?nsan organizmas? a??s?ndan t?m zamanlar?n en y?k?c? kimyasal
bile?imlerinden biri say?lan eroinin, ilk kez bilim adamlar? eliyle ve
ger?ekte son derece iyi niyetli bir amaca hizmet etmek ?zere ?retildi?ini
biliyor muydunuz?
1897'de Almanya'daki Bayer laboratuarlar?nda kanser ve
t?berk?loz hastalar? i?in "a?r? kesici" olarak haz?rlanan "eroin hidroklor",
deh?et verici yan etkileri farkedilince onu ila? olarak re?etelere yazan
hekimler taraf?ndan derhal terkedildi. Ancak i? i?ten ge?mi? ve "?eytan?n
tozu" hapsedildi?i ?i?eden ka??p halk?n aras?na kar??may? ba?arm??t? bir kez daha
Kimya tarihinin ?nl? efsanelerinden birine g?re, "eroin" maddesi, ad?n?, bu
maddeyi deneme amac?yla kolundan enjekte eden bir Bayer m?hendisinin o anda
ya?ad?klar?n? tan?mlamak i?in kulland??? ?u m?nidar c?mleden alm??t?:
"Kendimi bir kahraman gibi hissediyorum!" ("I feel like a hero")
??te, o g?nden bu yana eroin, d?nyan?n d?rt bir k??esinde, din, dil, ?rk ve
sosyal s?n?f g?zetmeksizin y?zmilyonlarca "kahraman" (!) ?retmeye devam
ediyor. Yaln?z, k???k bir sorun var ki, bu sentetik kahramanlar?n b?y?k bir
b?l?m? kahramanl?klar?n? peki?tirecek herhangi bir d?nyev? icraat yapmaya
vakit bulamadan, hayli zamans?z bir bi?imde topra??n alt?n? boylamaktalar!
Elbette ki, eroin ?akas? yap?lamayacak kadar hassas bir konu. Zaten bizim
derdimiz de ?aka falan de?il, yaln?zca bir durum tesbiti yapmak. Ancak,
a?a??da aktaraca??m?z tarihsel ger?ekleri okuduktan sonra, ?akay? biz mi
yoksa ?u anl? ?anl? bilim d?nyas? m? yap?yor, ona siz karar vereceksiniz.
?nsan organizmas? a??s?ndan t?m zamanlar?n en y?k?c? kimyasal
bile?imlerinden biri say?lan eroin, ger?ekte son derece iyi niyetli bir
amaca hizmet etmek ?zere ?retilmi?ti.
Saf morfinin asit anhidritle i?lenmesi sonucu ortaya ??kan bu ?l?mc?l toz,
ilk kez 21 A?ustos 1897 g?n?, Bayer'in Almanya'n?n Elberfeld kentindeki
laboratuar?nda sentezlendi. Sentezleme i?lemi, bu tarihten yaln?zca bi ka?
g?n ?nce ayn? laboratuarda "Asprin"i ke?fetmi? olan sayg?n Alman kimyageri
Dr. Felix Hoffman taraf?ndan ger?ekle?tirilecekti. Bayer kay?tlar?, bizlere
bu deneyin hedefinin kuru ?ks?r?k, t?berk?loz ve kanser gibi ?nemli
hastal?klarda hem ?iddetli ac?lar? dindirebilen, hem de tedavi edici y?n?
bulunan etkili bir ila? ke?fetmek oldu?unu bildiriyor. 1868'de Ludwigsburg
da do?an Hoffman, M?nih ?niversitesi Farmakoloji B?l?m?'nden son derece
y?ksek derecelerle mezun olmu?, gelece?i parlak bir kimyagerdi. Nitekim,
Alman ila? sanayiinin duayenlerinden Adolf von Bayer de onu ke?fetmekte
gecikmedi. Gen? kimyageri ?irketinin Ar-Ge b?l?m?ne alan Bayer, onun
sayesinde farmakoloji tarihinin en b?y?k bulu?lar?ndan biri olan asetil
salisilik asiti g?n?m?zde "Aspirin" ad?yla b?t?n d?nyada tan?nan ticar? bir
markaya d?n??t?recekti.
??te, eroin tam da o g?nlerde, ?irket ?al??anlar?n?n "Aspirin"in ke?finin
co?kusunu ya?ad??? s?rada do?du. Dr. Hoffman b?y?k bulu?unu kay?tlara
ge?irmesinden yaln?zca 11 g?n sonra yine ayn? laboratuarda, fokurdayan
t?plerinin ba??ndayd?. Bunalt?c? A?ustos s?ca??na ald?rmaks?z?n g?n boyunca
aral?ks?z ?al??an ?nl? kimyager en sonunda hedefine ula?t?. Deney kab?n?n
dibine ??kelen beyaz toz, bir s?redir kafay? takt??? o yepyeni form?l?n i?e
yarad???n?n da en somut kan?t?yd?.
Aspirin ve eroinin ortak mucidi: Dr. Felix Hoffman
baz morfinden sekiz kat daha g??l? bir uyu?turucu elde eden Dr. Hoffman,
bunun kontroll? ?ekilde kullan?m?yla yukar?da an?lan hastal?klar?n
tedavisinde ?ok ?nemli bir ilerleme kaydedebilece?ini d???n?yordu. Kobaylar
?zerindeki deneme ?al??malar? bir y?l kadar s?rd? ve toz eroin, "heroin
hydrochlor" ticar? markas?yla ?i?elenmi? olarak 20. y?zy?l?n hemen
arefesinde Bayer ?irketi taraf?ndan piyasaya s?r?ld?. Bug?n i?in inan?lmas?
bir hayli g?? olmakla birlikte, eroin o d?nemde ba?ta Almanya olmak ?zere
bir?ok Avrupa ?lkesinde eczanelerde rahat?a sat?l?yordu. Hekimler, bir?ok
a??r vak'ada hastalar?n? "mutluluktan u?uran" bu toza ?nceleri b?y?k ilgi
g?sterdiler. Eroin yaln?z tedavi umudu olanlar i?in de?il, tedavisi imk?ns?z
g?r?len ve ?l?m d??e?inde birazc?k huzur isteyen hastalar i?in de ger?ek bir
umut gibi g?r?lmekteydi.
Ancak, madalyonun ?teki y?z? k?sa s?rede ortaya ??kt?. Yaln?zca bir iki
kullan?m?n ard?ndan "?eytan?n tozu"na m?ptela olanlar ?uursuzca ecza
depolar?na, laboratuarlara sald?r?yor ve kendilerine daha fazla ila? temin
etmeye ?abal?yorlard?.
Eroin yasal olarak son kez 1. D?nya Sava?? y?llar?nda a??r yaral? askerlerin
tedavisinde kullan?ld?, ard?ndan da t?p d?nyas?ndaki g??l? bir konsensus
sonucu tedavi prosed?rlerinden t?m?yle kald?r?ld?.
?nsanlar? ?ok seven ve mesle?ine a??k bir kimyager olan Dr. Hoffman, 8 ?ubat
1946'da son nefesini verirken, ilk kez onun laboratuar kaplar?nda d?nyaya
g?zlerini a?an "diasetilmorfin" art?k ?oktan bir ila? olmaktan ??km??,
al?m-sat?m? ya da kullan?m? bir ?ok ?lkede en a??r ?ekilde cezaland?r?lan
lanetli bir maddeye d?n??m??t?. Bir daha da hi? bir g?? ?n?n? kesmeyi
ba?aramayacakt?...
bile?imlerinden biri say?lan eroinin, ilk kez bilim adamlar? eliyle ve
ger?ekte son derece iyi niyetli bir amaca hizmet etmek ?zere ?retildi?ini
biliyor muydunuz?
1897'de Almanya'daki Bayer laboratuarlar?nda kanser ve
t?berk?loz hastalar? i?in "a?r? kesici" olarak haz?rlanan "eroin hidroklor",
deh?et verici yan etkileri farkedilince onu ila? olarak re?etelere yazan
hekimler taraf?ndan derhal terkedildi. Ancak i? i?ten ge?mi? ve "?eytan?n
tozu" hapsedildi?i ?i?eden ka??p halk?n aras?na kar??may? ba?arm??t? bir kez daha
Kimya tarihinin ?nl? efsanelerinden birine g?re, "eroin" maddesi, ad?n?, bu
maddeyi deneme amac?yla kolundan enjekte eden bir Bayer m?hendisinin o anda
ya?ad?klar?n? tan?mlamak i?in kulland??? ?u m?nidar c?mleden alm??t?:
"Kendimi bir kahraman gibi hissediyorum!" ("I feel like a hero")
??te, o g?nden bu yana eroin, d?nyan?n d?rt bir k??esinde, din, dil, ?rk ve
sosyal s?n?f g?zetmeksizin y?zmilyonlarca "kahraman" (!) ?retmeye devam
ediyor. Yaln?z, k???k bir sorun var ki, bu sentetik kahramanlar?n b?y?k bir
b?l?m? kahramanl?klar?n? peki?tirecek herhangi bir d?nyev? icraat yapmaya
vakit bulamadan, hayli zamans?z bir bi?imde topra??n alt?n? boylamaktalar!
Elbette ki, eroin ?akas? yap?lamayacak kadar hassas bir konu. Zaten bizim
derdimiz de ?aka falan de?il, yaln?zca bir durum tesbiti yapmak. Ancak,
a?a??da aktaraca??m?z tarihsel ger?ekleri okuduktan sonra, ?akay? biz mi
yoksa ?u anl? ?anl? bilim d?nyas? m? yap?yor, ona siz karar vereceksiniz.
?nsan organizmas? a??s?ndan t?m zamanlar?n en y?k?c? kimyasal
bile?imlerinden biri say?lan eroin, ger?ekte son derece iyi niyetli bir
amaca hizmet etmek ?zere ?retilmi?ti.
Saf morfinin asit anhidritle i?lenmesi sonucu ortaya ??kan bu ?l?mc?l toz,
ilk kez 21 A?ustos 1897 g?n?, Bayer'in Almanya'n?n Elberfeld kentindeki
laboratuar?nda sentezlendi. Sentezleme i?lemi, bu tarihten yaln?zca bi ka?
g?n ?nce ayn? laboratuarda "Asprin"i ke?fetmi? olan sayg?n Alman kimyageri
Dr. Felix Hoffman taraf?ndan ger?ekle?tirilecekti. Bayer kay?tlar?, bizlere
bu deneyin hedefinin kuru ?ks?r?k, t?berk?loz ve kanser gibi ?nemli
hastal?klarda hem ?iddetli ac?lar? dindirebilen, hem de tedavi edici y?n?
bulunan etkili bir ila? ke?fetmek oldu?unu bildiriyor. 1868'de Ludwigsburg
da do?an Hoffman, M?nih ?niversitesi Farmakoloji B?l?m?'nden son derece
y?ksek derecelerle mezun olmu?, gelece?i parlak bir kimyagerdi. Nitekim,
Alman ila? sanayiinin duayenlerinden Adolf von Bayer de onu ke?fetmekte
gecikmedi. Gen? kimyageri ?irketinin Ar-Ge b?l?m?ne alan Bayer, onun
sayesinde farmakoloji tarihinin en b?y?k bulu?lar?ndan biri olan asetil
salisilik asiti g?n?m?zde "Aspirin" ad?yla b?t?n d?nyada tan?nan ticar? bir
markaya d?n??t?recekti.
??te, eroin tam da o g?nlerde, ?irket ?al??anlar?n?n "Aspirin"in ke?finin
co?kusunu ya?ad??? s?rada do?du. Dr. Hoffman b?y?k bulu?unu kay?tlara
ge?irmesinden yaln?zca 11 g?n sonra yine ayn? laboratuarda, fokurdayan
t?plerinin ba??ndayd?. Bunalt?c? A?ustos s?ca??na ald?rmaks?z?n g?n boyunca
aral?ks?z ?al??an ?nl? kimyager en sonunda hedefine ula?t?. Deney kab?n?n
dibine ??kelen beyaz toz, bir s?redir kafay? takt??? o yepyeni form?l?n i?e
yarad???n?n da en somut kan?t?yd?.
Aspirin ve eroinin ortak mucidi: Dr. Felix Hoffman
baz morfinden sekiz kat daha g??l? bir uyu?turucu elde eden Dr. Hoffman,
bunun kontroll? ?ekilde kullan?m?yla yukar?da an?lan hastal?klar?n
tedavisinde ?ok ?nemli bir ilerleme kaydedebilece?ini d???n?yordu. Kobaylar
?zerindeki deneme ?al??malar? bir y?l kadar s?rd? ve toz eroin, "heroin
hydrochlor" ticar? markas?yla ?i?elenmi? olarak 20. y?zy?l?n hemen
arefesinde Bayer ?irketi taraf?ndan piyasaya s?r?ld?. Bug?n i?in inan?lmas?
bir hayli g?? olmakla birlikte, eroin o d?nemde ba?ta Almanya olmak ?zere
bir?ok Avrupa ?lkesinde eczanelerde rahat?a sat?l?yordu. Hekimler, bir?ok
a??r vak'ada hastalar?n? "mutluluktan u?uran" bu toza ?nceleri b?y?k ilgi
g?sterdiler. Eroin yaln?z tedavi umudu olanlar i?in de?il, tedavisi imk?ns?z
g?r?len ve ?l?m d??e?inde birazc?k huzur isteyen hastalar i?in de ger?ek bir
umut gibi g?r?lmekteydi.
Ancak, madalyonun ?teki y?z? k?sa s?rede ortaya ??kt?. Yaln?zca bir iki
kullan?m?n ard?ndan "?eytan?n tozu"na m?ptela olanlar ?uursuzca ecza
depolar?na, laboratuarlara sald?r?yor ve kendilerine daha fazla ila? temin
etmeye ?abal?yorlard?.
Eroin yasal olarak son kez 1. D?nya Sava?? y?llar?nda a??r yaral? askerlerin
tedavisinde kullan?ld?, ard?ndan da t?p d?nyas?ndaki g??l? bir konsensus
sonucu tedavi prosed?rlerinden t?m?yle kald?r?ld?.
?nsanlar? ?ok seven ve mesle?ine a??k bir kimyager olan Dr. Hoffman, 8 ?ubat
1946'da son nefesini verirken, ilk kez onun laboratuar kaplar?nda d?nyaya
g?zlerini a?an "diasetilmorfin" art?k ?oktan bir ila? olmaktan ??km??,
al?m-sat?m? ya da kullan?m? bir ?ok ?lkede en a??r ?ekilde cezaland?r?lan
lanetli bir maddeye d?n??m??t?. Bir daha da hi? bir g?? ?n?n? kesmeyi
ba?aramayacakt?...