleri ?imdiden kabil-i temas (dokunulabilir) yeni neticeler vermi?tir. Ziraat mektepleri mevcut olanlardan maada (ba?ka) Bursa'da, Bal?kesir'de, ?zmir'de, Adana'da, Erzincan'da be? mektebe malik olmakla tezyit edilmi?tir (artt?r?lm??t?r). Harbin ve ink?l?bat?n atalete (durgunluk) koydu?u ziraat bankalar? yeniden hal-i faaliyete vazedilmi? (konmu?) ve bir?ok ?ube ihdas ederek (a?arak) milletin muavenetine ?itap etmeye (ko?maya) ba?lam??t?r. Bir?ok m?lteci ve muhacirler refah ile m?tenasip yerlere sevk ve isk?n edilmi?tir. Bunun daha iyi temini iin husus? muavenet bankalar? tesis edilmek ?zeredir. K?yl?lere m?him miktarda (2 bu?uk milyon liral?k) al?t ve edevat-? ziraiye tevzi edilmi? ve bu husustaki tevziata devam edilmektedir. Ayr?ca k?yl?lere al?t ve edevat-? ziraiye vermek ve bunlar? icab?nda tamir etmek i?in sermayenin y?zde yetmi?ine i?tir?k edece?imiz bir ?irket ile anla??lmak ?zeredir. Bu, ?ift?ilerin ?ok memnuniyetini ve menfaatini mucip olacakt?r. Nafia (bay?nd?rl?k) te?ebb?sat? kariben (yak?nda) fiile m?nkalip olabilecek (?evrilebilecek) ?mitbah? (?mit verici) bir zemindedir. Bunun neticesinde memleketin h???mle merakiz-i m?himmesi (?nemli merkezleri) yekdi?erine az zamanda ?imend?ferle kesb-i irtibat edecektir (ba?lanacakt?r). M?him hezain-i madeniye (maden hazineleri) a??lacakt?r.
Memleketimizin ba?tan nihayete kadar harap manzaras?n? m?mureye tahvil etmekten (bay?nd?r duruma ?evirmekten) ibaret olan gayenin temel ta?lar? her yerde g?zleri tesrir edecektir (sevin? i?inde b?rakacakt?r). ?al??mak ve mesut olmak ihtiyac?nda bulunan b?t?n halk?m?z i?in, ameleler i?in geni? ve emin ?al??ma sahalar? davetlerini yapmakta gecikmeyecektir. Memleketi m?mur ve milleti mesut etmek i?in tasavvur ve te?ebb?s edilen b?t?n bu i?lerde takip olunacak program?n esas noktalar?na fiilen tevess?l edilmi? (giri?ilmi?) addolunabilir. Bilhassa faaliyet-i iktisadiyeyi istinat ettirece?imitz esaslar her t?rl? vukufla beraber bilhassa do?rudan do?ruya memleketimizin topraklar?n? koklayarak ve bu topraklarda bizzat ?al??an insanlar?n s?zlerini i?iterek tespit olunacakt?r. Sanayi ve ticaretimiz i?in dahi ayn? m?tal?a yap?lacakt?r. Bunun i?indir ki ?ubat?n on be?inde ?zmir'de belki be? bin ki?inin toplanabilece?i bir kongre yap?lacakt?r. Bu kongre bizzat millete ve bir taraftan da di?er milletlere anlatacakt?r ki yeni T?rkiye devleti temellerini s?ng? ile de?il, s?ng?n?n dahi istinat etti?i iktisadiyatla kuracakt?r. Yeni T?rkiye devleti cihangir bir devlet olmayacakt?r. Fakat yeni T?rkiye devleti bir devlet-i iktisadiye olacakt?r ve bu devleti en kuvvetli temeller ?zerinde ?ok az zamanda kurmak hususunda Japonlardan az m?stait olmad???n? bilfiil isbat edecektir.
Bu sayd???m te?ebb?sat-? iktisadiye ve s?naiye i?inde bahsetti?im ?irketlerin, istikl?l ve h?kimiyeti milliyemize h?rmetk?r milletlerin emniyetle h?k?metimizle temas eylemleri ve kanunlar?m?z dairesinde anla?malar? ile faaliyete ge?ebileceklerini s?ylemeye h?cet yoktur. Filhakika memleketimizi az bir zamanda m?mur etmek i?in milletimizin gayri k?fi sermayesi kar??s?nda haricin sermayesinden, vesaitinden, ihtisas?ndan istifade etmek hakik? menfaatimizin iktizas?ndand?r. H?k?metimiz, izah?na l?zum olmayan esasat?n riayetk?r? kalacak olan her devlet ve millete kar?? bu hususta emniyet ve samimiyetle ahz-? mevki edecektir (durum tak?nacakt?r.)
3- ??inde bulundu?umuz vaziyette ?ok kuvvetli oldu?umuzu temin ve te?ebb?sat-? m?stakbelemizde behemehal muvaffak olaca??m?z? bize vaadeden keyfiyet, milletin ink?l?p ile ve m?cadele ile tesis etmi? oldu?u bug?nk? h?k?metimizin ?ekli ve mahiyetidir.
H?k?metimiz T?rkiye B?y?k Millet Meclisi H?k?meti mill?dir, tamam?yla madd?dir, hakikatperesttir. Mevhum (bo?) mefk?reler arkas?nda o mefk?relere (?lk?lere) v?s?l olmak i?in de?il, fakat is?l etmek (ula?t?rmak) hulyas?yla milleti kayalara ?arparak, bataklara bat?rarak, en nihayet kurban ederek mahvetmek gibi cinayetten hazer eden (?ekinen) bir h?k?mettir. T?rkiye B?y?k Millet Meclisi'nin b?t?n programlar?n?n umdesi ?u iki esast?r:
1- ?stikl?l-i tam, 2- Bil? kayd-? ?art h?kimiyet-i milliye.
Birinci umdesinin ifadesi ''Misak-? Mill?''dir. 2'nci ve hayati olan umdesinin beyan? ''Te?kil?t-? Esasiye Kanunu''dur. Millet, Misak-? Mill?'nin medl?l?nu (anlam?n?) g?zide evl?tlar?ndan te?kil etti?i kahraman ordular?yla fiilen istihsal eylemi?tir.
''Te?kil?t-? Esasiye Kanunu''nun ruh-u aslis? ise bu kanunun kitaplara ge?mesinden evvel, milletin dima??nda ve vicdan?nda temerk?z eylemi? (toplanm??) olmas?yla ve ancak bunun ifadesi olmak ?zere tesis etti?i Meclise verdi?i vazife-i asliye ile ve senelerden beri ahk?m?n? fiilen tatbik edegelmekte olmas?yla ve en nihayet kanun ?eklinde enzar-? cihana (cihan?n g?zleri ?n?ne) vazeylemesiyle (koymas?yla) tahakkuk eylemi?tir. H?kimiyet bil? kayd-? ?art milletindir.
H?disat ve tecarib-i tarihiyemiz (tarih? tecr?belerimiz) bize milleti koyun s?r?s? halinde kiyfin, arzu ve ihtiraslar?n ve hi?bir suretle tatmin edilemeyen menfaatlerin istihs?line s?r?klemekle mahv?n? m?nte? (neticeye varm??) mahiyete ink?l?p eden idare tarzlar?n?n art?k memleketimizde mahall-i tatbiki kalmad???n? g?stermi?tir. Millet h?kimiyetini de?il, h?kimiyetin bir zerresini dahi ?h?ra (ba?kas?na) terk ve ferag?n mucib olabilece?i fel?ketin, izmih?lin (y?k?nt?n?n) h?sran?n elemini her an kalp ve vicdan?nda hissetmektedir. Zaten iradenin ve h?kimiyetin gayri kabil-i tecezzi (par?alanamaz) ve taksim olundu?unu ilmen ve hakikaten d???nd?kten sonra b?yle bir nazariyenin fiile tatbikine kalk??mak ancak nazar? ve sun'i bir i?e bizzarur tevess?l etmekten ba?ka bir suretle kabil-i tefsir de?ildir. Millet ve memleketimiz i?in ise bu zaruret m?ndefi olmu?tur (ortadan kalkm??t?r). ??nk? milleti h?kimiyetten mahrum eden h?il (engel) milletin galeyan ve tu?yan?yla (co?mas?yla) biraz zahmetli ve fakat binnetice muvaffak?yetli surette ortadan kald?r?lm??t?r. Madumun (yok olmu?un) ihyas?na kalk??mak ise bittabi gayri m?mk?n?n m?mk?n oldu?u zehap ve butlan?nda (zan ve sa?mal???nda) temerr?t (inat) olur. Bu, m?temerritlerin (dik kafal?lar?n) ki milletin h?sran?na bilerek veya bilmeyerek taliptirler, nedamet-i hakikiyesini (hakiki pi?manl?klar?n?) ve h?sran-? elemini mucip olmaktan ba?ka bir netice vermez.
Art?k millete kar?? namusk?rane, a??k, kat'i il?n-? hakikat edenler ?oktur. Milletimiz ise hakayik? h?sn? tel?kiye ve icab?t?n? tatbika ?ok m?sait ve m?staittir. (yatk?nd?r). Bu istidad? isbat i?in yak?n tarihin bile verebilece?i misaller mebzuld?r. (boldur). Fel?ketini m?drik milletimiz ne ?eyh-?-isl?mlar?n muktezay-? dindir, diye irticaa davet eden fetvalar?na, ve ne de halife ve padi?ah?n camilerden ?al?nan ?y?t ve eh?disi nebeviye ile m?zeyyen (ziynetlenmi?) ve m?zehhep (yald?zlanm??) sancaklar? ba?lar?nda ta??yan hil?fet ordular?na ve ne de m?cadele-i milliyye devam?nca hi?bir ?ey istihs?l edilemedikten ba?ka b?sb?t?n mucib-i mahv ve izmihl?l (y?k?nt? ve ??k?nt?n?n sebebi) olaca??n? beyan ile milleti istikl?l ve h?kimiyetinde m?samahak?r k?lmaya sarf-? makderet eden (kudret sarfeden) Bab??li ricalinin mesai-i fafilane (hatal? ?al??mas?) cahil?nesine ve en nihayet tayyarelerile halife ve padi?ah?n beyannamelerini muharip (sava?an) ordumuz saflar?na atan ave halife nam?na hareket etti?ini s?yleyen Yunan ordusunun i?fal?t?na (aldatmalar?na) zerre kadar iltifat g?stermedi; g?steremez ve g?stermeyecektir. Bilhassa bundan sonra kat'iyyen g?steremeyecektir.
??nk? bu millet as?rlardan beri bu gibi m?rtecilerin, cahillerin, riy?k?rlar?n, menfaatperestlerin, serserilerin, s?zlerine inanmak saffetini g?sterdi?inden dolay?d?r ki bug?n ?amurdan ve sazdan izbelerde oturmaya mahk?m ??plak ayaklar?yla ve ??plak v?cutlar?yla ?amurlar?n, karlar?n, ya?murlar?n biaman (amans?z) ?amarlar? alt?nda yeniden akl?n? ba??na toplamak mecburiyetinde kalm??t?r.
4- T?rkiye B?y?k Millet Meclisi ve h?k?meti, memleketin b?t?n vicdanl? ve namusk?r m?nevveran? (ayd?nlar?), millete ve memlekete kar?? evvel? bu millet ve memleketin birer evl?d? olmak itibar?yla, saniyen (sonra) mensup olduklar? heyet-i i?timaiyenin cihan-? medeniyette kadr-? menziletini (derecesini) y?kselttik?e bunun kendileri i?in ne derece mucib-i ?eref ve bahtiyar? (bahtiyarl?k) olaca??n? d???nmekle kendilerine m?teveccih vazifenin memleketi ve milleti medeniyeti h?ziran?n ve icabat-? insaniyenin (insanl?k icaplar?n?n) zarur? k?ld??? mertebe-i tekemm?le (olgunla?ma mertebesi) getirmek i?in b?t?n mevcudiyetleriyle her t?rl? ?uabat-? mesaide (?al??ma ?ubelerinde) en do?ru yollar? aramak ve bulmak, bunun en do?ru oldu?unu millete anlatmakla beraber ?zerinde seri ve geni? hatvelerle (ad?mlarla) y?r?meyi ve b?t?n milleti y?r?tmeyi temin etmektir. Bunda muvaffak?yetin istilzam eyledi?i (gerektirdi?i) evsaf? d???nerek, bu evsaftan mevcut olanlar?n? mevki-i istifadeye koymak ve mevcut olmayanlar?n? istihsale ?al??mak hususundaki gayretin ne kadar cidd? olmas? l?z?m gelece?ini takdir ederiz. Hedef-i mill? mal?m olmu?tur. Ona is?l edecek (ula?t?racak) yollar? bulmak m??k?l de?ildir, m?him olan, ?etin olan o yollar ?zerinde ?al??makt?r. Denilebilir ki hi?bir ?eye muhta? de?iliz. Yaln?z bir tek ?eye ihtiyac?m?z vard?r: ?al??kan olmak! Emraz-? i?timaiyemizi (sosyal hastal?klar?m?z?) tetkik edersek as?l olarak bundan ba?ka, bundan m?him bir maraz (hastal?k) ke?fedemeyiz, maraz budur. O halde ilk i?imiz bu maraz? esasl? surette tedavi etmektir, milleti ?al??kan yapmakt?r. Servet ve onun netice-i tabiiyesi (tabii sonucu) olan refah ve saadet yaln?z ve ancak ?al??kanlar?n hakk?d?r.
5- Bil? istisna bizim efrad-? milletimiz ?al??maya hahi?kerdir (isteklidir). Fakat sarfolunan mesaiden ?zami istifade, sa'yde tatbik olunan usul ile m?tenasiptir. Evvel? usullerimizi en ?ok semerebah? tar?z-? medenide tesbit etmeliyiz. Bir de mesai m?teferrik ?al??ma ?e?itli) olduk?a netaciyi (sonu?lar?) o mesainin muhassala halinde verece?i neticeden ?ok d?ndur (a?a??d?r). Bunun i?in milletin ihtiyacat-? i?timaiyesini ve mazideki zararlar?n? tatmin ve tel?fi edebilecek (giderebilecek) en m?kul program? tesbit etmeye mecburuz. Program b?t?n millet?e tatbik olunmal?d?r. Bu ancak bir te?ekk?l-? siyas? ile m?mk?n olur.
??te bu hakikatin istilzam (gerektirmesi) ve icbar? (zorlamas?) ?zerinedir ki, b?t?n sunufu (s?n?flar?) yekdi?erine l?z?m-? gayr-i m?farik )(ayr?lmas? kabil olmayan) olan ??nk? menfaatleri yekdi?erinden tehal?f eylemeyen (ayr?lmayan), milletimizin m??terek ve umum? olan menafi ve saadetini temin i?in bir f?rka te?kili tasavvur edilmektedir. Fakat mill? maksatlar?m?zdan ziyade ?ahsi menfaatler esas?na m?stenit (dayanan) siyas? te?ekk?llerden ve bu te?kil?t?n i?fallerinden, m?sademelerinden tevell?t etmi? (do?mu?) olan tarzlar?n el?n cezas?n? ?ekmekte olan milletin ayn? mahiyette birtak?m bisud (faydas?z) i?tigallere sevketmek kadar kebairden (b?y?kten) g?nah yoktur.
Mondros m?tareke ahk?m?n?n haks?z ve adaletsiz bir surette fiilen bozulmu? olmas?ndan b?t?n memleket i?in ?ok fel?ketler tevell?t etmi?tir. Bu fel?ketlerin en feciine sahne olan yerlerden biri de ?stanbul'dur. ?stanbul yaln?z yabanc?lar?n tecav?z?ne, tazyik?na ve tezliline (a?a??latmas?na) g???s germemi?tir. ?stanbul ayn? zamanda as?rlardan beri milletin ba??nda ta??d??? bir t?cidar?n ve onun vesaitinin dahi verdi?i elemlerle giryan (a?lamal?) olmu?tur.''
(Ba?bu? Atat?rk)
T?RK?? M?LAKAT (2)
''- Biz de Lozan konferans?n? dikkatle takip ediyoruz. ??nk? biliyorsunuz ki konferansa davet olundu?umuz zaman ordular?m?z b?t?n cihan? hayrete ve takdire mecbur edecek ?ok parlak ve ?ok kat'i bir muzafferiyetin ?mili bulunuyordu. Harek?t-? askeriyemizi tehir edebilecek (geciktirebilecek) kar??m?zda hi?bir m?ni kalmam??t?. Buna ra?men ?til?f devletlerinin h?s-? niyetine (iyi niyetine) ve teklilerinin samimiyetine inanarak, ordular?m?z? tevkif ederek (durdurarak) pek insan? hislerle heyet-i murahhas?m?z? Lozan'a g?nderdik. Bizim bu harek?t?m?z? tenkid eden dostlar?m?za ?til?f devletlerinin art?k h?s-? niyetlerine emniyet edilebilece?i kanaatini beyan ettik. Maattees?f b?t?n samimiyetimize ve ciddiyetimize ra?men bug?ne kadar uzay?p gelen konferans?n son safhas? hen?z ?til?f devletlerinin zihniyetinde tebedd?l (de?i?me) olmad???n?, h?l? eski Osmanl? devletini bo?azlayan ve milletimiz i?in en ?edit (?iddetli) ve en kahhar (kahredici) bir darbe-i intibah (uyanma darbesi) olan sab?k tav?r ve harek?t? ba?ka ?ekil ve surette yeni T?rkiye devletine kabul ettirmek istiyorlar. Son dakikaya kadar ?til?f devletlerinin hakk? ve hakikat? teslim etmelerine intizarla beraber b?t?n cihan-? medeniyetin temay?l-? samimiyesine ra?men harbi idame etmek mesuliyetinden ?ekinmezlerse h?k?metimiz vatan ve millete kar?? taahh?t eyledi?i vazifeyi h?s-? ikmal edebilmek (iyi bir ?ekilde tamamlamak) i?in tevess?le (giri?meye) mecbur oldu?u tedbirleri d???nmekten ve almaktan bir an geri kalmam??t?r.
Yeni T?rkiye ricali miskin ve m?tevehhim (kuruntulu) de?ildir.''
''- Uzun m?ddet atalette (hareketsizlikte) kalmay? istilzam edecek olan diplomasi tarika ?imdiye kadar m?cerrep (tecr?be edilmi?) oldu?una g?re hi?bir semere vaadetmez.''
(Ba?bu? Atat?rk - ?ubat 1923)
Derleme: T?rkiye Atat?rk??ler Birli?i Te?kilat?
Sava?an Ats?z
Kaynak: www.turkiyeataturkculerbirligi.tr.cx
(ALINTIDIR)
T?RK?? M?LAKAT (1)
''- Bu maksad? temine medar olabilecek (yarayabilecek) iki mufassal (ayr?nt?l?) m?l?kat yap?lm??t?r. Bittabi ben de ?stanbul'un k?ymetli erk?n-? matbuat? (bas?n mensuplar?) ile b?yle bir temasa mazhar oldu?undan dolay? suret-i mahsusada memnun bulunuyorum. Memnuniyetimin en m?him sebebi, bence de tabi? olarak ?ayan-? arzudur ki enim ve bilc?mle r?fekay-? mesaimin (?al??ma arkada?lar?m?n) vaziyeti dahiliye ve hariciyeyi nas?l g?rmekte oldu?umuzu ve ?tiye (gelece?e) ait mesail-i mill?yemizin (ulusal sorunlar?m?z?n) nas?l olmas? l?z?m gelece?i tasavvurunda bulundu?umuzu b?t?n millet ve cihan bir an evel bilsin. Bunu teminde bilc?mle matbuat?n oldu?u gibi, ?ok m?him olan ?stanbul matbuat?n?n ifa edece?i hizmetin derecesi suhuletle (kolayl?kla) takdir olunabilir. Vuku bulan m?l?katlarda mezk?r ?? esasl? zemin ?zerinde ?ok teferruatl? ve hatt? m?naka?al? m?davele-i efk?r (fikir al??veri?i) edildi. Ve benim arzu etti?iniz her nokta ve b?t?n teferruat ?zerindeki beyanat?m? dinlediniz, bu suretle muttali oldu?unuz (??rendi?iniz) hususat?n birka? kelime ile h?l?sas?n? yapmak l?z?m gelirse denilebilir ki:
1- Millet ?? bu?uk seneden beridir iktiham etti?i (g???sledi?i) m??k?l?t ve fedak?rl???n m?tebariz (belirgin) ve m?sbet metayicini (olumlu sonucunu) g?rmekle, takip olunan hatt-? hareketin mutlaka hedef-i saadete (mutluluk hedefine) v?sul?nden (ula?aca??ndan) emindir. Bug?nk? muvaffak?yat? behemehal tespit ve teyit ettirmek i?in l?zum g?sterilirse, ?imdiye kadar oldu?undan daha v?si (geni?) bir azim ve itmi'nanla (g?venle) fedak?rl???n? ve gayretini idameye m?heyyad?r (haz?rd?r). Milletin mutlaka sulh veya mutlaka harp arzusu gibi, ba?l? ba??na bir ifade-i kat'iyesi yoktur. Millet an'anesinin b?riz bir ?iar?n?n ifadesini kullanmaktad?r: ''Hay?rl? olan? isteriz!'' Hay?rl? olan, bizi ?imdiye kadar hay?r ve sel?mete isal edenlerin h?kmedecekleri tarzd?r. Milletin bu ifade ile kasdetti?i T?rkiye B?y?k Millet Meclisi ve onun h?k?metidir. Bunlar?n d???nd??? behemehal sulh? istihsal etmektir. (sa?lamakt?r).
Buna milletin ve memleketin ihtiyac? oldu?u kadar b?t?n cihan-? medeniyetin kat'? ihtiyac? vard?r. Bir kere hal-i harbi (sava? durumu) idame etmekle (s?rmekle) evvel? arzuy-u mill?yi yerine getirememek, saniyen cihani medeniyetin huzur ve s?k?nuna m?ni olmak gibi mesuliyetlerin faili olmak do?ru olmad??? gibi bilhassa bunun b?t?n gayreti samim? olarak istihsal-i sulh (bar??? elde etmek) i?in her t?rl? tedbire tevess?l etmektir. Ve b?t?n kalbini bil? istisna cihana a??k olarak g?stermeyi temine ?al??makt?r. ?til?f devletlerinin bu hakikati anlamamalar?na ihtimal vermemektedir. E?er devletlerin ve milletlerin konferanstaki m?messilleri bu i?tima?n hil?f?na harekete devamda ?srar g?sterirler ve cihan-? insaniyet ve medeniyetin tehal?kle (can atarak) intizar eyledi?i (bekledi?i) sulh?n akdini akim (sonu?suz) b?rak?rlar ise T?rkiye B?y?k Millet Meclisi ve h?k?meti bundan ?ok m?teessir olacakt?r. Bu insan? teess?r? kendisini elbette zaaf ve teredd?d-? kalbe d??ar edemez. ?? bu?uk seneden beri istihs?li (elde edilmesi) u?runda ihtiyar olunmad?k fedak?rl?k kalmayan hukuk-u asliye-i milliyesini (en esasl? mill? hukukunu) behemehal istihsal ve teminden ibaret olan vazifesini, yine b?t?n milletin kaabiliyetine, kudretine, azmine ve kendisine olan emniyet ve itimad?na istinaden ?imdiye kadar oldu?undan daha b?y?k bir faaliyetle ifaya (yerine getirmeye) devam edecektir.
T?rkiye B?y?k Millet Meclisi'nin muzaffer ordular? yeni zaferler istihsali a?k?ndan m?sta?ni (kan?ksam??) de?ildirler. fakat bu zafer a?k? milletin sel?met ve saadetini temin a?k?ndan m?nbaistir (do?maktad?r). ?kincisinin husul?, birinciyi has?l tel?kki ettirebilir.
2- H?k?met hal-i harb ve hal-i intizar?n devam?na ra?men milleti, ?imdiden yeni usul?m?zde idarenin m?tekeffil oldu?u (?zerine ald???) menafi-i hakikiyeden (hakiki menfaatlerden) m?stefit edebilmek (faydaland?rabilmek) i?in l?zumu ve?hile ?al??makta, yeni bir te?ebb?s almakta veya yeni bir te?ebb?s?n esaslar?n? d???nmektedir. Memleketin en ?cra k??elerinde bile huzur ve as?yi?-i millet o derece temin edilmi?tir ki bunu zaman-? s?b?k?n (ge?mi? zaman?n) en s?kin bir devresindeki h?l ile mukayese etmek nabemahal (yersiz) olur. Herkes emniyetle ve bilhassa ?ok b?y?k ?mitlerle tarlalar?nda veya sanatlar? ba??nda faaliyete ge?mi? bulunuyor. Ve sa'y ve amellerinin (?al??ma ve gayretlerinin) kendilerinden gasbedilmeyecek semerelerinin iktitaf?ndan (dev?irilmesinden) emindirler. ?ktisaf, amarif i?leri, muavenet-i i?timaiye (sosyal yard?m) himmetleri ?imdiden kabil-i temas (dokunulabilir) yeni neticeler vermi?tir. Ziraat mektepleri mevcut olanlardan maada (ba?ka) Bursa'da, Bal?kesir'de, ?zmir'de, Adana'da, Erzincan'da be? mektebe malik olmakla tezyit edilmi?tir (artt?r?lm??t?r). Harbin ve ink?l?bat?n atalete (durgunluk) koydu?u ziraat bankalar? yeniden hal-i faaliyete vazedilmi? (konmu?) ve bir?ok ?ube ihdas ederek (a?arak) milletin muavenetine ?itap etmeye (ko?maya) ba?lam??t?r. Bir?ok m?lteci ve muhacirler refah ile m?tenasip yerlere sevk ve isk?n edilmi?tir. Bunun daha iyi temini iin husus? muavenet bankalar? tesis edilmek ?zeredir. K?yl?lere m?him miktarda (2 bu?uk milyon liral?k) al?t ve edevat-? ziraiye tevzi edilmi? ve bu husustaki tevziata devam edilmektedir. Ayr?ca k?yl?lere al?t ve edevat-? ziraiye vermek ve bunlar? icab?nda tamir etmek i?in sermayenin y?zde yetmi?ine i?tir?k edece?imiz bir ?irket ile anla??lmak ?zeredir. Bu, ?ift?ilerin ?ok memnuniyetini ve menfaatini mucip olacakt?r. Nafia (bay?nd?rl?k) te?ebb?sat? kariben (yak?nda) fiile m?nkalip olabilecek (?evrilebilecek) ?mitbah? (?mit verici) bir zemindedir. Bunun neticesinde memleketin h???mle merakiz-i m?himmesi (?nemli merkezleri) yekdi?erine az zamanda ?imend?ferle kesb-i irtibat edecektir (ba?lanacakt?r). M?him hezain-i madeniye (maden hazineleri) a??lacakt?r.
Memleketimizin ba?tan nihayete kadar harap manzaras?n? m?mureye tahvil etmekten (bay?nd?r duruma ?evirmekten) ibaret olan gayenin temel ta?lar? her yerde g?zleri tesrir edecektir (sevin? i?inde b?rakacakt?r). ?al??mak ve mesut olmak ihtiyac?nda bulunan b?t?n halk?m?z i?in, ameleler i?in geni? ve emin ?al??ma sahalar? davetlerini yapmakta gecikmeyecektir. Memleketi m?mur ve milleti mesut etmek i?in tasavvur ve te?ebb?s edilen b?t?n bu i?lerde takip olunacak program?n esas noktalar?na fiilen tevess?l edilmi? (giri?ilmi?) addolunabilir. Bilhassa faaliyet-i iktisadiyeyi istinat ettirece?imitz esaslar her t?rl? vukufla beraber bilhassa do?rudan do?ruya memleketimizin topraklar?n? koklayarak ve bu topraklarda bizzat ?al??an insanlar?n s?zlerini i?iterek tespit olunacakt?r. Sanayi ve ticaretimiz i?in dahi ayn? m?tal?a yap?lacakt?r. Bunun i?indir ki ?ubat?n on be?inde ?zmir'de belki be? bin ki?inin toplanabilece?i bir kongre yap?lacakt?r. Bu kongre bizzat millete ve bir taraftan da di?er milletlere anlatacakt?r ki yeni T?rkiye devleti temellerini s?ng? ile de?il, s?ng?n?n dahi istinat etti?i iktisadiyatla kuracakt?r. Yeni T?rkiye devleti cihangir bir devlet olmayacakt?r. Fakat yeni T?rkiye devleti bir devlet-i iktisadiye olacakt?r ve bu devleti en kuvvetli temeller ?zerinde ?ok az zamanda kurmak hususunda Japonlardan az m?stait olmad???n? bilfiil isbat edecektir.
Bu sayd???m te?ebb?sat-? iktisadiye ve s?naiye i?inde bahsetti?im ?irketlerin, istikl?l ve h?kimiyeti milliyemize h?rmetk?r milletlerin emniyetle h?k?metimizle temas eylemleri ve kanunlar?m?z dairesinde anla?malar? ile faaliyete ge?ebileceklerini s?ylemeye h?cet yoktur. Filhakika memleketimizi az bir zamanda m?mur etmek i?in milletimizin gayri k?fi sermayesi kar??s?nda haricin sermayesinden, vesaitinden, ihtisas?ndan istifade etmek hakik? menfaatimizin iktizas?ndand?r. H?k?metimiz, izah?na l?zum olmayan esasat?n riayetk?r? kalacak olan her devlet ve millete kar?? bu hususta emniyet ve samimiyetle ahz-? mevki edecektir (durum tak?nacakt?r.)
3- ??inde bulundu?umuz vaziyette ?ok kuvvetli oldu?umuzu temin ve te?ebb?sat-? m?stakbelemizde behemehal muvaffak olaca??m?z? bize vaadeden keyfiyet, milletin ink?l?p ile ve m?cadele ile tesis etmi? oldu?u bug?nk? h?k?metimizin ?ekli ve mahiyetidir.
H?k?metimiz T?rkiye B?y?k Millet Meclisi H?k?meti mill?dir, tamam?yla madd?dir, hakikatperesttir. Mevhum (bo?) mefk?reler arkas?nda o mefk?relere (?lk?lere) v?s?l olmak i?in de?il, fakat is?l etmek (ula?t?rmak) hulyas?yla milleti kayalara ?arparak, bataklara bat?rarak, en nihayet kurban ederek mahvetmek gibi cinayetten hazer eden (?ekinen) bir h?k?mettir. T?rkiye B?y?k Millet Meclisi'nin b?t?n programlar?n?n umdesi ?u iki esast?r:
1- ?stikl?l-i tam, 2- Bil? kayd-? ?art h?kimiyet-i milliye.
Birinci umdesinin ifadesi ''Misak-? Mill?''dir. 2'nci ve hayati olan umdesinin beyan? ''Te?kil?t-? Esasiye Kanunu''dur. Millet, Misak-? Mill?'nin medl?l?nu (anlam?n?) g?zide evl?tlar?ndan te?kil etti?i kahraman ordular?yla fiilen istihsal eylemi?tir.
''Te?kil?t-? Esasiye Kanunu''nun ruh-u aslis? ise bu kanunun kitaplara ge?mesinden evvel, milletin dima??nda ve vicdan?nda temerk?z eylemi? (toplanm??) olmas?yla ve ancak bunun ifadesi olmak ?zere tesis etti?i Meclise verdi?i vazife-i asliye ile ve senelerden beri ahk?m?n? fiilen tatbik edegelmekte olmas?yla ve en nihayet kanun ?eklinde enzar-? cihana (cihan?n g?zleri ?n?ne) vazeylemesiyle (koymas?yla) tahakkuk eylemi?tir. H?kimiyet bil? kayd-? ?art milletindir.
H?disat ve tecarib-i tarihiyemiz (tarih? tecr?belerimiz) bize milleti koyun s?r?s? halinde kiyfin, arzu ve ihtiraslar?n ve hi?bir suretle tatmin edilemeyen menfaatlerin istihs?line s?r?klemekle mahv?n? m?nte? (neticeye varm??) mahiyete ink?l?p eden idare tarzlar?n?n art?k memleketimizde mahall-i tatbiki kalmad???n? g?stermi?tir. Millet h?kimiyetini de?il, h?kimiyetin bir zerresini dahi ?h?ra (ba?kas?na) terk ve ferag?n mucib olabilece?i fel?ketin, izmih?lin (y?k?nt?n?n) h?sran?n elemini her an kalp ve vicdan?nda hissetmektedir. Zaten iradenin ve h?kimiyetin gayri kabil-i tecezzi (par?alanamaz) ve taksim olundu?unu ilmen ve hakikaten d???nd?kten sonra b?yle bir nazariyenin fiile tatbikine kalk??mak ancak nazar? ve sun'i bir i?e bizzarur tevess?l etmekten ba?ka bir suretle kabil-i tefsir de?ildir. Millet ve memleketimiz i?in ise bu zaruret m?ndefi olmu?tur (ortadan kalkm??t?r). ??nk? milleti h?kimiyetten mahrum eden h?il (engel) milletin galeyan ve tu?yan?yla (co?mas?yla) biraz zahmetli ve fakat binnetice muvaffak?yetli surette ortadan kald?r?lm??t?r. Madumun (yok olmu?un) ihyas?na kalk??mak ise bittabi gayri m?mk?n?n m?mk?n oldu?u zehap ve butlan?nda (zan ve sa?mal???nda) temerr?t (inat) olur. Bu, m?temerritlerin (dik kafal?lar?n) ki milletin h?sran?na bilerek veya bilmeyerek taliptirler, nedamet-i hakikiyesini (hakiki pi?manl?klar?n?) ve h?sran-? elemini mucip olmaktan ba?ka bir netice vermez.
Art?k millete kar?? namusk?rane, a??k, kat'i il?n-? hakikat edenler ?oktur. Milletimiz ise hakayik? h?sn? tel?kiye ve icab?t?n? tatbika ?ok m?sait ve m?staittir. (yatk?nd?r). Bu istidad? isbat i?in yak?n tarihin bile verebilece?i misaller mebzuld?r. (boldur). Fel?ketini m?drik milletimiz ne ?eyh-?-isl?mlar?n muktezay-? dindir, diye irticaa davet eden fetvalar?na, ve ne de halife ve padi?ah?n camilerden ?al?nan ?y?t ve eh?disi nebeviye ile m?zeyyen (ziynetlenmi?) ve m?zehhep (yald?zlanm??) sancaklar? ba?lar?nda ta??yan hil?fet ordular?na ve ne de m?cadele-i milliyye devam?nca hi?bir ?ey istihs?l edilemedikten ba?ka b?sb?t?n mucib-i mahv ve izmihl?l (y?k?nt? ve ??k?nt?n?n sebebi) olaca??n? beyan ile milleti istikl?l ve h?kimiyetinde m?samahak?r k?lmaya sarf-? makderet eden (kudret sarfeden) Bab??li ricalinin mesai-i fafilane (hatal? ?al??mas?) cahil?nesine ve en nihayet tayyarelerile halife ve padi?ah?n beyannamelerini muharip (sava?an) ordumuz saflar?na atan ave halife nam?na hareket etti?ini s?yleyen Yunan ordusunun i?fal?t?na (aldatmalar?na) zerre kadar iltifat g?stermedi; g?steremez ve g?stermeyecektir. Bilhassa bundan sonra kat'iyyen g?steremeyecektir.
??nk? bu millet as?rlardan beri bu gibi m?rtecilerin, cahillerin, riy?k?rlar?n, menfaatperestlerin, serserilerin, s?zlerine inanmak saffetini g?sterdi?inden dolay?d?r ki bug?n ?amurdan ve sazdan izbelerde oturmaya mahk?m ??plak ayaklar?yla ve ??plak v?cutlar?yla ?amurlar?n, karlar?n, ya?murlar?n biaman (amans?z) ?amarlar? alt?nda yeniden akl?n? ba??na toplamak mecburiyetinde kalm??t?r.
4- T?rkiye B?y?k Millet Meclisi ve h?k?meti, memleketin b?t?n vicdanl? ve namusk?r m?nevveran? (ayd?nlar?), millete ve memlekete kar?? evvel? bu millet ve memleketin birer evl?d? olmak itibar?yla, saniyen (sonra) mensup olduklar? heyet-i i?timaiyenin cihan-? medeniyette kadr-? menziletini (derecesini) y?kselttik?e bunun kendileri i?in ne derece mucib-i ?eref ve bahtiyar? (bahtiyarl?k) olaca??n? d???nmekle kendilerine m?teveccih vazifenin memleketi ve milleti medeniyeti h?ziran?n ve icabat-? insaniyenin (insanl?k icaplar?n?n) zarur? k?ld??? mertebe-i tekemm?le (olgunla?ma mertebesi) getirmek i?in b?t?n mevcudiyetleriyle her t?rl? ?uabat-? mesaide (?al??ma ?ubelerinde) en do?ru yollar? aramak ve bulmak, bunun en do?ru oldu?unu millete anlatmakla beraber ?zerinde seri ve geni? hatvelerle (ad?mlarla) y?r?meyi ve b?t?n milleti y?r?tmeyi temin etmektir. Bunda muvaffak?yetin istilzam eyledi?i (gerektirdi?i) evsaf? d???nerek, bu evsaftan mevcut olanlar?n? mevki-i istifadeye koymak ve mevcut olmayanlar?n? istihsale ?al??mak hususundaki gayretin ne kadar cidd? olmas? l?z?m gelece?ini takdir ederiz. Hedef-i mill? mal?m olmu?tur. Ona is?l edecek (ula?t?racak) yollar? bulmak m??k?l de?ildir, m?him olan, ?etin olan o yollar ?zerinde ?al??makt?r. Denilebilir ki hi?bir ?eye muhta? de?iliz. Yaln?z bir tek ?eye ihtiyac?m?z vard?r: ?al??kan olmak! Emraz-? i?timaiyemizi (sosyal hastal?klar?m?z?) tetkik edersek as?l olarak bundan ba?ka, bundan m?him bir maraz (hastal?k) ke?fedemeyiz, maraz budur. O halde ilk i?imiz bu maraz? esasl? surette tedavi etmektir, milleti ?al??kan yapmakt?r. Servet ve onun netice-i tabiiyesi (tabii sonucu) olan refah ve saadet yaln?z ve ancak ?al??kanlar?n hakk?d?r.
5- Bil? istisna bizim efrad-? milletimiz ?al??maya hahi?kerdir (isteklidir). Fakat sarfolunan mesaiden ?zami istifade, sa'yde tatbik olunan usul ile m?tenasiptir. Evvel? usullerimizi en ?ok semerebah? tar?z-? medenide tesbit etmeliyiz. Bir de mesai m?teferrik ?al??ma ?e?itli) olduk?a netaciyi (sonu?lar?) o mesainin muhassala halinde verece?i neticeden ?ok d?ndur (a?a??d?r). Bunun i?in milletin ihtiyacat-? i?timaiyesini ve mazideki zararlar?n? tatmin ve tel?fi edebilecek (giderebilecek) en m?kul program? tesbit etmeye mecburuz. Program b?t?n millet?e tatbik olunmal?d?r. Bu ancak bir te?ekk?l-? siyas? ile m?mk?n olur.
??te bu hakikatin istilzam (gerektirmesi) ve icbar? (zorlamas?) ?zerinedir ki, b?t?n sunufu (s?n?flar?) yekdi?erine l?z?m-? gayr-i m?farik )(ayr?lmas? kabil olmayan) olan ??nk? menfaatleri yekdi?erinden tehal?f eylemeyen (ayr?lmayan), milletimizin m??terek ve umum? olan menafi ve saadetini temin i?in bir f?rka te?kili tasavvur edilmektedir. Fakat mill? maksatlar?m?zdan ziyade ?ahsi menfaatler esas?na m?stenit (dayanan) siyas? te?ekk?llerden ve bu te?kil?t?n i?fallerinden, m?sademelerinden tevell?t etmi? (do?mu?) olan tarzlar?n el?n cezas?n? ?ekmekte olan milletin ayn? mahiyette birtak?m bisud (faydas?z) i?tigallere sevketmek kadar kebairden (b?y?kten) g?nah yoktur.
Mondros m?tareke ahk?m?n?n haks?z ve adaletsiz bir surette fiilen bozulmu? olmas?ndan b?t?n memleket i?in ?ok fel?ketler tevell?t etmi?tir. Bu fel?ketlerin en feciine sahne olan yerlerden biri de ?stanbul'dur. ?stanbul yaln?z yabanc?lar?n tecav?z?ne, tazyik?na ve tezliline (a?a??latmas?na) g???s germemi?tir. ?stanbul ayn? zamanda as?rlardan beri milletin ba??nda ta??d??? bir t?cidar?n ve onun vesaitinin dahi verdi?i elemlerle giryan (a?lamal?) olmu?tur.''
(Ba?bu? Atat?rk)
T?RK?? M?LAKAT (2)
''- Biz de Lozan konferans?n? dikkatle takip ediyoruz. ??nk? biliyorsunuz ki konferansa davet olundu?umuz zaman ordular?m?z b?t?n cihan? hayrete ve takdire mecbur edecek ?ok parlak ve ?ok kat'i bir muzafferiyetin ?mili bulunuyordu. Harek?t-? askeriyemizi tehir edebilecek (geciktirebilecek) kar??m?zda hi?bir m?ni kalmam??t?. Buna ra?men ?til?f devletlerinin h?s-? niyetine (iyi niyetine) ve teklilerinin samimiyetine inanarak, ordular?m?z? tevkif ederek (durdurarak) pek insan? hislerle heyet-i murahhas?m?z? Lozan'a g?nderdik. Bizim bu harek?t?m?z? tenkid eden dostlar?m?za ?til?f devletlerinin art?k h?s-? niyetlerine emniyet edilebilece?i kanaatini beyan ettik. Maattees?f b?t?n samimiyetimize ve ciddiyetimize ra?men bug?ne kadar uzay?p gelen konferans?n son safhas? hen?z ?til?f devletlerinin zihniyetinde tebedd?l (de?i?me) olmad???n?, h?l? eski Osmanl? devletini bo?azlayan ve milletimiz i?in en ?edit (?iddetli) ve en kahhar (kahredici) bir darbe-i intibah (uyanma darbesi) olan sab?k tav?r ve harek?t? ba?ka ?ekil ve surette yeni T?rkiye devletine kabul ettirmek istiyorlar. Son dakikaya kadar ?til?f devletlerinin hakk? ve hakikat? teslim etmelerine intizarla beraber b?t?n cihan-? medeniyetin temay?l-? samimiyesine ra?men harbi idame etmek mesuliyetinden ?ekinmezlerse h?k?metimiz vatan ve millete kar?? taahh?t eyledi?i vazifeyi h?s-? ikmal edebilmek (iyi bir ?ekilde tamamlamak) i?in tevess?le (giri?meye) mecbur oldu?u tedbirleri d???nmekten ve almaktan bir an geri kalmam??t?r.
Yeni T?rkiye ricali miskin ve m?tevehhim (kuruntulu) de?ildir.''
''- Uzun m?ddet atalette (hareketsizlikte) kalmay? istilzam edecek olan diplomasi tarika ?imdiye kadar m?cerrep (tecr?be edilmi?) oldu?una g?re hi?bir semere vaadetmez.''
(Ba?bu? Atat?rk - ?ubat 1923)
Derleme: T?rkiye Atat?rk??ler Birli?i Te?kilat?
Sava?an Ats?z
Kaynak: www.turkiyeataturkculerbirligi.tr.cx
(ALINTIDIR)