Guatr her zaman bilinen bir hastalıktı. Ancak günümüzde yaygınlaştı
ve çeşitliliği arttı. Artık 10 kişiden 5’inde görülen hastalığın yanlış
tanı ve tedavisi ise kişinin tüm yaşamını olumsuz etkiliyor. Depresif
şikâyetlerle psikiyatriste başvuran çok sayıda kişi aslında tiroit
hastası olduğunu bilmiyor.
Doç.Dr. Neslihan Kurulmuş
Endokrinolog
Temelde guatr hastalığını yaratan organ ‘Tiroit’ denilen boynun önünde
yer alan 20 gramlık küçük bir doku. Doku küçük ama fonksiyonu çok fazla.
Hormonları üretme mekanizması karışık. Orada rol alan birçok madde,
enzim ve kullanılan elementler var. Bu nedenle mekanizmanın her
basamağında hastalık çıkabilir. Hastalığın en temel nedeni -bizim
ülkemizde de en sık görüleni- iyot eksikliğidir. Buna bağlı olaraktan
tiriotte büyümeler oluşur buna bağlı olarak çalışması değişir. 2000
yılından sonra tuzlar iyotlanmaya başladıktan sonra iyot eksikliğine
bağlı olan tiriot hastalığı azalmıştır. Bu kez de genetik tiriot
hastalığı ve tiriot kanserleri ortaya çıkmıştır.
Doğal yollardan en çok suyla iyot eksikliğini tamamlayabilmek mümkündür.
Dolayısıyla toprak ve toprakta yetişen ürünlerle… Bu yollarla iyotu
alırız. Ama bizim toprağımız da suyumuz da Doğu Anadolu, Karadeniz
özellikle de Batı Karadeniz Bölgesi iyottan son derece fakirdir. Bu
nedenle insanların ortak kullandığı ortak madde tuza iyot eklendi.
Geleneksel tuz kullanımını bırakmış olan her yerde iyotlu tuz
kullanıldığı sürece bir sorun yok.
Nörologlar, kardiyologlar ‘böbreği ve kalbi korumak adına aşırı tuzlu
yemeyin’ diyor. Biz toplum olarak yemeğin tadına bakmadan tuz koyarız.
Günde ortalama bir tatlı kaşığı tuz kalp yetersizliği, böbrek
yetersizliği olmayan, normal sağlıklı birinin yiyebileceği miktardır.
Guartr hastalığının belirtileri
Tiroit organı iki şekilde değerlendirilir. Bir nasıl çalışıyor, hormon
üretimi iyi m? Çünkü tiroit hormonları diğer organlarının sistemlerin
çalışmasını doğrudan etkiler. Dengesi bozulduğunda etkilenmeyen hiçbir
sistem yoktur. En sık görüleni yani yavaşladığındaki belirtileri;
halsizlik ve yorgunluk şikâyetleridir. Saç dökülmeleri, cilt kuruluğu,
kaşıntı, tırnak kırılması, kabızlık gibi bulgularla kendini hissettirir.
Tedavi edilmezse şikayetler giderek çoğalır. Bir süre sonra efor
kapasitesi düşer. Kalp ve solunumla ilgili problemler başlar. Tansiyon
dengesizlikleri görülebilir. Bir süre sonra da kişide yaptığı
değişikliklerle doktora gitme zorunluluğu ortaya çıkar. Doğru tanı
konulmadığında bir süre sonra şikâyetler geçmediği için tekrar doktora
gidilir.
Bu rahatsızlıkta yaş sınırı yoktur, doğumdan ölene kadar her yaş
grubunda rastlanabilir. Ergenlik dönemi, 25-40 yaş arası, kadınlarda
doğurganlık ve menopoz döneminde daha sık görülebilir. Dış faktörlere ve
genetiğe bağlı olarak gelişebilir.
Hastalılara ait bulgular kişisel farklılıklar gösterebilir. Her kişinin
algı düzeyi farklıdır. Ciddi depresyona giren, halsizlik nedeniyle iş
gücü kaybı yaşayan, aşırı sinir- kaygı nedeniyle etraflarıyla kavga eden
hasta tablolarına rastlamak mümkündür.
Tiroit hastalığının en iyi yönü ne kadar ilerlemiş olursa olsun
tedavide yüz güldürücü sonuçlar almanın mümkün olmasıdır. Hastalığın
tipine göre ilaç, cerrahi ya da radyoaktif tedavi uygulanır.
Hipotiroitte ortalama 6-8 hafta içinde sonuç alınıp, tamamen normale
dönülebilir.
Haşimoto nedir ?
Genel tiroit hastalığının içindeki bir gruptur. Tiroit hormon dengesini
bozduğunda genel değişiklikler yapabilir. Haşimato grubu hastalarda
hormonlar normal olduğu halde kişide açıklanamayan deri, tırnak, saç
problemi olabilir. Yine bu kişilerde özellikle kadınlarda adetlerle
ilgili sorunlar yaşanır. Genetik olabilir. Bir insan farkına varmadan
ömrü boyunca yaşayabilir. Ailesinde tiroit hastası olanlar özellikle bu
grupta yer alır.Basit bir kan testiyle tespiti mümkündür. Gerektiğinde
ultrasonla bakılır.
Tiroit hormon düzeyi artığı zaman ‘Hipertiroiti’ adı verilir ve metabolizma hızlı çalışır. Ciddi kilo kaybı yaşanır.
Gözler dışarıya doğru neden çıkar?
Tiroit çok çalıştığı durumda hem tiroit hem de gözler etkilenir. Çünkü
aynı mekanizma gözlerin arkasındaki dokuda da geçerlidir. Orada iş biraz
daha karmaşık ve tedavisi de biraz daha yorucudur. Çünkü tiroiti ve
gözü birlikte kontrol altına almak gerekir. Bazen tiroiti kontrol altına
alsanız bile göz bağımsız olarak ilerleyebilir. Bu da zor olan tiroit
hastalıklarından biridir.
Kansere dönüşür mü?
Her tiroit hastalığı kansere dönüşmez. Tiroit modülü varsa bazı modüller 3-5 yıl içinde kansere dönüşebilir.
Tiroit hastalığı depresyonla karıştırılıyor!!!
Psikiyatri bölümünden çok fazla tiroit hastası endokronologlara
yönlendirilir. Bu tip hastalar depresif şikâyetlerle psikiyatriste
başvurur. Onlara uygulanan ilk test tiroit hormonudur. Özellikle
doktorların bu konuda bilinçlendirmeli gerekir.
Karalahananın içindeki bir madde tiroit hormonunu yaparken bir enzimi
bloke ettiği için tehlikelidir. Suşi içerisinde fazla iyot olduğu için
tiroiti olumsuz etkiler. Uzak doğudan zayıflamak için gelen yosun
tabletleri tiroit hastalıklarını tetikleyebilir. Bunlara dikkat
etmeliyiz.
*Ailesinde tiroit hastalığı olanlar,
*Doğurganlık çağından olanlar kadınlar,
*Ergenlik çağındaki çocukların
Bir kez tiroit fonksiyonunu değerlendirmekte fayda vardır. Özellikle
ailesinde olanlar için bu yaş dönemi çok önemlidir. Çünkü gebelikte
bebeğin sağlığını, ergenlik döneminde beyin- beden fonksiyonu, menopoz
kadın sağlığını etkiler.
Özellikle genetik tipteki tiroit hastalarında bir dönem aktiflenmediği
için bazen testlerde çıkmayabilir ama daha sonra herhangi bir neden
gebelik- lohusalık-stres zemindeki hastalığı tetikleyebilir. İnsanların
senede bir kere tiroit hormonuna baktırması yeterlidir.