KRİMİNOLOJİ:
Kriminoloji suçun açıklamasını yapan, suçlu davranışın nedenlerini inceleyen, suçun önlenmesi ve suçlulukla mücadele ile ilgilenen bir bilimsel öğretidir. Suçun başlangıcının insanın var olmasına kadar dayandığını söylemek çok iddialı ve yanlış olmayacaktır. Her zaman için farklı boyutlarıyla çok farklı disiplinlerden çalışmacıların ilgisin çeken suç kavramı ile ilgili yapılan çalışmaların artmasıyla birlikte tüm bu çalışmaların tek bir başlık altında toplanması Kriminoloji bilimini yaratmıştır. Kriminoloji suç işleyen ve suça maruz kalan insanı inceleyen bilim daldır. Suçun işlenme yöntemleri ve ortaya çıkarılabilmesi ,ispatlanması için gereken çalışmaları kapsayan bilim dalı ise Kriminalistiktir.
Kriminoloji şu konuları da kapsamaktadır;
1- Suç ve suçluların çeşitli şekillerinin boyutları, niteliği ve dağılımı ve analizi ,
2- Suçun nedenlerinin analizi ve ilgili teoriler ,
3- Ceza kanunları ,
4- Polisiye işlemler, tutuklama gibi kanun ve cezai adaletin çeşitli süreçlerinin incelenmesi.
5- Cezalandırmada farklı politika ve uygulamaların çeşitli şekillerinin analizi.
Delil ;
Meydana gelen bir suçun aydınlatılması ve suç sanıklarının tespitine yarayan, her türlü ispat vasıtalarına delil denir. Hukuki açıdan delil ise, bir hukuki uyuşmazlıkta, hakkın ispatı için mahkeme önünde kullanılan, her türlü ispat vasıtası şeklinde de tanımlanmaktadır. Delil, suç konusu olan olayın mahiyetini açıklayan, suçun kim veya kimler tarafından, nerelerde, ne zamanda, hangi amaç veya amaçlarla, ne vasıtayla, nasıl ve kime karşı işlendiğini, ne gibi sonuçlar ve zararlar doğurduğunu açıkça gösteren ve suç işlendiğini, soruşturma ve yargılama aşamasında ispat eden, mantıksal ilişki, iz, eşya, tutanak, ifade vb. hususlardır. Her delil bir bulgudur; ama her bulgu bir delil değildir.
Delil Türleri ;
Biyolojik Deliller
Kimyasal Deliller
Fiziksel Deliller
İzler
Diğer Deliller ( Böcek ve Polenler )
1. Biyolojik Deliller
Olay yerinde canlıların vücutlarından düşen, akan, kopan yada dökülen her türlü biyolojik maddelerdir. Olay yerlerinde kontaminasyondan en çok etkilenen delillerdir. Biyolojik delillerden olay yerlerinde en çok karşılaşılanları;
· Kan ve Kan Lekesi
· Saç ve Vücut Kılları
· Tükürük ve Tükürük Lekesi ( Sigara izmaritleri, kürdanlara bulaşmış)
· Burun Akıntısı ( Mendil veya giysiler üzerinde bulunur.)
· Ter
· Meni ve Meni Lekesi ( Tecavüze uğrayan kişinin ve giysilerinin üzerinde, peçete, prezervatif üzerinde olabilir. )
· Doku Parçası ( Boğuşma nedeniyle, mağdur veya maktulün tırnaklarında faile ait, şüphelilerin tırnaklarında mağdur / maktule ait doku veya kan bulunabilir)
· Tırnaklar
· Dışkı
· Kepek ve Deri Döküntüleri
· Kemikler
· Dişler
· Vajinal Sıvı
Biyolojik Deliller Nerelerde BuBulunur ?
İçilmiş Sigara
Kullanılmış bardak, çatal, bıçak, kaşıklar
Çiğnenmiş Sakız
Diş Fırçası
Zarfların Yapışkan Yerleri ve Pullar
Isırık İzleri
Saç Fırçası ve Taraklar
Maske, Baş örtüsü ve Şapka
Tırnak ve Eldiven İçleri
Gözlük
Mendil
Kıyafetler
Önemli ; Biyolojik delillerin tespiti her zaman çıplak gözle mümkün olmayabilir. Bu nedenle acil tıbbi müdahale ekiplerinin, delil niteliği taşıyan herşeyi, konuyla ilgili birime bildirmeleri, teslim etmeleri olayın aydınlatılmasında faydalı olacaktır. Sıcak, güneş ışığı, kimyasallar, bakteriyel kontaminasyon, nem, küf gibi faktörler, bozulmalarına neden olduğundan delilleri bu etkenlerden korumak gerekir.
2. Kimyasal Deliller
· Patlayıcı Maddeler
· Boyalar
· Yanıcı ve Yakıcı Maddeler
· Barut Artıkları;
· Narkotik Maddeler ( Uyuşturucular )
· İlaçlar
· Diğer Kimyevi Maddeler
· Zehirli Gazlar
3. Fiziksel Deliller
· Silah ( Ateşli ve ateşsiz silahlar; tabanca, tüfek, bıçak, delici, kesici, ezici aletler )
· Mermi Çekirdekleri, Kovan ve Kartuşlar
· Belge Niteliğindeki Deliller ( Yazılı kağıtlar ve evraklar)
· Yanmış Kağıtlar
· Manyetik Alan Üzerinde Bulunan Her Türlü Görüntü ve Ses Kayıtları
· Mağdur ve/veya Maktul Üzerindeki Kıyafetler ( Ateşli silahlarda merminin atım açısı, giriş ve çıkış noktasının tespiti için önemli bir delildir.)
4. İzler
Bir cismin, bir başka cisim yada yüzey üzerinde, zorlama, temas ya da baskı ile oluşturduğu karakteristik şekillerdir. Olay yerlerinde en çabuk bozulan, hassas delillerdendir.
· Parmak izleri
· Ayak izleri ( Çıplak ayak ya da ayakkabılı )
· Avuç İzleri
· Kulak İzleri ( Ev sahiplerinin evde olup olmadığını kontrol eden hırsızın, dış kapıyı dinlerken bıraktığı kulak izi )
· Diş İzi ( Saldırganın bir besin maddesini ya da mağduru ısırması ile oluşan diş izleri )
· Alet İzleri ( Tornavida, levye vb.)
· Oto Lastik İzleri
Isırık İzleri ;
Hastane öncesi ve hastane acil müdahale ekiplerinin, adli vakalarda rastlayacağı ısırık izleri, önemli bir delildir ve bu izlerden olayın failine ulaşmak mümkündür. Gerek olay yerinde, gerekse hastanede, vaka vücudunda rastlanan ısırık izleri, olayı araştıran birime bildirilmelidir.
Isırık İzi Tipleri ;
Cinsel Amaçlı Isırık İzleri,
Cinsel Amaçlı Olmayan Isırık İzleri,
Çocuk İstismarı
şeklinde sınıflandırılabilir.
Isırık İzi İncelemesinde Prosedür ;
Isırık izinin, insana mı, yoksa hayvana mı, ait olduğunu saptamak, ısırık izini fotoğraflamak, izin olduğu bölgeden svap almak, izin ölçüsünü almak, izin lokalizasyonundan yararlanarak saldırının amacını tespit etmeye çalışmak, şeklinde olmalıdır.
5. Diğer Deliller ;
Ölümle sonuçlanan olaylarda, böcek ve polenler cesedin ölüm zamanı, öldüğü bölge gibi bilgilere ulaşılmasını sağlayan diğer önemli delillerdendir. Bu delilleri inceleyen bilim dallarına, Entomoloji (Böcek), Palinoloji (Polen) adı verilmektedir.
Olay ;
Olay denilince, değişik tipte kavramlar akla gelir. Meydana gelen bir durum ve aktivite olan olay, suç kavramıyla açıklandığında, kanunlarda açıkça suç olarak belirtilen, fiil ve hareketlerin belirli bir zamanda ve mekanda gerçekleşmesidir. Olay, kontrolden çıkmış olağanüstü bir durumdur.
Olay Yeri ;
Olayın işleniş tarzının, mağdur ve suç sanıklarının ilişkisinin saptanabildiği, dinamik bölgeye denir. Bununla birlikte, işlenen bir suç sonrasında, maddi suç delillerinin, en geniş sınırları ile bulunabileceği mekandır. Olayın türüne göre, birkaç metrekarelik bir iş yeri olabileceği gibi, okyanusun metrelerce derinliğinde yüzlerce metrekarelik bir alan da olabilmektedir.
Olay Yeri İncelemesinin Amacı ;
Meydana gelen bir olayın; gerçekten bir adli vaka olup olmadığını tespit etmek, olayın öngörülen şekil ve şartlarda meydana gelip gelmediğini belirlemek, işlenen suçun aydınlatılması ve adli mercilerin olayla ilgili olarak, karar vermesini sağlamak amacıyla, olay yerini belgeleyerek, olay yeri - fail - mağdur arasındaki ilişkiyi kuracak, maddi suç delillerini bulmaktır. Buna göre, olay yeri incelemesi, suç soruşturmasının en önemli aşamasıdır.
Bulgu ;
Olay yeri incelemesi sırasında, olay yeri - fail - mağdur ilişkisini ortaya koymak amacıyla elde edilen her türlü materyale, bulgu denir.
Adli ve idari soruşturmalarda elde edilen, olayın aydınlatılmasına katkısı olabileceği düşünülen ve yapılacak incelemeler sonucunda, delil olma niteliğini kazanabilecek, her türlü cisim ve maddeyi ifade eder.
Süreç ;
Genel kolluk kuvvetleri, ( Polis, Jandarma, Özel güvenlik ) hastane öncesi acil müdahale ekipleri ve itfaiye gibi birimlerin olaydan haberdar olması ile başlar. Soruşturma birimi olay yerine ulaştığında, ilk ekipten gerekli bilgileri alır; Cumhuriyet Savcısı ile irtibata geçer; olayın fail ve tanıklarını belirler; olay yeri inceleme ekibini davet eder. Olay yeri inceleme ekibi, çağrı üzerine gerekli hazırlıklarını yapmış olarak olay yerine ulaşır; gerekli incelemelerini yapar; elde ettiği delilleri laboratuara sevk eder. Laboratuara gelen deliller, türlerine göre parmak izi, balistik, kimya, biyoloji bölümlerinde incelenir ve ekspertiz raporu düzenlenir. Olay ölüm değil yaralanma ise, adli vaka ( mağdur ) hastane öncesi acil müdahale ekiplerince, tedavi için hastaneye götürülür. Hastane acil müdahale ekiplerine teslim edilen yaralıya, eğer varsa, suç unsuru içeren materyallerden arındırılmak üzere, tıbbi operasyon uygulanır. Suç unsuru materyaller, varsa hastane polis karakolu, yoksa adli vakayı soruşturmak üzere hastaneye intikal eden, kolluk kuvvetlerine teslim edilir.
Olay Yeri İnceleme Ekibi ;
Olay yerlerinin incelenmesi, delillerin tespit edilmesi, belgelenmesi, transferi, ambalajlanması ve değerlendirilmesi konularında eğitim alarak uzmanlaşmış, bilimsel yöntem ve usullerle inceleme yapabilecek, kapasite ve teknik donanıma sahip olan, uzman ekiptir.
Olay yerinin incelemesini ve araştırmasını yapmak, soruşturma ekibi, sağlık ekibi ve uzman birimlerle bilgi alışverişinde bulunmak, delilleri tespit etmek, toplamak ve muhafaza etmek, ön değerlendirmelerini yapmak ve ilgili yerlere göndermek olay yeri inceleme ekibinin görevleri arasındadır.
Kriminoloji suçun açıklamasını yapan, suçlu davranışın nedenlerini inceleyen, suçun önlenmesi ve suçlulukla mücadele ile ilgilenen bir bilimsel öğretidir. Suçun başlangıcının insanın var olmasına kadar dayandığını söylemek çok iddialı ve yanlış olmayacaktır. Her zaman için farklı boyutlarıyla çok farklı disiplinlerden çalışmacıların ilgisin çeken suç kavramı ile ilgili yapılan çalışmaların artmasıyla birlikte tüm bu çalışmaların tek bir başlık altında toplanması Kriminoloji bilimini yaratmıştır. Kriminoloji suç işleyen ve suça maruz kalan insanı inceleyen bilim daldır. Suçun işlenme yöntemleri ve ortaya çıkarılabilmesi ,ispatlanması için gereken çalışmaları kapsayan bilim dalı ise Kriminalistiktir.
Kriminoloji şu konuları da kapsamaktadır;
1- Suç ve suçluların çeşitli şekillerinin boyutları, niteliği ve dağılımı ve analizi ,
2- Suçun nedenlerinin analizi ve ilgili teoriler ,
3- Ceza kanunları ,
4- Polisiye işlemler, tutuklama gibi kanun ve cezai adaletin çeşitli süreçlerinin incelenmesi.
5- Cezalandırmada farklı politika ve uygulamaların çeşitli şekillerinin analizi.
Delil ;
Meydana gelen bir suçun aydınlatılması ve suç sanıklarının tespitine yarayan, her türlü ispat vasıtalarına delil denir. Hukuki açıdan delil ise, bir hukuki uyuşmazlıkta, hakkın ispatı için mahkeme önünde kullanılan, her türlü ispat vasıtası şeklinde de tanımlanmaktadır. Delil, suç konusu olan olayın mahiyetini açıklayan, suçun kim veya kimler tarafından, nerelerde, ne zamanda, hangi amaç veya amaçlarla, ne vasıtayla, nasıl ve kime karşı işlendiğini, ne gibi sonuçlar ve zararlar doğurduğunu açıkça gösteren ve suç işlendiğini, soruşturma ve yargılama aşamasında ispat eden, mantıksal ilişki, iz, eşya, tutanak, ifade vb. hususlardır. Her delil bir bulgudur; ama her bulgu bir delil değildir.
Delil Türleri ;
Biyolojik Deliller
Kimyasal Deliller
Fiziksel Deliller
İzler
Diğer Deliller ( Böcek ve Polenler )
1. Biyolojik Deliller
Olay yerinde canlıların vücutlarından düşen, akan, kopan yada dökülen her türlü biyolojik maddelerdir. Olay yerlerinde kontaminasyondan en çok etkilenen delillerdir. Biyolojik delillerden olay yerlerinde en çok karşılaşılanları;
· Kan ve Kan Lekesi
· Saç ve Vücut Kılları
· Tükürük ve Tükürük Lekesi ( Sigara izmaritleri, kürdanlara bulaşmış)
· Burun Akıntısı ( Mendil veya giysiler üzerinde bulunur.)
· Ter
· Meni ve Meni Lekesi ( Tecavüze uğrayan kişinin ve giysilerinin üzerinde, peçete, prezervatif üzerinde olabilir. )
· Doku Parçası ( Boğuşma nedeniyle, mağdur veya maktulün tırnaklarında faile ait, şüphelilerin tırnaklarında mağdur / maktule ait doku veya kan bulunabilir)
· Tırnaklar
· Dışkı
· Kepek ve Deri Döküntüleri
· Kemikler
· Dişler
· Vajinal Sıvı
Biyolojik Deliller Nerelerde BuBulunur ?
İçilmiş Sigara
Kullanılmış bardak, çatal, bıçak, kaşıklar
Çiğnenmiş Sakız
Diş Fırçası
Zarfların Yapışkan Yerleri ve Pullar
Isırık İzleri
Saç Fırçası ve Taraklar
Maske, Baş örtüsü ve Şapka
Tırnak ve Eldiven İçleri
Gözlük
Mendil
Kıyafetler
Önemli ; Biyolojik delillerin tespiti her zaman çıplak gözle mümkün olmayabilir. Bu nedenle acil tıbbi müdahale ekiplerinin, delil niteliği taşıyan herşeyi, konuyla ilgili birime bildirmeleri, teslim etmeleri olayın aydınlatılmasında faydalı olacaktır. Sıcak, güneş ışığı, kimyasallar, bakteriyel kontaminasyon, nem, küf gibi faktörler, bozulmalarına neden olduğundan delilleri bu etkenlerden korumak gerekir.
2. Kimyasal Deliller
· Patlayıcı Maddeler
· Boyalar
· Yanıcı ve Yakıcı Maddeler
· Barut Artıkları;
· Narkotik Maddeler ( Uyuşturucular )
· İlaçlar
· Diğer Kimyevi Maddeler
· Zehirli Gazlar
3. Fiziksel Deliller
· Silah ( Ateşli ve ateşsiz silahlar; tabanca, tüfek, bıçak, delici, kesici, ezici aletler )
· Mermi Çekirdekleri, Kovan ve Kartuşlar
· Belge Niteliğindeki Deliller ( Yazılı kağıtlar ve evraklar)
· Yanmış Kağıtlar
· Manyetik Alan Üzerinde Bulunan Her Türlü Görüntü ve Ses Kayıtları
· Mağdur ve/veya Maktul Üzerindeki Kıyafetler ( Ateşli silahlarda merminin atım açısı, giriş ve çıkış noktasının tespiti için önemli bir delildir.)
4. İzler
Bir cismin, bir başka cisim yada yüzey üzerinde, zorlama, temas ya da baskı ile oluşturduğu karakteristik şekillerdir. Olay yerlerinde en çabuk bozulan, hassas delillerdendir.
· Parmak izleri
· Ayak izleri ( Çıplak ayak ya da ayakkabılı )
· Avuç İzleri
· Kulak İzleri ( Ev sahiplerinin evde olup olmadığını kontrol eden hırsızın, dış kapıyı dinlerken bıraktığı kulak izi )
· Diş İzi ( Saldırganın bir besin maddesini ya da mağduru ısırması ile oluşan diş izleri )
· Alet İzleri ( Tornavida, levye vb.)
· Oto Lastik İzleri
Isırık İzleri ;
Hastane öncesi ve hastane acil müdahale ekiplerinin, adli vakalarda rastlayacağı ısırık izleri, önemli bir delildir ve bu izlerden olayın failine ulaşmak mümkündür. Gerek olay yerinde, gerekse hastanede, vaka vücudunda rastlanan ısırık izleri, olayı araştıran birime bildirilmelidir.
Isırık İzi Tipleri ;
Cinsel Amaçlı Isırık İzleri,
Cinsel Amaçlı Olmayan Isırık İzleri,
Çocuk İstismarı
şeklinde sınıflandırılabilir.
Isırık İzi İncelemesinde Prosedür ;
Isırık izinin, insana mı, yoksa hayvana mı, ait olduğunu saptamak, ısırık izini fotoğraflamak, izin olduğu bölgeden svap almak, izin ölçüsünü almak, izin lokalizasyonundan yararlanarak saldırının amacını tespit etmeye çalışmak, şeklinde olmalıdır.
5. Diğer Deliller ;
Ölümle sonuçlanan olaylarda, böcek ve polenler cesedin ölüm zamanı, öldüğü bölge gibi bilgilere ulaşılmasını sağlayan diğer önemli delillerdendir. Bu delilleri inceleyen bilim dallarına, Entomoloji (Böcek), Palinoloji (Polen) adı verilmektedir.
Olay ;
Olay denilince, değişik tipte kavramlar akla gelir. Meydana gelen bir durum ve aktivite olan olay, suç kavramıyla açıklandığında, kanunlarda açıkça suç olarak belirtilen, fiil ve hareketlerin belirli bir zamanda ve mekanda gerçekleşmesidir. Olay, kontrolden çıkmış olağanüstü bir durumdur.
Olay Yeri ;
Olayın işleniş tarzının, mağdur ve suç sanıklarının ilişkisinin saptanabildiği, dinamik bölgeye denir. Bununla birlikte, işlenen bir suç sonrasında, maddi suç delillerinin, en geniş sınırları ile bulunabileceği mekandır. Olayın türüne göre, birkaç metrekarelik bir iş yeri olabileceği gibi, okyanusun metrelerce derinliğinde yüzlerce metrekarelik bir alan da olabilmektedir.
Olay Yeri İncelemesinin Amacı ;
Meydana gelen bir olayın; gerçekten bir adli vaka olup olmadığını tespit etmek, olayın öngörülen şekil ve şartlarda meydana gelip gelmediğini belirlemek, işlenen suçun aydınlatılması ve adli mercilerin olayla ilgili olarak, karar vermesini sağlamak amacıyla, olay yerini belgeleyerek, olay yeri - fail - mağdur arasındaki ilişkiyi kuracak, maddi suç delillerini bulmaktır. Buna göre, olay yeri incelemesi, suç soruşturmasının en önemli aşamasıdır.
Bulgu ;
Olay yeri incelemesi sırasında, olay yeri - fail - mağdur ilişkisini ortaya koymak amacıyla elde edilen her türlü materyale, bulgu denir.
Adli ve idari soruşturmalarda elde edilen, olayın aydınlatılmasına katkısı olabileceği düşünülen ve yapılacak incelemeler sonucunda, delil olma niteliğini kazanabilecek, her türlü cisim ve maddeyi ifade eder.
Süreç ;
Genel kolluk kuvvetleri, ( Polis, Jandarma, Özel güvenlik ) hastane öncesi acil müdahale ekipleri ve itfaiye gibi birimlerin olaydan haberdar olması ile başlar. Soruşturma birimi olay yerine ulaştığında, ilk ekipten gerekli bilgileri alır; Cumhuriyet Savcısı ile irtibata geçer; olayın fail ve tanıklarını belirler; olay yeri inceleme ekibini davet eder. Olay yeri inceleme ekibi, çağrı üzerine gerekli hazırlıklarını yapmış olarak olay yerine ulaşır; gerekli incelemelerini yapar; elde ettiği delilleri laboratuara sevk eder. Laboratuara gelen deliller, türlerine göre parmak izi, balistik, kimya, biyoloji bölümlerinde incelenir ve ekspertiz raporu düzenlenir. Olay ölüm değil yaralanma ise, adli vaka ( mağdur ) hastane öncesi acil müdahale ekiplerince, tedavi için hastaneye götürülür. Hastane acil müdahale ekiplerine teslim edilen yaralıya, eğer varsa, suç unsuru içeren materyallerden arındırılmak üzere, tıbbi operasyon uygulanır. Suç unsuru materyaller, varsa hastane polis karakolu, yoksa adli vakayı soruşturmak üzere hastaneye intikal eden, kolluk kuvvetlerine teslim edilir.
Olay Yeri İnceleme Ekibi ;
Olay yerlerinin incelenmesi, delillerin tespit edilmesi, belgelenmesi, transferi, ambalajlanması ve değerlendirilmesi konularında eğitim alarak uzmanlaşmış, bilimsel yöntem ve usullerle inceleme yapabilecek, kapasite ve teknik donanıma sahip olan, uzman ekiptir.
Olay yerinin incelemesini ve araştırmasını yapmak, soruşturma ekibi, sağlık ekibi ve uzman birimlerle bilgi alışverişinde bulunmak, delilleri tespit etmek, toplamak ve muhafaza etmek, ön değerlendirmelerini yapmak ve ilgili yerlere göndermek olay yeri inceleme ekibinin görevleri arasındadır.