Zooloji ders kitaplar? bukalemunun dilinin, h?zland?r?c? bir kasla g??lendirildi?ini yazar. Bu kas, sard??? - ve sert bir k?k?rdaktan meydana gelen- dil kemi?i ?zerinde s?k??t?k?a uzar. Ancak Proceedings of the Royal Society of London (Series B) dergisine kabul edilen bir ?al??mada, bukalemunun beslenme davran??lar?n? inceleyen iki morfolog (?ekil bilimci), bukalemun dilinin h?zl? hareketi ile ilgili daha ba?ka etkenlerin oldu?unu buldu.1
Hollandal? iki ara?t?rmac?; Leiden ?niversitesi'nden Jurriaan de Groot ve Wageningen ?niversitesi'nden Johan van Leeuwen, bukalemun dilinin av? yakalama s?ras?nda nas?l ?al??t???n? anlayabilmek i?in saniyede tam 500 kare yakalayan, h?zland?r?lm?? x-???n? filmi ?ektiler. Filmler, bukalemun dilinin u? k?sm?n?n 50 g'de (g= yer ?ekimi sabiti) h?zland???n? ortaya ??kard?. Bu h?zlanma, bir jet u?a??n?n eri?ebilece?i h?zdan be? kat daha fazlad?r.
Bukalemun Dili Nas?l Bu Kadar H?zl? Hareket Edebiliyor?
Bukalemunun dilinin dokular?n? ayr??t?ran ara?t?rmac?lar, h?zland?r?c? kas?n t?m bu i?i yapmada gerekli kuvveti tek ba??na ?retebilmenin m?mk?n olmayaca??n? hesaplad?lar. Ara?t?rmac?lar bukalemun dillerini incelemeye ald?lar ve h?zland?r?c? kasla dil kemi?i aras?nda, varl?klar? bug?ne kadar bilinmeyen en az 10 kaygan k?l?f oldu?unu ke?fettiler. Dil kemi?ine, bukalemunun a?z?na en yak?n u? noktada ba?lanm?? olan k?l?flar?n, spiral olarak sar?lm?? protein iplik?ikler i?erdi?i anla??ld?. Bu iplik?ikler h?zland?r?c? kas kas?ld???nda, s?k???p ?ekil de?i?tiriyor ve gerilmi? bir lastik bant gibi enerji depoluyor. Bunlar, -gerilmi? ve uzam?? k?l?flar- dil kemi?inin yuvarlak ucuna eri?ti?inde, bulunduklar? yerden e? zamanl? olarak kay?yor, kuvvetle s?k???yorlar ve dili itiyorlar. ?plik?ikler dil kemi?inden kayar kaymaz, k?l?flar bir teleskobun t?pleri gibi birbirlerinden ayr?l?yorlar ve b?ylece dil maksimum uzunlu?una eri?iyor. Van Leeuwen, dilin ’teleskobik bir manc?n?k gibi’ ?al??t???n? s?yl?yor. Bu manc?n???n son derece ?arp?c? bir ?zelli?i daha var. Sonraki sayfalarda da okuyaca??n?z gibi dilin ucu, ava ?arpma an?nda bir vakum ?eklini al?yor. Bu f?rlatmada dil, a??z i?indeki dinlenme konumuna g?re 6; bukalemunun bedenine g?re 2 kat daha fazla uzayabiliyor.
Bukalemun dilinde i?i?e ge?mi? bu k?l?flar?n kendi ba??na olamayaca?? yani evrimle hi?bir ?ekilde a??klanamayaca?? ortadad?r. Tan?nm?? bilim adam? Dr. Brad Harrub, konuyla ilgili makalesinde her biri evrimcilere b?y?k a?mazlar olu?turan ?u sorular? sormaktad?r:
Bu k?l?flar?n her biri nas?l olup da do?ru ?ekilde geli?mi?tir?
Dil bu uzunlu?a nas?l ula?m??t?r?
H?zland?r?c? kas nas?l ortaya ??km??t?r?
K?l?flar hareketlerini, dili maksimum uzunlu?a ula?t?racak ?ekilde nas?l koordine edebilmi?lerdir?
Bukalemun (veya s?zde evrimsel atas?) t?m bu kompleks sistemler yava? yava? s?zde evrimle?irken nas?l hayatta kalabilmi?tir?
Bukalemun, dili f?rlatt?ktan sonra t?m bu par?alar? yeniden toparlamay? nas?l ??renip ba?arabilmi?tir?
E?er bu dil, s?zde evrimsel avantaj olarak kazan?lm?? ise di?er hayvanlarda neden bu avantaj evrimle?memi?, ba?ka hayvanlar benzer avlanma metodlar?na sahip olmam??t?r?
K?l?flar ’bir teleskobun t?pleri gibi birbirlerinden ayr?lma’ yetene?ine nas?l sahip olmu?lard?r?
Bukalemun dilinin yatay kesitinin ?emas?.
Bir evrimcinin bu sorulara verilebilecek hi?bir mant?kl? cevab? yoktur. Bukalemun dilinin yatay kesitini ?ematik olarak g?steren sa?daki resim, bu m?kemmel sistemin ?zel bir plana dayal? oldu?unu ortaya koymaktad?r.
Farkl? ?zellikte kas gruplar?; dilin f?rlat?lmas?, h?zland?r?lmas?, hedefe ?arpt???nda vantuz ?eklini almas? ve h?zla tekrar geri ?ekilmesi g?revlerini kusursuz bir ?ekilde yerine getirmektedirler. Bu kas gruplar? birbirlerinin hareketlerini hi?bir ?ekilde engellememekte, av?n bir saniyeden az s?rede vurulup a??z i?ine ?ekilmesinde koordineli ?ekilde ?al??maktad?rlar. Bunun ?tesinde, g?rme sistemiyle beynin birlikte ?al??mas? sayesinde av?n konumu hesaplanmakta, daha sonra beyindeki n?ronlar?n sinyalleriyle balistik dilin ’ate?lenmesi’ emri verilmektedir.
Bukalemun Av?n? Nas?l Yakal?yor?
Bukalemunlar avlar?n? bir ok gibi f?rlatt?klar? dilleri sayesinde yakalarlar. Ba?ta da belirtti?imiz gibi bukalemunun neredeyse kendi boyu kadar f?rlatabildi?i bu dilin ucunda ?zel bir vantuz sistemi bulunur. Bukalemun dili a??zdan ilk ??kt??? anda ucu d??b?key haldedir. Av?na yakla?m?? ve iyice gerilmi? oldu?unda dilin ucu ?ekil de?i?tirerek i?b?key bir hal al?r. B?ylece dilin ucunda olu?an dudaklar ava ?arpar ve bir vantuz gibi yap???r. M?kemmel av mekanizmas?yla donat?lm?? olan bukalemunlar, olduk?a a??r avlar? bile dillerini kullanarak kendilerine do?ru ?ekebilirler.
T?m bunlar insan g?z?n?n takip edemeyece?i kadar k?sa bir s?rede ger?ekle?ir. Dilin f?rlamas?, ava yap??mas? ve a??za geri ?ekilmesi saniyenin yaln?zca onda biri kadar bir s?rede ger?ekle?ir.
Bukalemun dili dura?an de?il dinamiktir. Yani dilin ?ekli duruma g?re de?i?ken bir ?zellik g?sterir. Hayvan?n a?z?nda katl? bi?imde duran dil, tam da gerekli oldu?u anda; ava ?arpmadan az ?nce vantuz ?ekli al?r. Bukalemundaki bu balistik mekanizman?n temelinde dildeki kaslar ve onlar? kontrol eden sinirler yat?yor. Dilin d??b?key ?ekilden i?b?keye ge?irilerek ortaya bir vantuz ??kar?lmas?, darbeden hemen ?nce kas?lan iki kas sayesinde m?mk?n oluyor.
Kaslara ?letilen Emir
Bukalemunun av?n? yakalamas?n? kare kare yava?lat?lm?? ?ekimde izledi?imizde, dilin her karede ald??? ?ekil farkl? g?r?nmektedir. Sinirlerden kaslara her ?ekil i?in ayr? sinyaller ula??r. Bu sinyaller kaslara iletilen birer emir gibidir. Kaslar?n son anda bir vantuz gibi kas?lmas? da b?yle bir emir sayesindedir. Oysa bukalemunun bu emirlerden haberi bile yoktur. Bu sistem otomatik ?al??acak bi?imde yarat?lm??t?r.
Karma??k olmayan bir yap?ya sahip olmalar?na kar??n lastik vantuzlar? g?rd???m?zde ?zel olarak var edildiklerini kolayca anlar?z. Esnek bir malzeme belli bir ama? i?in belli bir forma sokulmu?tur. Ayr?ca bu yap?da temel bir fizik kural?ndan faydalan?lm??t?r. Vantuzun camla aras?ndaki havayla d???ndaki hava aras?ndaki bas?n? farkl?l??? g?zetilmi?tir. Vantuzlar bu fizik kural?n? bilen ve malzemeyi uygun forma sokabilen biri taraf?ndan var edilmi?lerdir.
Bukalemun dilindeki yap? ise ?ok daha komplekstir. Bukalemunun b?yle bir sistemi ?nce akletmi?, sonra da kendi iradesiyle bedeninde ?retmi? olabilece?ini savunmak da ak?lla ba?da?maz.
Bukalemun dilindeki bu balistik mekanizmay? var eden Y?ce Allah't?r. Y?ce Rabbimiz, canl? veya cans?z yery?z?ndeki her?eyin Yarat?c?s?'d?r. ’Sizin i?in yerde olanlar?n t?m?n? yaratan O'dur. Sonra g??e y?nelip (istiva edip) de onlar? yedi g?k olarak d?zenleyen O'dur. Ve O, her?eyi bilendir’ (Bakara Suresi, 29
Hollandal? iki ara?t?rmac?; Leiden ?niversitesi'nden Jurriaan de Groot ve Wageningen ?niversitesi'nden Johan van Leeuwen, bukalemun dilinin av? yakalama s?ras?nda nas?l ?al??t???n? anlayabilmek i?in saniyede tam 500 kare yakalayan, h?zland?r?lm?? x-???n? filmi ?ektiler. Filmler, bukalemun dilinin u? k?sm?n?n 50 g'de (g= yer ?ekimi sabiti) h?zland???n? ortaya ??kard?. Bu h?zlanma, bir jet u?a??n?n eri?ebilece?i h?zdan be? kat daha fazlad?r.
Bukalemun Dili Nas?l Bu Kadar H?zl? Hareket Edebiliyor?
Bukalemunun dilinin dokular?n? ayr??t?ran ara?t?rmac?lar, h?zland?r?c? kas?n t?m bu i?i yapmada gerekli kuvveti tek ba??na ?retebilmenin m?mk?n olmayaca??n? hesaplad?lar. Ara?t?rmac?lar bukalemun dillerini incelemeye ald?lar ve h?zland?r?c? kasla dil kemi?i aras?nda, varl?klar? bug?ne kadar bilinmeyen en az 10 kaygan k?l?f oldu?unu ke?fettiler. Dil kemi?ine, bukalemunun a?z?na en yak?n u? noktada ba?lanm?? olan k?l?flar?n, spiral olarak sar?lm?? protein iplik?ikler i?erdi?i anla??ld?. Bu iplik?ikler h?zland?r?c? kas kas?ld???nda, s?k???p ?ekil de?i?tiriyor ve gerilmi? bir lastik bant gibi enerji depoluyor. Bunlar, -gerilmi? ve uzam?? k?l?flar- dil kemi?inin yuvarlak ucuna eri?ti?inde, bulunduklar? yerden e? zamanl? olarak kay?yor, kuvvetle s?k???yorlar ve dili itiyorlar. ?plik?ikler dil kemi?inden kayar kaymaz, k?l?flar bir teleskobun t?pleri gibi birbirlerinden ayr?l?yorlar ve b?ylece dil maksimum uzunlu?una eri?iyor. Van Leeuwen, dilin ’teleskobik bir manc?n?k gibi’ ?al??t???n? s?yl?yor. Bu manc?n???n son derece ?arp?c? bir ?zelli?i daha var. Sonraki sayfalarda da okuyaca??n?z gibi dilin ucu, ava ?arpma an?nda bir vakum ?eklini al?yor. Bu f?rlatmada dil, a??z i?indeki dinlenme konumuna g?re 6; bukalemunun bedenine g?re 2 kat daha fazla uzayabiliyor.
Bukalemun dilinde i?i?e ge?mi? bu k?l?flar?n kendi ba??na olamayaca?? yani evrimle hi?bir ?ekilde a??klanamayaca?? ortadad?r. Tan?nm?? bilim adam? Dr. Brad Harrub, konuyla ilgili makalesinde her biri evrimcilere b?y?k a?mazlar olu?turan ?u sorular? sormaktad?r:
Bu k?l?flar?n her biri nas?l olup da do?ru ?ekilde geli?mi?tir?
Dil bu uzunlu?a nas?l ula?m??t?r?
H?zland?r?c? kas nas?l ortaya ??km??t?r?
K?l?flar hareketlerini, dili maksimum uzunlu?a ula?t?racak ?ekilde nas?l koordine edebilmi?lerdir?
Bukalemun (veya s?zde evrimsel atas?) t?m bu kompleks sistemler yava? yava? s?zde evrimle?irken nas?l hayatta kalabilmi?tir?
Bukalemun, dili f?rlatt?ktan sonra t?m bu par?alar? yeniden toparlamay? nas?l ??renip ba?arabilmi?tir?
E?er bu dil, s?zde evrimsel avantaj olarak kazan?lm?? ise di?er hayvanlarda neden bu avantaj evrimle?memi?, ba?ka hayvanlar benzer avlanma metodlar?na sahip olmam??t?r?
K?l?flar ’bir teleskobun t?pleri gibi birbirlerinden ayr?lma’ yetene?ine nas?l sahip olmu?lard?r?
Bukalemun dilinin yatay kesitinin ?emas?.
Bir evrimcinin bu sorulara verilebilecek hi?bir mant?kl? cevab? yoktur. Bukalemun dilinin yatay kesitini ?ematik olarak g?steren sa?daki resim, bu m?kemmel sistemin ?zel bir plana dayal? oldu?unu ortaya koymaktad?r.
Farkl? ?zellikte kas gruplar?; dilin f?rlat?lmas?, h?zland?r?lmas?, hedefe ?arpt???nda vantuz ?eklini almas? ve h?zla tekrar geri ?ekilmesi g?revlerini kusursuz bir ?ekilde yerine getirmektedirler. Bu kas gruplar? birbirlerinin hareketlerini hi?bir ?ekilde engellememekte, av?n bir saniyeden az s?rede vurulup a??z i?ine ?ekilmesinde koordineli ?ekilde ?al??maktad?rlar. Bunun ?tesinde, g?rme sistemiyle beynin birlikte ?al??mas? sayesinde av?n konumu hesaplanmakta, daha sonra beyindeki n?ronlar?n sinyalleriyle balistik dilin ’ate?lenmesi’ emri verilmektedir.
Bukalemun Av?n? Nas?l Yakal?yor?
Bukalemunlar avlar?n? bir ok gibi f?rlatt?klar? dilleri sayesinde yakalarlar. Ba?ta da belirtti?imiz gibi bukalemunun neredeyse kendi boyu kadar f?rlatabildi?i bu dilin ucunda ?zel bir vantuz sistemi bulunur. Bukalemun dili a??zdan ilk ??kt??? anda ucu d??b?key haldedir. Av?na yakla?m?? ve iyice gerilmi? oldu?unda dilin ucu ?ekil de?i?tirerek i?b?key bir hal al?r. B?ylece dilin ucunda olu?an dudaklar ava ?arpar ve bir vantuz gibi yap???r. M?kemmel av mekanizmas?yla donat?lm?? olan bukalemunlar, olduk?a a??r avlar? bile dillerini kullanarak kendilerine do?ru ?ekebilirler.
T?m bunlar insan g?z?n?n takip edemeyece?i kadar k?sa bir s?rede ger?ekle?ir. Dilin f?rlamas?, ava yap??mas? ve a??za geri ?ekilmesi saniyenin yaln?zca onda biri kadar bir s?rede ger?ekle?ir.
Bukalemun dili dura?an de?il dinamiktir. Yani dilin ?ekli duruma g?re de?i?ken bir ?zellik g?sterir. Hayvan?n a?z?nda katl? bi?imde duran dil, tam da gerekli oldu?u anda; ava ?arpmadan az ?nce vantuz ?ekli al?r. Bukalemundaki bu balistik mekanizman?n temelinde dildeki kaslar ve onlar? kontrol eden sinirler yat?yor. Dilin d??b?key ?ekilden i?b?keye ge?irilerek ortaya bir vantuz ??kar?lmas?, darbeden hemen ?nce kas?lan iki kas sayesinde m?mk?n oluyor.
Kaslara ?letilen Emir
Bukalemunun av?n? yakalamas?n? kare kare yava?lat?lm?? ?ekimde izledi?imizde, dilin her karede ald??? ?ekil farkl? g?r?nmektedir. Sinirlerden kaslara her ?ekil i?in ayr? sinyaller ula??r. Bu sinyaller kaslara iletilen birer emir gibidir. Kaslar?n son anda bir vantuz gibi kas?lmas? da b?yle bir emir sayesindedir. Oysa bukalemunun bu emirlerden haberi bile yoktur. Bu sistem otomatik ?al??acak bi?imde yarat?lm??t?r.
Karma??k olmayan bir yap?ya sahip olmalar?na kar??n lastik vantuzlar? g?rd???m?zde ?zel olarak var edildiklerini kolayca anlar?z. Esnek bir malzeme belli bir ama? i?in belli bir forma sokulmu?tur. Ayr?ca bu yap?da temel bir fizik kural?ndan faydalan?lm??t?r. Vantuzun camla aras?ndaki havayla d???ndaki hava aras?ndaki bas?n? farkl?l??? g?zetilmi?tir. Vantuzlar bu fizik kural?n? bilen ve malzemeyi uygun forma sokabilen biri taraf?ndan var edilmi?lerdir.
Bukalemun dilindeki yap? ise ?ok daha komplekstir. Bukalemunun b?yle bir sistemi ?nce akletmi?, sonra da kendi iradesiyle bedeninde ?retmi? olabilece?ini savunmak da ak?lla ba?da?maz.
Bukalemun dilindeki bu balistik mekanizmay? var eden Y?ce Allah't?r. Y?ce Rabbimiz, canl? veya cans?z yery?z?ndeki her?eyin Yarat?c?s?'d?r. ’Sizin i?in yerde olanlar?n t?m?n? yaratan O'dur. Sonra g??e y?nelip (istiva edip) de onlar? yedi g?k olarak d?zenleyen O'dur. Ve O, her?eyi bilendir’ (Bakara Suresi, 29