BULUNAMAYAN ?NSANLIK
Bir t?rk?de, “?ndim dereye, ta? bulamad?m / G?nl?me g?re e? bulamad?m” deniliyor.
E? yerine i?, a? da diyebiliriz. Ta?lar?n ba?land???, k?peklerin sal?verildi?i bu devirde
Zalime atmak i?in ta? da yok. Lokantalarda, ?ar?? ve pazarda sa?l?kl? yiyecek bulmak o kadar zor ki... Yani e? bulmakla bitmiyor i?. ?yilik, g?zellik azald? ama ?evre kirlili?i, g?r?lt?, anar?i, ter?r bol miktarda var. Ya?amak pahal?, ?lmek ucuz. ?stelik k?t?l??e, ?irkinli?e al??t?k, g?z yumarak, ald?rmayarak daha da ?o?almalar? i?in var g?c?m?zle ?al??t?k...
“Bu viran ?lke ve bu yoksul insan k?tlesi i?in ne yapt?n? (...) Anadolu halk?n?n bir ruhu vard?, n?fuz edemedin. Bir kafas? vard?; ayd?nlatamad?n. Bir v?cudu vard?; besleyemedin. ?st?nde ya?ad??? bir toprak vard?; i?letemedin. (...) O, kara toprakla kuru g???n aras?nda bir yabani ot gibi bitti. ?imdi elinde orak, buraya hasada gelmi?sin. Ne ektin ki, ne bi?eceksin? Bu ?s?rganlar?, bu kuru dikenleri mi? Tabii ayaklar?na batacak. ??te her yan?n kan?yor ve sen, ac?dan y?z?n? buru?turuyorsun. ?fkeden yumruklar?n? s?k?yorsun. Sana ?st?rap veren bu ?ey, senin kendi eserindir, senin kendi eserindir.” diyen Yakup Kadri ne kadar da hakl?. Kendimi bir “Yaban” gibi hissediyorum ve s?zde okur-yazar ama kitap okumayan, mektup bile yazmayan ki?ilerin kirli sokaklar?nda bir yabanc? gibi dola??yorum.
Magandalar birbirlerine e?ek ?akalar? yap?yorlar, yedikleri yiyeceklerin art?klar?n? yerlere f?rlat?yorlar, iti?ip kak??arak gelip ge?enleri rahats?z ediyorlar ama kimse ses ??kar(a)m?yor, ?stelik aman ba??m belaya girmesin, bana bula?mas?nlar da ne yaparlarsa yaps?nlar, diye oradan h?zla uzakla??yor herkes. ?smet ?n?n?’n?n, “Namuslular en az namussuzlar kadar cesur olmal?d?rlar” s?z? geliyor akl?ma. “Bana dokunmayan y?lan bin ya?as?n, dersek y?z bulur, astar ister b?yleleri. Susma, sustuk?a s?ra sana gelecek. Bu t?r ki?iler ?o?alacak, rahat, huzur elden gidecek” diyorum ama kimse oral? olmuyor.
Akl?ma bir Bekta?i f?kras? geliyor: Kibar bir gence bir arkada?? e?ek demi?. ?imdiye dek b?yle bir hakarete u?ramayan gen? bunu hazmedememi?, d???p bay?lm??, bir t?rl? ay?ltamam??lar. O s?rada oradan ge?mekte olan bir Bekta?i durumu ??renmi?, gencin kula??na e?ilip bir ?eyler s?ylemi?. Ge? bir s?re sonra ay?lm??, g?lerek ?ekip gitmi?. Oradakiler bunu nas?l yapt???n? sormu?lar. Bekta?i g?lerek, “?ok kolay, demi?. Gen? daha ?nce kendisine e?ek denilmedi?i i?in, bu s?z ?ok a??r?na gitmi? ama ben kula??na k?rk kere e?ek deyince al??t?, hi? yad?rgamad?.”
Azalan insanc?ll??a, ?o?alan hayvanl??a bak?yorum da, f?kradaki gen? gibi olmak ?zereyiz diye d???n?yorum ve Nabi’nin bir beytini de?i?tirerek ??yle diyorum:
Bende tepki yok, onda insanl?ktan zerre
?ki yoktan ne ??kar, d???nelim bir kere.
Bir t?rk?de, “?ndim dereye, ta? bulamad?m / G?nl?me g?re e? bulamad?m” deniliyor.
E? yerine i?, a? da diyebiliriz. Ta?lar?n ba?land???, k?peklerin sal?verildi?i bu devirde
Zalime atmak i?in ta? da yok. Lokantalarda, ?ar?? ve pazarda sa?l?kl? yiyecek bulmak o kadar zor ki... Yani e? bulmakla bitmiyor i?. ?yilik, g?zellik azald? ama ?evre kirlili?i, g?r?lt?, anar?i, ter?r bol miktarda var. Ya?amak pahal?, ?lmek ucuz. ?stelik k?t?l??e, ?irkinli?e al??t?k, g?z yumarak, ald?rmayarak daha da ?o?almalar? i?in var g?c?m?zle ?al??t?k...
“Bu viran ?lke ve bu yoksul insan k?tlesi i?in ne yapt?n? (...) Anadolu halk?n?n bir ruhu vard?, n?fuz edemedin. Bir kafas? vard?; ayd?nlatamad?n. Bir v?cudu vard?; besleyemedin. ?st?nde ya?ad??? bir toprak vard?; i?letemedin. (...) O, kara toprakla kuru g???n aras?nda bir yabani ot gibi bitti. ?imdi elinde orak, buraya hasada gelmi?sin. Ne ektin ki, ne bi?eceksin? Bu ?s?rganlar?, bu kuru dikenleri mi? Tabii ayaklar?na batacak. ??te her yan?n kan?yor ve sen, ac?dan y?z?n? buru?turuyorsun. ?fkeden yumruklar?n? s?k?yorsun. Sana ?st?rap veren bu ?ey, senin kendi eserindir, senin kendi eserindir.” diyen Yakup Kadri ne kadar da hakl?. Kendimi bir “Yaban” gibi hissediyorum ve s?zde okur-yazar ama kitap okumayan, mektup bile yazmayan ki?ilerin kirli sokaklar?nda bir yabanc? gibi dola??yorum.
Magandalar birbirlerine e?ek ?akalar? yap?yorlar, yedikleri yiyeceklerin art?klar?n? yerlere f?rlat?yorlar, iti?ip kak??arak gelip ge?enleri rahats?z ediyorlar ama kimse ses ??kar(a)m?yor, ?stelik aman ba??m belaya girmesin, bana bula?mas?nlar da ne yaparlarsa yaps?nlar, diye oradan h?zla uzakla??yor herkes. ?smet ?n?n?’n?n, “Namuslular en az namussuzlar kadar cesur olmal?d?rlar” s?z? geliyor akl?ma. “Bana dokunmayan y?lan bin ya?as?n, dersek y?z bulur, astar ister b?yleleri. Susma, sustuk?a s?ra sana gelecek. Bu t?r ki?iler ?o?alacak, rahat, huzur elden gidecek” diyorum ama kimse oral? olmuyor.
Akl?ma bir Bekta?i f?kras? geliyor: Kibar bir gence bir arkada?? e?ek demi?. ?imdiye dek b?yle bir hakarete u?ramayan gen? bunu hazmedememi?, d???p bay?lm??, bir t?rl? ay?ltamam??lar. O s?rada oradan ge?mekte olan bir Bekta?i durumu ??renmi?, gencin kula??na e?ilip bir ?eyler s?ylemi?. Ge? bir s?re sonra ay?lm??, g?lerek ?ekip gitmi?. Oradakiler bunu nas?l yapt???n? sormu?lar. Bekta?i g?lerek, “?ok kolay, demi?. Gen? daha ?nce kendisine e?ek denilmedi?i i?in, bu s?z ?ok a??r?na gitmi? ama ben kula??na k?rk kere e?ek deyince al??t?, hi? yad?rgamad?.”
Azalan insanc?ll??a, ?o?alan hayvanl??a bak?yorum da, f?kradaki gen? gibi olmak ?zereyiz diye d???n?yorum ve Nabi’nin bir beytini de?i?tirerek ??yle diyorum:
Bende tepki yok, onda insanl?ktan zerre
?ki yoktan ne ??kar, d???nelim bir kere.