G?ne?e yakla?t?k?a hava ni?in so?uyor?
D?nyam?zdaki ?s?n?n kayna?? g?ne? oldu?una g?re ve bir da??n tepesi g?ne?e daha yak?n iken orada hava ni?in daha so?uk oluyor? ?ncelikle ?unu s?yleyelim ki, g?ne? ile d?nya aras?ndaki mesafeyi d???n?rsek, bir da??n tepesine ??kmakla bu mesafedeki azal?? ?ok ?nemsiz kal?r.
G?ne? d?nyam?zdan 149,5 milyon kilometre uzakta iken d?nyam?zdaki en y?ksek da??n y?ksekli?i 9 kilometreyi bile bulmaz. (Everest: 8.846 metre) Biz zaten her g?n evimizde otururken d?nyan?n kendi ?evresinde d?nmesinden dolay?, d?nyan?n ?ap? kadar, g?ne?e 12 bin kilometre yakla??p uzakla??yoruz.
Elips ?eklindeki y?r?ngesinde d?nya g?ne?in etraf?nda d?nerken g?ne?e en fazla yakla?t??? mesafe 147 milyon, en uzakla?t??? mesafe ise 152 milyon kilometredir. Yani d?nya zaten bir y?l i?inde g?ne?e 5 milyon kilometre yakla??p uzakla?maktad?r. Bu durum d?nyam?zdaki ?s?y? pek etkilemez, m?him olan ???nlar?n dik gelmesidir. G?ne?in d?nyam?zda yaratt??? s?cakl?k, ???nlar?n?n yery?z?nden yans?mas? ile olur.
Ondan sonra y?kseldik?e nemli havada her bir kilometrede yakla??k 6-7 derece d??er. Yani Everest'in dibi ile tepesi aras?nda 50 dereceden fazla s?cakl?k fark? olmas? do?al. Bu s?cakl?k d????? atmosferin birinci katman?na kadar b?yle s?r?yor. Yani yery?z?nde ?s? 25 derece iken 11 kilometre tepemizde -50 dereceye kadar d???yor.
Bundan sonra s?cakl?k de?i?iminin ak?l almaz dans? ba?l?yor. Atmosferin ikinci tabakas? olan ve i?inde ozon tabakas? da bulunan 11. ve 48. kilometreler aras?nda hava ?s?s? bu sefer tam tersi y?kseldik?e art?yor, tekrar s?f?r dereceye kadar ??k?yor.
48. kilometreyi ge?ip 3. tabakaya girince ta 88. kilometreye gelene kadar tekrar d????e ge?iyor. Bu tabakan?n sonunda, yani 88. kilometrede -80 derecelere kadar d???yor. Bundan sonra da s?rekli y?kseli?e ge?erek g?ne?e yakla?t?k?a art?yor. G?ne?in y?zeyinden 2 milyon derece s?cakl?kla ??kan ?????n 149,5 kilometre yol kat ettikten sonra d?nyam?z y?zeyine ya?ayabilece?imiz bir ortam? yaratacak ?ekilde bu kadar ince ayarla gelmesi hakikaten inan?lmaz.
Yery?z?nde ?s?nan havan?n y?kseldi?i do?rudur, ama hava bu enerjisini y?kselirken harcar ve da??n tepesine ula?t???nda ?evre hava ?s?s? ile ayn? ?s? derecesine gelir.
Da? tepelerinin so?uk olmas?n?n bir ba?ka nedeni da? y?zeylerinin ?ekilleri dolay?s?yla g?ne? ???klar?n? dik alamamalar?d?r. Bu nedenle da?lar?n etekleri bile serin olur, burada ?s?n?p y?kselen bir hava tabakas? bile olu?amaz. Ayr?ca da?daki kayalarla birlikte kar ve buz da g?ne? ???nlar?n? fazla emmez ve ?o?unu yans?t?rlar.
Yery?z?n?n ?s?nmas?nda bulutlar da ?nemli rol oynarlar. Dikkat ederseniz bulutsuz geceler, bulutlu gecelerden daha so?uktur. ??nk? bulutlar yerden gelen ?s?y? tekrar yere yans?t?rlar. Da? zirvelerinde ise ne bu s?cakl??? yere tekrar yans?tacak bulut vard?r, ne de onu tutacak yo?unlukta atmosfer.
D?nyam?zdaki ?s?n?n kayna?? g?ne? oldu?una g?re ve bir da??n tepesi g?ne?e daha yak?n iken orada hava ni?in daha so?uk oluyor? ?ncelikle ?unu s?yleyelim ki, g?ne? ile d?nya aras?ndaki mesafeyi d???n?rsek, bir da??n tepesine ??kmakla bu mesafedeki azal?? ?ok ?nemsiz kal?r.
G?ne? d?nyam?zdan 149,5 milyon kilometre uzakta iken d?nyam?zdaki en y?ksek da??n y?ksekli?i 9 kilometreyi bile bulmaz. (Everest: 8.846 metre) Biz zaten her g?n evimizde otururken d?nyan?n kendi ?evresinde d?nmesinden dolay?, d?nyan?n ?ap? kadar, g?ne?e 12 bin kilometre yakla??p uzakla??yoruz.
Elips ?eklindeki y?r?ngesinde d?nya g?ne?in etraf?nda d?nerken g?ne?e en fazla yakla?t??? mesafe 147 milyon, en uzakla?t??? mesafe ise 152 milyon kilometredir. Yani d?nya zaten bir y?l i?inde g?ne?e 5 milyon kilometre yakla??p uzakla?maktad?r. Bu durum d?nyam?zdaki ?s?y? pek etkilemez, m?him olan ???nlar?n dik gelmesidir. G?ne?in d?nyam?zda yaratt??? s?cakl?k, ???nlar?n?n yery?z?nden yans?mas? ile olur.
Ondan sonra y?kseldik?e nemli havada her bir kilometrede yakla??k 6-7 derece d??er. Yani Everest'in dibi ile tepesi aras?nda 50 dereceden fazla s?cakl?k fark? olmas? do?al. Bu s?cakl?k d????? atmosferin birinci katman?na kadar b?yle s?r?yor. Yani yery?z?nde ?s? 25 derece iken 11 kilometre tepemizde -50 dereceye kadar d???yor.
Bundan sonra s?cakl?k de?i?iminin ak?l almaz dans? ba?l?yor. Atmosferin ikinci tabakas? olan ve i?inde ozon tabakas? da bulunan 11. ve 48. kilometreler aras?nda hava ?s?s? bu sefer tam tersi y?kseldik?e art?yor, tekrar s?f?r dereceye kadar ??k?yor.
48. kilometreyi ge?ip 3. tabakaya girince ta 88. kilometreye gelene kadar tekrar d????e ge?iyor. Bu tabakan?n sonunda, yani 88. kilometrede -80 derecelere kadar d???yor. Bundan sonra da s?rekli y?kseli?e ge?erek g?ne?e yakla?t?k?a art?yor. G?ne?in y?zeyinden 2 milyon derece s?cakl?kla ??kan ?????n 149,5 kilometre yol kat ettikten sonra d?nyam?z y?zeyine ya?ayabilece?imiz bir ortam? yaratacak ?ekilde bu kadar ince ayarla gelmesi hakikaten inan?lmaz.
Yery?z?nde ?s?nan havan?n y?kseldi?i do?rudur, ama hava bu enerjisini y?kselirken harcar ve da??n tepesine ula?t???nda ?evre hava ?s?s? ile ayn? ?s? derecesine gelir.
Da? tepelerinin so?uk olmas?n?n bir ba?ka nedeni da? y?zeylerinin ?ekilleri dolay?s?yla g?ne? ???klar?n? dik alamamalar?d?r. Bu nedenle da?lar?n etekleri bile serin olur, burada ?s?n?p y?kselen bir hava tabakas? bile olu?amaz. Ayr?ca da?daki kayalarla birlikte kar ve buz da g?ne? ???nlar?n? fazla emmez ve ?o?unu yans?t?rlar.
Yery?z?n?n ?s?nmas?nda bulutlar da ?nemli rol oynarlar. Dikkat ederseniz bulutsuz geceler, bulutlu gecelerden daha so?uktur. ??nk? bulutlar yerden gelen ?s?y? tekrar yere yans?t?rlar. Da? zirvelerinde ise ne bu s?cakl??? yere tekrar yans?tacak bulut vard?r, ne de onu tutacak yo?unlukta atmosfer.