03-26-2009, Saat: 06:21 PM
Öğrenmenin tersi olan bir bellek işlevidir. Yani
öğrenilenlerin zihinde yeniden canlandırılamamasıdır. Unutmayla ilgili çeşitli kuramlar ileri sürülmüştür. Unutmanın tanımlanması ve türleri kuramların bu konudaki görüşlerine göre belirlenir.
Fizyolojik temellere dayanan kuramlara göre
unutma öğrenilenlerin ya da anıların beyindeki izlerinin zamanla aşınıp silinmesi sonucu olur.
Koşullanma yoluyla öğrenme kur..... göre; pekiştirilmeyen
ödüllendirilmeyen tekrarlar; uyaranlarla tepkiler arasındaki bağı zayıflatır
unutma ya da diğer bir deyişle
sönme olur.
Bir çok öğrenilen şey ve anılar bellekte saklı olmalarına karşın
unutulmuş gibi görünebilir. Freud ve diğer psikanalistler bunu baskı kavramıyla açıklarlar. Onlara göre
kişiye acı veren anılar bilinçten uzaklaştırılarak bilinç dışına atılır.
Daha önce de belirtildiği gibi
öğrenilen malzemenin ne derece öğrenildiği
öğrenilen malzemenin anlamlılığı
öğrenmeyi yapan kişinin öğrenmeye ne ölçüde güdülendiği
öğrenmeden sonraki etkenler de öğrenilenin belekte tutulmasını
saklanmasını ve hatırlanmasını etkiler.
Deneysel ruh bilimi araştırmalarında denekler herhangi bir öğrenme malzemesini hatasız olarak tekrarlayana dek öğrenmeyi sürdürürler. Araştırmacı
olabilecek en iyi hatırlamayı araştırıyorsa
deneklere tam öğrenme yaptırır. Yapılan araştırmalarda
tam öğrenmenin hatırda tutmayı kolaylaştırdığı
unutmanın daha az olduğu görülmüştür.
Öğrenilen malzeme anlamlıysa
anlamsız malzemeye kıyasla daha kolay hatırlanır. H. Ebbinghaus 1885'te yaptığı çalışmalarda
anlamsıza heceleri ( örneğin; TIC
PUV
GIB
vb. ) öğrenme malzemesi olarak kulanmış ve öğrenilen malzemenin anlamsız olmasının öğrenmeyi zorlaştırdığını saptamıştır. Araştırmada anlamsız hecelerden oluşan bir liste kusursuz bir şekilde iki kez tekrarlandığında
yani tam öğrenme olduğu belirlendikten sonra
bir zaman aralığı konmuştur. Kusursuz hatırlama için ilk denemede 1000 saniye kullanılmışken
ikinci denemede 600 saniye kullanılmış
400 saniye tasarruf edilmiştir. Bu süre
bellekte tutulan malzemenin miktarının bir göstergesidir. Bu yönden tam bir öğrenme için çok elverişlidir. Daha önceden bir malzemeyi gören
öğrenen kişi ikinci kez aynı malzemeyi öğrenmesi gerektiğinde daha kısa sürede yeniden öğrenebilmektedir. Ebbinghaus
öğrenme ve yeniden öğrenme arasında yirmi dakikadan otuz bir güne kadar değişen çeşitli zaman aralıklarını kullanarak araştırmalarını sürdürmüştür. Ebbinghaus bu araştırmaları sırasında bir unutma eğrisi oluşturmuştur .
Şekilde de görüldüğü gibi
başlangıçta unutma çok hızlıdır. Sonra yavaşlamakta
en sonunda da aynı düzeyde sürmektedir. Başka bir deyişle
öğrenmenin hemen ardından hızlı bir unutma olur
daha sonra unutma azalır ve belirli bir düzeyde sabit kalır
Hatırlama ve Unutma İlişkisi
Unutmada önemli olan bir diğer etken
bir öğrenmeyi yapmaya kişinin ne ölçüde güdülendiğidir. Kişi için belirli bir öğrenmeyi yapmak önemliyse bunu yapmak için istekliyse
daha bir öğrenme gerçekleştirir ve bunun sonucunda unutma daha az
hatırlama daha çok olur.
Öğrenme sırasında öğrenme işlemi yarıda kesildiğinde
tamamlanan öğrenmelere kıyasla daha fazla hatırlama olur. Buna " Zeigarnik olgusu" denir. Bu konuyla ilgili deneysel araştırmalarda deneklere bir dizi öğrenme görevi verilmiştir. Bunların bazısı deneyci tarafından yarıda kesilmiş
bir bölümü de tamamlatılmıştır. Aradan zaman geçtiğinde yarıda kesilen öğrenmelerin
tamamlananlardan daha iyi hatırlandığı görülmüştür. Zeigarnik
deneyin yarıda kesilmeyi başarısızlık olarak yorumlandığını
bunun denekte gerginlik yarattığını
bir öğrenmeden başka bir öğrenmeye geçince bu gerginliğin sürdüğünü ve unutmayı azalttığını ileri sürmüştür. Bir lokantada yapılan bir araştırmada
garsonların hesabı henüz ödenmeyen yemek siparişlerinin hepsini hatırladıkları
hesapları ödenen siparişleri hatırlamadıkları saptanmıştır.
Genellikle doğrulanan Zeigarnik olgusu
öğrenme durumunda kişilerin kişilik özelliklerine göre bazen doğrulanmayabilir. Örneğin; kendini her zaman başarılı olmaya güdüleyen
kusursuzluğu kendine amaç edinen bir kişi öğrenimin yarıda kesilmesini başarısızlık olarak yorumladığında
unutması da fazlalaşabilir. Ayrıca eğer tamamlanmayan iş çok zorsa ya da kişiyi çok fazla tedirgin ediyorsa
kişi bilinçsiz olarak unutma eğiliminde olabilir.
Öğrenmeyle hatırlama arasındaki geçen zaman aralığında kişinin neler yaptığı
hatırlama miktarını etkiler. Örneğin; bir öğrenme malzemesi %100 öğrenildikten sonra kişinin uyuması ya da başka işlerle uğraşması hatırlanan miktarı değişir. Kişi uyanık kaldığında hiç bir işle uğraşmasa bile
etrafında olup bitenler onu etkiler. Bu da hatırlama anında olumsuz etki yaratır. Bu konuda yapılan çalışmalarda
öğrenmeden sonra uyuyan kişilerin uyumayanlara göre daha çok hatırladıkları görülmüştür.

Fizyolojik temellere dayanan kuramlara göre

Koşullanma yoluyla öğrenme kur..... göre; pekiştirilmeyen



Bir çok öğrenilen şey ve anılar bellekte saklı olmalarına karşın


Daha önce de belirtildiği gibi





Deneysel ruh bilimi araştırmalarında denekler herhangi bir öğrenme malzemesini hatasız olarak tekrarlayana dek öğrenmeyi sürdürürler. Araştırmacı




Öğrenilen malzeme anlamlıysa












Şekilde de görüldüğü gibi





Hatırlama ve Unutma İlişkisi
Unutmada önemli olan bir diğer etken



Öğrenme sırasında öğrenme işlemi yarıda kesildiğinde








Genellikle doğrulanan Zeigarnik olgusu




Öğrenmeyle hatırlama arasındaki geçen zaman aralığında kişinin neler yaptığı


