BIOS AYARLARI NASIL YAPILIR ?

BIOS ayarlar?n?, BIOS Setup ad? verilen bir arabirim arac?l??? ile yap?yoruz. Farkl? firmalar?n ?retti?i BIOS lar bulunmaktad?r (AWARD, AMI ve Phoenix). BIOS ayarlar?, bu BIOS sistemlerine g?re farkl?l?k g?sterir ancak hepsinde ayn? g?revleri yapan b?l?mler bulunur. Bazen ifade edilme tarzlar? farkl?l?k g?sterebilir. Baz? firmalar, BIOS yaz?l?mlar?na kendine has ?zellikler ekler. Mesela ABIT, kendi anakartlar?ndaki BIOS'lar?na Soft Menu II&III b?l?m?n? ekleyerek, i?lemci h?z-voltaj ayarlar?n?n buradan yap?lmas?na olanak sa?lam??t?r. Arabirimlerde farkl? olabilir. ?rne?in AWARD BIOS'un ?u anda iki farkl? s?r?m? bulunuyor. Birisi Moduler di?eri ise Medallion. Award Moduler BIOS, hepimizin a?ina oldu?u BIOS arabirimine sahip. Award Medallion BIOS ise, Phoenix BIOS'un arabirimi ile AWARD BIOS'un ?zelliklerinin kar??mas?ndan olu?mu?. Zira belli bir s?re ?nce Award BIOS ile Phoenix BIOS birle?mi?ti. Di?er taraftan ise, anlataca??m?z ayarlar b?t?n BIOS'lar i?in ge?erli. Farkl? ayarlar s?z konusu oldu?unda ayr? bir paragraf a??p bunlar? i?aret edece?iz. ?imdi i?lemlere ba?l?yoruz. PC'niz tam POST ekran?ndayken, Del veya F2 tu?lar?na basarak BIOS Setup'a girebilirsiniz. AWARD Moduler BIOS ile AMI BIOS'un ba?lang?? g?r?nt?leri ayn? olacakt?r. AWARD Medallion BIOS ise daha ?nce bahsetti?imiz gibi farkl?. NOT: Anlataca??m?z BIOS ayarlar?, Award Moduler&Medallion BIOS Ver.6.00 ve AMI BIOS Ver.1.21C baz al?narak haz?rlanm??t?r.



STANDART CMOS SETUP

?n-Not 1: Ayarlar? de?i?tirmek i?in <+> ve <-> tu?lar?n? kullanabilirsiniz. ?n-Not 2: Enabled: Etkin, Disabled: ?ptal edilmi? anlam?na geliyor. Bu b?l?mde, IDE ayg?tlar?n? ayarlayabilir/tan?tabilir, saat/tarihi de?i?tirebilir, hata kontrol denetiminin ?zelliklerini de?i?tirebilirsiniz. Anakart?n?z? yeni ald???n?zda yada pili bitti?inde, genelde bu b?l?me girip IDE ayg?tlar?m?z? tan?t?r, saati ve tarihi ayarlar?z. Diskimiz hangi porta tak?l?ysa, ?rne?in Primary Master portunun ?zerine gidip ENTER tu?una basmam?z yeterli oluyor. Bu ?ekilde diskimizin kafa say?s?, silindir say?s? otomatik olarak alg?lanacakt?r. Fakat baz? eski tip sabit disklerde, bu ayarlar? kendimiz ayarlamak zorunday?z. Bu ayarlar? kendiniz ayarlamak istiyorsan?z, ilgili porta gelip ENTER tu?una bas?n ve Access Mode veya Type'? user defined yaparsan?z, Kafa say?s? gibi ayarlar? kendiniz ayarlayabilecek konuma geleceksiniz. Dedi?imiz gibi, e?er ayg?tlar? otomatik olarak alg?latmak istiyorsan?z, ilgili IDE portunun ?zerine gelip ENTER'a bas?n. E?er, IDE ayg?t? tak?lmayan kanallar var ise, bu b?l?mleri <-><+> tu?lar? ile None konumuna getirin.




Drive A/B: Bu b?l?m disket s?r?c?n?z i?indir. Eskiden PC'lerde iki tane disket s?r?c? bulunabildi?inden A ve B se?enekleri konmu?. Ama art?k t?m PC'lerde bir tane disket s?r?c? var. Bu durumda bunlardan bir tanesini ayarlay?p, di?erini None (yani s?r?c? yok) yapman?z gerekiyor. G?n?m?zde disket s?r?c?ler genelde 1.44 MB 3.5 in. Oldu?undan bu ayar bu ?ekilde yap?l?r. Baz? s?r?c?ler 2.88 MB'l?k disketleri de okuyabilmesine kar??n, bu diskler piyasada yok. E?er A'y? None yap?p, B'yi 1,44 MB 3.5 in olarak ayarlarsan?z, disket s?r?c?n?z harfi A de?il, B olur.

Floppy 3 Mode Support: 1,2 MB'l?k baz? disketleri okuyabilen disket s?r?c?leri kullanmak istedi?imiz zaman kullanaca??m?z bir ?zellik. Genelde Japonya'da kullan?lan bir standart. Normalde Disabled olarak gelir. Disket s?r?c?n?z bu standard? destekliyor ise, tan?mlad???n? disket s?r?c? harfine g?re A veya B'yi se?erek, bu ?zelli?i aktif hale getirebilirsiniz.

Video: Bu se?enek ekran kart?n?z?n t?r?n? belirler. CGA 40, CGA 80, Mono t?r?ndekiler art?k ?ok eskide kald???ndan bu ayar EGA/VEGA ?eklinde kalmal?d?r.

Halt On: Sistem a??l?rken, BIOS'un kar??la?t??? hangi bir hatada/hatalarda, sistemi durduraca??n? belirler. "All Errors" se?ene?i aktif iken, BIOS'un kar??la?t??? her hatada sistem durur ve size hata mesaj? belirtir. "All, But Diskette" se?ene?i, disket s?r?c? hatalar? hari? di?er hatalar?n hepsine sistem kendini a??l??ta durdurur. "No Errors" se?ene?i se?ildi?inde, sistem herhangi bir hatay? g?zetmeksizin a??l???na devam etmeye ?al???r. Fakat hatalar? g?rebilmek amac?yla, bu se?ene?in "All Errors" ?eklinde kalmas? tavsiye edilebilir.



ADVANCED BIOS FEATURES SETUP

Sistem ?zelliklerini belirleyen ayarlar? bu b?l?mden de?i?tirebilir, iptal edebilir, etkin hale getirebilirsiniz. Bu b?l?mdeki baz? ayarlar, default halde, yani BIOS'un kendisinin ?nerdi?i halde kalmal?d?r. Bu arada, ekran?n alt b?l?m?nde, ayarlar? nas?l de?i?tirece?iniz ve nas?l yard?m alabilece?iniz ile ilgili ayarlar mevcut.




Virus Warning: E?er bu ayar etkin edildi?inde (enabled), sabit disk(ler)inizin boot b?l?m?ne bilgi yaz?lmaya ?al???ld??? zaman bir uyar? mesaj? ??kar?r. Bu ?zellik normalde iptal edilmi? halde [Disabled] geliyor. E?er i?letim sistemi y?klerken sorun ??kmamas?n? istiyorsan?z, bu ayar?n [Disabled] konumunda olmas?na ?zen g?sterin. ??letim sistemini y?kledikten sonra bu ayar? aktif konuma [Enabled] getirebilirsiniz.

CPU Internal Cache: ?u saatten sonra takaca??n?z t?m i?lemciler dahili ?nbelle?e (Internal Cache), yani Level1 ?nbelle?e sahip oldu?undan, bu ayar Enabled konumunda olmal?d?r.

External Cache: Kulland???n?z i?lemci e?er Level2 ?nbellek ta??yorsa, ki art?k sat?lan t?m i?lemciler ta??yor, bu ayar? da Enabled konumuna getirmeniz gerekiyor. E?er Celeron 266 gibi, Level2 ?nbelle?e sahip olmayan bir i?lemci kullan?rsan?z, bu ayar? Disabled konumuna getirebilirsiniz. Aksi takdirde baz? sorunlar ya?abilmeniz olas?. Performans a??s?ndan bu ayar ?ok ?nemli oldu?undan, bu ayara dikkat etmenizi ?neriyoruz.

CPU Level2 Cache :ECC Checking: Level2 Cache (2. seviye ?nbellek) hata d?zeltme ?zelli?ini kapat?p a?maya yarar. A??k konumda tutman?z daha mant?kl?d?r [Enabled]

BIOS Update: Bu ?zellik, BIOS'a yerle?tirilmi?, i?lemciyi gereken bilgiyi g?ncelleme yapan bir ?zelliktir. Bu ayar varsay?lan olarak [Enable]'da iken, boot esnas?nda b?t?n i?lemci bilgisini y?kleyecektir.

Processor Number Feature: ??lemci seri numaras?, herhangi bir numara olup, ?retilen her Pentium III i?lemcide bulunup, Internet ?zerinden kullan?c?y? ayr?t etmeye yaramakta. E?er geli?mi? g?venlik i?leriyle ya da Internet ?zerinden i? yap?yorsan?z bu ayar? [Enable] yap?n. Aksi takdirde [Disabled] konumuna getirebilirsiniz. Not: Bu ayar sadece Pentium III i?lemcili bir bilgisayarda etkindir.

Quick Power On Self Test: Bu ayar aktif konumda iken [Enabled], BIOS, test-analiz etme s?resini k?saltarak a??l??? k?saltarak, bilgisayar?n a??lmas?n? h?zland?rabilirsiniz. ?rne?in bu ayar [Enabled] konumunda iken, bellek sadece 1 kere say?lacakt?r. Aksi takdirde 3 kere say?l?r.

NOT: AWARD Medallion BIOS'da, "Quick Power On Self Test" ayar?, Boot men?s?nde bulunuyor.

First/Second/Third Boot Device: Sisteminiz a??l?rken, ilk olarak hangi ayg?ttan a??lmay? deneyece?ini ayarlamak i?indir. First Boot Device ayar?n? [HDD-0] moduna getirirseniz, BIOS di?er boot edilebilir ayg?tlar? aramadan i?letim sisteminizi y?kleyecektir. Bilgisayar?n?z Disket veya CD-S?r?c?den a?man?z icap etti?inde, First Boot Device se?ene?ini de?i?tirebilirsiniz.

NOT: AWARD Medallion BIOS'da, Boot s?ras?n? se?mek i?in Boot men?s?ne gitmeniz gerekiyor.

Boot Other Device: Bu ayara [Enabled] edildi?inde, BIOS; belirledi?iniz birinci, ikinci ve ???nc? boot ayg?tlar i?inde boot edilebilir bir ortam bulamaz ise, boot edilebilir bir medya bulabilmek i?in di?er ayg?tlara bakar.

Swap Floppy Drive: E?er sisteminizde iki tane Disket S?r?c? var ise, bu ayar? etkin ederseniz [Enabled], A s?r?c?s? B gibi; B s?r?c?s? de A s?r?c?s? gibi davranacakt?r.

Boot Up Floppy Seek: E?er bu ayar [Enabled] konumuna getirilirse, BIOS disket s?r?c?n?z?n 40 veya 80 izli olup olmad???n? kontrol eder. Sadece ba?lang??ta bu kontrol yap?l?r. [Disabled] ederseniz, sistem ?al??t??? esnada, kafas? estik?e disket s?r?c?y? kontrol edebilir. Dolay?s?yla bu ayar [Enabled] konumunda kalmal?d?r.

Boot Up Numlock Status: Bu ayar aktif hale geldi?inde [Enabled], a??l??ta otomatik olarak Num Lock'u a?ar. [Enabled] olarak kalmas?n? ?neririz.

Gate A20 Option: Bu ayar ile A20 kap?s?n?n nas?l i?lenece?ini belirler. A20 kap?s?, 1 MB'tan b?y?k bellekleri adreslemek i?in, ?nceden klavyelerde kullan?lan bir ayg?t idi. ?u anda anakartlar bu ?zelli?i kendi ?zerilerinde ta??maktad?r. Bu ayar? ?nerilen se?enekte b?rakmak faydal? olacakt?r.

Typematic Rate Setting: [Enabled] konumundaysa, a?a??daki iki ayar? de?i?tirebilirsiniz.

Typematic Rate: Bas?l? tutulan klavye tu?lar?n? sistemin alg?lama h?z?n? belirler. ?rne?in, 6 se?iliyse, bir tu?u bas?l? tuttu?unuzda saniyede 6 karakter yazar.

Typematic Delay: Bir klavye tulu bas?l? tutuldu?unda, ilk karakterin g?r?nt?lenmesi ile ikinci karakterin g?r?nt?lenmesi aras?ndaki gecikme s?resini belirler. Bu ayar 250, 500, 750 ve 1000 milisaniye olarak se?ilebilir.

Security Option: BIOS'a ?ifre koydu?unuzda, g?venlik sorgulamas?n? nerede yapaca??n? buradan se?iyorsunuz. ?rne?in [Setup] ayar? se?ildi?inde, BIOS'a ?ifre koysan?z bile, sistem normal bir ?ekilde a??lacak ama BIOS Setup'a girdi?inizde ?ifre isteyecektir. Ayn? ?ekilde, [System] ayar? se?ilirse, ?ifre sorgulamas? a??l??ta da yap?lacakt?r. ?lerleyen b?l?mlerde , sisteme nas?l ?ifre koyaca??n?z? anlataca??z.

OS Select for DRAM > 64 MB: E?er 64 MB'dan fazla bellek ile IBM'in OS/2 i?letim sistemini kullan?yorsan?z, bu ayar? [Enabled] konumuna getirmelisiniz. Aksi takdirde, [Disabled] konumunda olmal?d?r.

Video BIOS Shadow: [Enabled] konumunda iken, Ekran Kart?n?n BIOS bilgilerini RAM'a aktararak, bu bilgilere h?zl? ula??m? sa?lar.

xxxxx - xxxxxx Shadowisteminize takt???n?z di?er ROM'a sahip kartlar?n ROM bilgilerini RAM'a aktarmak i?in kullan?lan ayard?r. Bu i?lemi yapabilmek i?in, kartlar?n bulundu?u adresleri bilmeniz gerekiyor. Ayr?ca, her ROM'un belle?e aktar?m?, 640K ile 1024K aras?nda bir bellek alan? t?ketti?inden, bu ayarlar?n hepsinin [Disabled] konumunda olmas? ?nerilir.



ADVANCED CHIPSET FEATURES

Bu b?l?mde, ana kart?n?z?n ve sistemi olu?turan par?alar?n kritik ?zellikleri hakk?nda oynamalar yapaca??n?z b?l?m. ?o?u de?er, varsay?lan ayarlar?nda b?rak?lmal?. E?er yanl?? bir ayar yap?l?rsa, sistemde stabilite sorunlar? vs. ba? g?sterebilir. Dolay?s?yla, verece?imiz ?nerilere kulak vermeniz, menfaatiniz icab?d?r.




SDRAM Configuration: SDRAM Mod?llerinizi h?zlar?n? ve ?zelliklerini bu men?den ayarlayabiliyorsunuz. [By SPD] ayar?na getirirseniz, bellek mod?l?n?z ?zerinde bulunan SPD (Serial Presence Detect) entegresi taraf?ndan sa?lanan bilgiler e?li?inde, kulland???n?z bellek zamanlamalar? belirleniyor. Award Moduler BIOS'da bu ayar yok. Dolay?s?yla a?a??da a??klayaca??m?z b?l?mlerde, Bellek ayarlar?n? de?i?tirecekseniz, ?ok dikkat etmeniz gerekiyor. Award Medallion BIOS'da var. E?er bu ayar? [User Define] yaparsan?z, a?a??daki ayarlar aktif olacak ve bellek zamanlamalar?n? siz kendiniz ayarlayabileceksiniz.

SBank x/x+1 DRAM Timing: Güncel VIA yongasetli anakartlarda bulunan bu seçenek, farklı DIMM slotlarına taktığınız bellekler için, farklı farklı zamanlamalar atayabiliyorsunuz. Bu ayar normalde, [10ns] modunda geliyor ve bu ayarlarda sorun yaşamıyorsunuz. Belleğinizin üzerinde yazan verilere göre ve bulunduğu DIMM slotuna göre, erişim süresi ayarlarını buradan değiştirebilirsiniz.

SDRAM Cycle Length: İşte bellek performansınızı etkileyecek bir ayar. Varsayılan olarak [3] ns şeklinde geliyor. SDRAM Cycle Length, kabaca, bilgisayarınız bellekte bir arama emri verdikten sonra bu bilginin aranmasına kadar geçen gecikme süresine denir. Düşük olması daha iyidir. Kaliteli belleklerde bu süre 2 ns olduğundan, belleklerinizin üzerinde yazanlara göre, bu ayarı 2 ns yapmanız önerilir. Eğer stabilite sorunları yaşarsanız, tekrar [3] ayarına getirin.

SDRAM RAS to CAS Delay: SDRAM aktif komutu ile oku/yaz komutu arasında geçen gecikmedir. Not: Bu ayar AWARD Moduler BIOS'da kullanılmamaktadır. AWARD Medallion BIOS'da bulunmaktadır.

SDRAM RAS Precharge Time: Bu ayar, SDRAM'ın görevsiz kaldığı zamandan, komut gelene kadar geçen zamanı kontrol eder. Normalde 3 ns şeklinde kalmalıdır.

SDRAM Cycle Time: Bu ayar, SDRAM parametreleri olan Tras ve Trc yönetimi için kullanılır. Tras, SDRAM'ın aktif komutu ile hazır olma durumuna geçene kadar gereken minimum saat vuruş sayısı kontrol eder. Trc ise, SDRAM'ın aktif olması ile tekrar aktif olması için gereken minimum saat vuruşu sayısını belirler. Bu ayarları anakartınız kitapçığında tavsiye edilen şekilde kullanmanızı öneriyoruz.. NOT: Bu ayara, AWARD Medallion BIOS'da rastladık.

DRAM Clock: Kullandığınız belleğin çalışma hızını bu ayar ile belirleyebilirsiniz. Bu ayar Güncel VIA yongasetli anakartlarda bulunuyor. Bu ayar ile, belleklerinizi, sistem çalışma hızıyla asenkron çalıştırabileceksiniz. Örneğin Celeron işlemci kullandığınızda, normal de sistem hızı 66 MHz'dir. Bu ayar normalde [HostCLK] modunda geldiğinden, bellekleriniz de 66 MHz'de çalışacaktır. Fakat bu ayarı, [HostCLK+33MHz] moduna getirirseniz, bellekleriniz 33 MHz daha hızlı yani 100 MHz de çalışmaya başlayacaktır. Aynı şekilde, 100 MHz sistem veriyolu hızı ile çalışan bir işlemci kullandığınızda, [HostCLK+33MHz] moduna geçtiğinizde bu sefer bellekleriniz 133 MHz'de çalışacak ve belleklerinizden maksimum performansı alacaksınız. [HostCLK-33MHz] ayarını seçerek ise, belleklerinizi 66 MHz de çalıştırabilirsiniz. 133 MHz sistem veriyolu hızında çalışan bir işlemci kullandığınızda, bellek hızınızı artık daha fazla arttıramıyorsunuz ve seçenek olarak sadece [HostCLK ve [HostCLK-33 MHz] kalıyor. NOT: Bu ayar, güncel VIA yongasetli anakartlarda bulunmaktadır. Yukarıda bahsettiğimiz ayar, AWARD Medallion BIOS'a "System/SDRAM Frequency Ratio" şeklinde aktarılmış. Burada ise, oran seçiyoruz. Örneğin, 100 MHz'lik bir işlemci kullandığımızda, bu ayarı 4/3 moduna getirirsek, 133 MHz de çalışmış olacağız. "Bellek çalışma hızı = FSB X Seçtiğiniz Oran" şeklinde bir formül çıkarmak mümkün.

Memory Hole (Memory Hole At 15M-16M): Bu ayar, bazı ISA genişleme kartlarının performanslarını arttırmak için ihtiyaç duyduğu adres boşluğunu ayırmaya olanak tanır. Adres boşluğunu belli bir ayara getirirseniz, bu seçilen bellek boşluğu sistem için kullanılamaz olacaktır. Genişleme kartları sadece 16MB'a kadar belleğe erişebilir. AWARD Moduler BIOS için Seçenekler: [Disabled] [15M-16M], AWARD Medallion BIOS için Seçenekler: [Enabled] [Disabled]

P2C / C2P Concurrancy: Bu ayar, bellek/işlemci/PCI komutlarının uyuşması için konulmuştur. [Enabled] konumunda bulundurulması önerilir.

Fast R-W Turn Around: DRAM için hızlı yazma/okuma döngüsünü aktivite etmek için kullanılır. Varsayılan ayar olan [Disabled]'da kalması tavsiye edilir.

System BIOS / Video RAM Cacheable: Anakart BIOS bilgilerini belleğe atıp atmayacağını kontrol etmek içindir. Daha önce bahsedilen, Video ROM BIOS Shadow'un aksine, Ekran kartının belleklerinde (ROM'unda değil) olan bilgiyi belleğe aktarıp aktarmayacağını belirlemeniz içindir. Bu şekilde, ekran kartınızda bir performans artışı yaşamanız mümkün. İki ayarı birden [Enabled] konumuna getirmenizde fayda var.

AGP(Graphics) Aperture Size: AGP grafik kartı tarafından kullanılabilecek Sistem Belleğini belirlemeniz içindir. Normal olarak, 64MB seçilidir. Bu ayarda kalmasının bir mahsuru yok.

AGP-4X Mode: AGP-4X destekli bir ekran kartı kullanıyorsanız, bu ayarı [Enabled] durumuna getirin. AGP-2X destekli bir ekran kartınız var ise, stabilite problemleri yaşamamak için [Disabled] konumuna getirmeniz mantıklı olacaktır.

AGP Driving Control: AGP çalışma ayarlarını kontrol etmekte kullanılan bir ayar. [Auto] seçeneğinde bırakmanız faydalı olacaktır.

AGP Fast Write: Bu ayar ile, Fast Write özelliğini açarak, ekran kartı performansınızda bir artış edebilmeniz mümkün. Fast Write modunun özelliği , bilgiyi işlemciden direkt AGP veriyoluna aktarması. Araya sistem belleğini katmıyor. Bunda dolayı, performans artışı söz konusu olabilir.

On Chip USB: Eğer sisteminizde USB aygıt var ise, bu ayarı [Enabled] yapın. Eğer yok ise [Disabled] yapabilirsiniz. AWARD Medallion BIOS'da bu ayar biraz geliştirilmiş bir şekilde sunuluyor. Seçenekler için sunulan [Auto] modu, sisteminizde USB aygıt olup olmadığını kendisi kontrol ediyor ve ona göre USB özelliğini devre dışı bırakıyor veya etkinleştiriyor. Ama USB aygıt kullanıyorsanız bu ayarın [Enabled] kalması mantıklı olacaktır.

USB Keyboard Support: Eğer USB Klavye kullanıyorsanız, bu ayarı [Enabled] konumuna getirin.

CPU to PCI Write Buffer: [Enabled] konumuna getirildiğinde, PCI veriyoluna 4 dize değerine kadar bilgi, işlemci kullanılmadan yazılabilir. Eğer [Disabled] konumuna getirilirse, direkt yazma olayı kullanılmaz ve PCI veriyolu "ben veri almaya hazırım" sinyali verene kadar işlemci okuma devri tamamlanmaz. [Enabled] ayarında olmasını tavsiye ederiz.

PCI Dynamic Bursting: [Enabled] konumunda iken, tek komut ile çok fazla bilgi PCI veri yoluna aktarılmak istendiğinde, bu özellik devreye girerek performans arttırmaya yarıyor. Bu ayarın, [Enabled] modunda olmasını tavsiye ediyoruz.

Memory Parity/ECC Check: Kullandığınız belleklerin hata bulma ve düzeltme özelliği var ise bu ayarı [Enabled] konumuna getirmelisiniz.

In Order Queue Depth: Yeni anakartların bazılarında bulunan bu ayar, performans açısından önemli. Bu ayar ile, CPU komutları işlemden önce kaç tane komutun kuyruğa alınabileceği ayarlanabiliyor. İki seçenek var. [1] ve [4]. [4] olarak bırakmanız performansı arttıracaktır Fakat biraz önce de işaret ettiğimiz gibi, bu ayar her anakartta bulunmuyor.

IHigh Priority PCI Mode: Asus CUSL2'de rastladığımız bu ayar [Enabled] konumuna getirilirse, 1. PCI Slota daha fazla öncelik tanınacak ve IEEE1394 kartı gibi bol miktarda veri bant genişliği isteyen donanımlarda performans arttırabilecek.

Diğer Ayarlamalar: Advanced Chipset Features bölümünde bulunan: - PCI Master 0 WS Write - PCI Delay Transaction - PCI #2 Access #1 Retry - AGP Master 1 WS Write - AGP Master 1 WS Read ayarlarını, anakartınızın kitapçığında önerilen değerlere getirerek kullanın. Önemli olan ve değiştirebileceğiz ayarları biz yukarda belirttik. i815/i815E yongasetli anakartlarda, entegre edilmiş grafik çekirdeği olduğunda, bu grafik çekirdeği ile ilgili ayarları yapabilmeniz mümkün. Bu ayarların bir kısmı, AIMM (AGP Inline Memory Module) kartını takınca ortaya çıkıyor. Örneğin Display Cache ayarları AIMM kartı kullanmazsanız ortaya çıkmıyor. Tabii ki entegre grafik çekirdeğini kullanmak gerekiyor bu ayarları yapabilmeniz için.
BÖLÜM 2/2



Bu bölümde, anakartınızın üzerinde bulunan giriş/çıkış portları, IDE portları gibi aygıtların yönetimini yapıyorsunuz.



OnChip IDE Channel 0/1: Birinci/İkinci IDE portunu etkin/iptal edebilirsiniz. [Enabled] şeklinde kalması tavsiye edilir. Bazen BIOS güncellemelerinden sonra, bazı IDE aygıtların çalışmadığında şikayet edilir. Bu bölüme girip IDE Portlarının iptal edilip edilmediğine bakmanız iyi olur.

IDE Prefetch Mode: Bu modu destekleyen IDE aygıtlar ile bu ayar kullanılırsa, aygıtların performansından iyileşme smz konusu olabilir. [Enabled] ayarında olması tavsiye edilir.

Primary/Secondary Master/Slave PIO: Taktığınız aygıtların PIO modlarını bu bölümde belirleyebilirsiniz. [Auto] seçeneğinde bırakırsanız, ilgili IDE aygıtı için uygun olan PIO Modu otomatik olarak seçilecektir.

Primary/Secondary Master/Slave UDMA: Ide aygıtların direkt bellek erişimini kontrol edebileceğiniz ayar. [Auto] sekmesinde kalması, her IDE aygıt için uygun olan modun otomatik seçilmesi bakımından faydalı olacaktır.

nit Display First: I Bu ayar ile, sisteme güç verdikten sonra hangi görüntü aygıtının ilk olarak kontrol edileceğini belirtir. AGP ekran kartı kullanıyorsanız [AGP], PCI ekran kartı kullanıyorsanız, [PCI Slot] ayarlarını seçmeniz mantıklı olacaktır.

IDE HDD Block Mode: Eğer IDE aygıtınız bu modu destekliyor ise, IDE aygıtlara erişimi hızlandırabilir.

OnBoard PCI Audio/Modem: Eğer anakartınızın üzerinde entegre edilmiş ses/modem entegresi var ise, bu ayar ile onları etkinleştirebilir / iptal edebilirsiniz.

Onboard FDC Controller: Disket Sürücü kontrolcüsünü iptal/etkin etmek için kullanılan ayardır. [Enabled] konumunda kalmalıdır.

Onboard Serial Port 1/2: Seri Portlarınız için IRQ değerini ve bellek adresini atamanız için bu ayar konmuştur. 1. seri portu için varsayılan ayar 3F8/IRQ4'dür. 2. seri portu için ise, 2F8/IRQ3'dür.

POWER ON Function: Bilgisayarınızı nasıl açacağınızı belirlemek için bu menü kullanılabilir. Örneğin klavye ile bilgisayarınızı açmak istediğinizde, klavyenin hangi tuşları ile bilgisayarınızı açmak istediğinizi buradan tanımlıyorsunuz. Mouse'dan ve klavyeden açma özellikleri USB Klavye ve Mouse ile işlemiyor. Bunun için PS/2 Mouse ve Klavye kullanmak gerekiyor. Ayrıca Klavyeden ve Mouse'dan bilgisayarınızı açabilmek için, bazı anakartlarda jumper oynaması yapmanız gerekebiliyor.

UART Mode Select: Infrared portu destekleyen anakartlarda bulunan bir özellik. Kızılötesi aygıtların gerektirdiği özelliklere göre, bu ayar [IrDA] veya [ASKIR] moduna getirilebilir. Infrared aygıt kullanılmayacak ise [Normal] moda getirilmesi tavsiye edilir.

UART2 Duplex Mode: UART Modu olarak IrDA veya ASKIR seçildiğinde bu ayar aktif olur. Bu şekilde full-duplex veya half-duplex transfer modunu seçebileceksiniz.

IR Transmittion delay: IR durumu olan Rx'den Tx moduna veya Tx'den Rx moduna geçiş için gecikmeyi açar/kapatır.

Onboard Parallel Port: Paralel portun çalışma adresini belirlemek için bu bölüm kullanılır. Varsayılan ayarı 378H/IRQ7'dir.

Parallel Port Mode: Paralel portun çalışma modunu belirler. "EPP" maksimum hızda çift yönlü çalışma hızıdır. "ECP", paralel portun iki yönde maksimum transfer hızından da hızlı çalışmasına izin verir. "ECP+EPP", normal hızda iki yönlü çalışmaya izin verir. SPP ise Standart Paralel Port anlamına geliyor. Eğer bağladığınız paralel aygıt, yüksek performans istiyor ise, aygıtın türüne göre, EPP veya ECP seçilmelidir. ECP Modu direkt bellek erişimine ihtiyaç duyduğundan, EPP modu seçildiğinde, sizden bir DMA adresi atanması istenecektir. BIOS'un önerdiği ayarda kalmasında bir sakınca yok. EPP modunu seçerseniz, EPP modu seçmeniz gerekecek. Eğer kullandığınız paralel aygıt, EPP modunu istiyor ise, hangi EPP modunda çalışacağını kullanım kılavuzunda belirtmiştir.

PWRON After PWR Fail: Bu ayar [Enabled] konumuna getirildiğinde, bilgisayarınız çalışırken elektrik giderse, elektrik geldiğinde bilgisayarı tekrar otomatik olarak açıyor. [Disabled] konumunda kalmasını tavsiye ediyoruz.



POWER MANAGEMENT SETUP

Güç tüketimini ve(ya) tasarrufu ayarlamanız için konulmuş bir menü. Bilgisayarınız açma olaylarını da buradan kontrol edebilirsiniz.




ACPI Function: Bu ayar ile, Gelişmiş Güç ve Konfigürasyon Yönetimini etkin/iptal edebilirsiniz. Bazı Anakartlarda desteklenen, STR (Suspend To RAM) gibi özelliklerin çalışabilmesi için, hem BIOS'dan ACPI fonksiyonunun etkinleştirilmesi hem de işletim sisteminin ACPI desteğinin olması gerekiyor.

Power Management: Bu bölüm ile güç yönetim özelliklerini yönetiyorsunuz.[Max Saving] modunda, sisteminiz bir süre aktivitesiz kalırsa, güç koruma moduna geçiyor. [Min Saving] ayarı ise, yine güç koruma moduna geçiriyor ama, güç koruma moduna kadar gereken aktivitesiz kalma zamanı daha fazla. [User Define] modunda ise, güç koruma ayarlarını kendiniz seçiyorsunuz. Bu ayar normalde [User Define] modunda geliyor ve şu özellikleri ayarlayabiliyorsunuz: HDD Power Down - Doze Mode - Suspend Mode. Buradaki ayarlar ile, sistemin askıya alınması için gereken zaman aşımı miktarını belirleyebiliyorsunuz.

ACPI Suspend Type: Bu ayar ile, sisteminizi nasıl askıya alınacağınız belirliyorsunuz. Örneğin, anakartınız STR özelliğini destekliyor ise,STR özelliğini kullanabilmek için bu ayara STR moduna getirmeniz lazım. Fakat STR özelliğinin çalışabilmesi için, sisteminizde kullandığınız diğer aygıtların kendilerinin ve sürücülerinin bu modu desteklemesi lazım. Aksi takdirde sorunlar yaşayabilmeniz olası.

PM Control By APM: Yeni nesil Windows işletim sistemlerinde (9x & ME & Win2K) yapılarında olan APM(Advanced Power Management) özelliği bulunuyor. Eğer bu özelliği [Enabled] yaparsanız, güç yönetimi Windows tarafından yönetilir.

Video OFF Option: Ekran görüntüsünün ne zaman devreden çıkarılacağını belirler. "Suspend->Off" seçeneği, sistemi askıya alınca devreye sokar. "Always On" seçeneği, Windows'tan belirlediğiniz ürede aktivite olmazsa ekran görüntüsünün kapanmasını sağlar.

Video Off Method: Yukarıdaki Video Off yöntemini belirler. Ekran kartınız DPMS özelliğini destekliyorsa, BIOS görüntü kartını kontrol edebilir; bu durumda DPMS seçeneklerinden birisi seçilebilir. "Blank Screen" seçeneği, güç koruması veya Energy Star desteği olmayan monitörlerde sadece ekranı karartır. V/H SYNC+Blank seçeneği ekranı karartır, yatay ve dikey taramayı da kapatır.

MODEM Use IRQ: Eğer sisteminiz askıya alınmış vaziyetteyken, gelen çağrılar ile sisteminizi tekrar normal moduna geçmesini istiyorsanız, bu ayar ile hangi IRQ'nun kullanılacağını seçin. Varsayılan olarak seçilen IRQ numarası [3]'dür.

Soft-Off by PWRBTN: Bu ayar ile sisteminiz kapatırken, güç düğmesinin davranışını belirliyorsunuz. [Instant-Off] ayarı seçildiğinde, güç düğmesine dokunduğunuz anda PC kapanır. Fakat, [Delay 4 sec.] ayarı seçildiğinde ise, sistemi kapatmak için güç düğmesine 4 saniye basılı tutmanız gerekiyor. Yani yanlışlıkla güç düğmesine bassanız bile, sisteminiz kapanmaz. Düşünsenize, onlarca sayfalık doküman yazıyorsunuz ve güç düğmesine yanlışlıkla eliniz değiyor ve gidiyor güzelim yazdığınız şeyler.

Wake UP Events: Bilgisayarınız açılma veya askıdayken hangi durumlarda normal moda geçeceğini buradan belirliyorsunuz. Örneğin LPT&COM portunda bir aktivite olduğunda sistemin askı durumundan normal moda geçmesini sağlayabilirsiniz. Veya, Wake ON LAN, Wake On Modem Ring gibi, ek donanımlar ile sisteminizin açılması için gereken özellikleri buradan yönetebiliyorsunuz. Automatic Power Up seçeneği ile, belirlediğiniz saatlerde veya tarihlerde PC'nizi otomatik açılmasını ayarlayabilirsiniz. Bazı anakartlarda bulunan IRQ Activitiy Monitoring bölümü işe, kullanılan IRQ'ları toplu halde görebilirsiniz.



PNP/PCI CONFIGURATION

Tak Çalıştır desteği olan aygıtların ve PCI veriyolu ile ilgili ayarları bu bölümden yapıyoruz.




PNP OS Installed: Bu bölümde, kullandığımız işletim sisteminin PnP (Tak ve Çalıştır) destekli bir işletim sistemi kullanıp kullanmadığınız belirtmek içindir. Örneğin Win9x, Win2000 gibi işletim sistemi kullanıyorsanız, bu ayarı [Yes] konumuna getirin. PnP desteksiz işletim sistemi kullanırken ise [No] konumuna getirmeniz gerekiyor. Bu şekilde çakışmaların önüne geçebilmek mümkün.

Reset Configuration Data: Eğer bu ayarı [Enabled] yapıp, sistemi yeniden başlatırsanız, BIOS Setup'da bulunan PnP bilgileri bellekten temizleniyor. [Disabled] konumunda kalması daha mantıklı.

Resources Controlled By: Bu ayar [Auto] moduna getirilirse, sisteme taktığınız PnP aygıtlar için gereken DMA ve IRQ ayarları otomatik olarak atanır. Eğer PnP olmayan bir ISA kart taktığınızda otomatik olarak kaynak atanamıyor ise, bu ayarı [Manual] moduna getirip el ile ayarlamak gerekir.Bu ayarın [Auto] modunda kalması tavsiye edilir.

PCI/VGA Palette Snoop: Bazı MPEG kartları ve 3D hızlandırıcıları gibi standart olmayan Vga veya Add-On kartlar, renkleri bozuk gösterebilir. Eğer öyle bir sorun yaşanırsa, bu ayarın [Enabled] konumuna getirilmesi önerilir. Aksi takdirde bu ayar [Disabled] şeklinde kalmalıdır.

Assign IRQ for VGA: Bu ayar mutlaka [Enabled] konumuna getirilmelidir. 1997 yılında sonra üretilen tüm ekran kartları, doğru düzgün çalışabilmesi için IRQ'ya ihtiyaç duyarlar. Bu ayar ile VGA için IRQ atanıyor.

Assign IRQ for USB: Eğer USB aygıt kullanıyorsanız bu ayarı da [Enabled] konumuna getirmelisiniz.



PC HEALTH STATUS/HARDWARE MONITOR

Bilgisayarınızda olan fanların dönüş hızı, işlemcinizi sıcaklığı, işlemci voltajı gibi PC'nizin durumunu bu bölümden gözetleyebilisiniz.
NOT: Markalara göre farklılık göstermekte olup, işlemci ayarlarını BIOS'dan yapılmasına izin veren anakartlarda bölüm ismi farklılık gösteriyor. Örneğin, Abit anakartlarda Softmenu II(I); IWill anakartlarda SmartCPU şeklinde özel bir menü atanmıştır. Yeni Asus anakartlarda işlemci hız/voltaj ayarlarını Advanced bölümünden yapıyorsunuz. Yani, sözün özü, anakartınıza göre bazı ayarlar farklılık gösterebilir.



LOAD FAIL SAFE DEFAULTS

Bu ayarlar, donanımlarınızın stabil çalışması için gereken minimal ayarları yüklüyor. Eğer sisteminizde bir sorun var ise, bu ayarları yüklemeyi deneyin. LOAD FAIL SAFE DEFAULTS'un üzerine gelip, Enter tuşuna basın.Y tuşuna basarsanız, güvenli ayarlar yüklenecektir. Ancak güvenli ayarlar optimum ayar değildir, sadece başa çıkılamayan sorunlarda teşhise yardımcı olması için kullanılır.



LOAD OPTIMIZED DEFAULTS

Optimum ayarları kurmak içindir. Ancak bu yapılırken genel bir PC dikkate alınır. Yüklendikten sonra disk, sürücü ayarları, bellek hızı ayarları (bellek modeli tam biliniyorsa) vs. kendi donanımınıza özgü ayarları yaparak performansı artırmanız mümkündür. Tabii Optimized Defaults üzerine donanımınıza uygun olmayan ayarları yaparsanız stabilite sorunları çıkabilir. Hangi değişiklikleri yaptığınızı unutursanız LOAD OPTIMIZED DEFAULTS'u tekrar yükleyerek baştan ayar yapabilirsiniz.



SET SUPERVISOR & USER PASSWORD

Şifre koymak için bu menüler kullanılabilir. Supervisor şifresi koyarsanız, başkaları BIOS'a girip her ayar değiştiremezler. User Password ise, sisteme şifre koyuyor. Bu şifreleri iptal etmek için, yine bu bölümlere gelip Enter tuşunu basıp şifre istediğinde, şifre kutusunu boş bırakıp Enter tuşuna basmanız yeterlidir.

SAVE AND EXIT SETUP

Ayarları kayıt edip çıkmak için burayı kullanın.

EXIT WHITOUT SAVING

Değiştirdiğiniz ayarları kayıt etmeden çıkmak için kullanın