Tarihte kayda ge?en ilk un patlamas? 1785 y?l?nda ?talya'da Turiri'de bir ekmek f?r?n?nda, bir lamban?n un tozunu tutu?turmas? sonucu oldu. ?l?me ve fazla zarara yol a?mayan bu patlamadan sonra konu unutuldu gitti.
Modern g?nlerimizin ba?lang?c?nda, insanl?k tarihinin ana g?das? ekme?imizin en ?nemli girdisi olan unun ?ok ciddi bir ?ekilde yanarak patlayabilece?ini kime s?yleseniz herhalde ?aka kabul eder g?lerdi. 1981'de ABD'de b?y?k bir hububat silosu infilak edip, 9 ki?i ?l?p, 30 ki?i de yaralan?nca g?lmeler durdu. 1988'de hububat bulunan yerlere belirli bir emniyet standard? getiren kurallar?n uygulanmas?na ba?lan?lmas?na ra?men 90'l? y?llarda sadece ABD'de undan kaynaklanan ortalama y?lda 13 patlama oldu.
Peki nas?l oluyor da un bu kadar tehlikeli bir ?ekilde patlayabiliyor? Sebebi basit. ??nk? o bir karbonhidrat. Havada toz olarak as?l? duran karbonhidrat?n miktar?, bir metrek?pte 50 gram? a??nca herhangi bir ?ekilde tutu?turuldu?unda patlar. Un tozlar? o kadar k???kt?r ki, an?nda yanar ve bu yang?n di?erlerine zincirleme yay?l?r. Bu da toz bulutunda, ortama da ba?l? olarak, patlay?c? bir g?? olu?turur. Benzer durum ?eker, puding ve hatta ?ok ince testere tala?lar?nda bile olu?abilir.
Bir yang?n?n ??kmas? i?in ?? ?eyin bir arada olmas? gerekir. Hava (i?indeki oksijen), yan?c? madde (burada un oluyor) ve tutu?turucu. Silolarda insanlar?n ?al??t?klar? yerlerde tutu?mak i?in gereken metrek?pte en az 50 gram un tozu miktar?na pek ula??lamaz. Tabii burada unutulmamas? gereken patlamaya sebep verenin yan?c? maddenin havada as?l? duran toz miktar? oldu?udur, yoksa yere serilen unda b?yle bir tehlike yoktur.
Silolarda tutu?maya sebep olan ?eyler, bilin?sizce yap?lan bir kaynak, bir kesme i?lemi, sigara, asans?rler ve konvey?rlerin mekanizmalar?ndan ??kan k?v?lc?mlar olabilir. ??phesiz ortam?n da ?ok ?nemi vard?r. Patlaman?n yaratt??? b?y?k bas?n? bo?alacak yer bulamazsa binay? bile y?kabilir. A??k havada ise patlama olmaz ama yine de tehlikeli bir alevlenme olur.
Han?mlar, endi?elenmeyin, kurabiye veya b?rek yapmak i?in ald???n?z bir kilo undan 50 gram? havaya u?maz. Bu olay i?in tonlarca un gerekir. Hamur yo?urmak i?in balkona ??kman?za hi? gerek yok!
Modern g?nlerimizin ba?lang?c?nda, insanl?k tarihinin ana g?das? ekme?imizin en ?nemli girdisi olan unun ?ok ciddi bir ?ekilde yanarak patlayabilece?ini kime s?yleseniz herhalde ?aka kabul eder g?lerdi. 1981'de ABD'de b?y?k bir hububat silosu infilak edip, 9 ki?i ?l?p, 30 ki?i de yaralan?nca g?lmeler durdu. 1988'de hububat bulunan yerlere belirli bir emniyet standard? getiren kurallar?n uygulanmas?na ba?lan?lmas?na ra?men 90'l? y?llarda sadece ABD'de undan kaynaklanan ortalama y?lda 13 patlama oldu.
Peki nas?l oluyor da un bu kadar tehlikeli bir ?ekilde patlayabiliyor? Sebebi basit. ??nk? o bir karbonhidrat. Havada toz olarak as?l? duran karbonhidrat?n miktar?, bir metrek?pte 50 gram? a??nca herhangi bir ?ekilde tutu?turuldu?unda patlar. Un tozlar? o kadar k???kt?r ki, an?nda yanar ve bu yang?n di?erlerine zincirleme yay?l?r. Bu da toz bulutunda, ortama da ba?l? olarak, patlay?c? bir g?? olu?turur. Benzer durum ?eker, puding ve hatta ?ok ince testere tala?lar?nda bile olu?abilir.
Bir yang?n?n ??kmas? i?in ?? ?eyin bir arada olmas? gerekir. Hava (i?indeki oksijen), yan?c? madde (burada un oluyor) ve tutu?turucu. Silolarda insanlar?n ?al??t?klar? yerlerde tutu?mak i?in gereken metrek?pte en az 50 gram un tozu miktar?na pek ula??lamaz. Tabii burada unutulmamas? gereken patlamaya sebep verenin yan?c? maddenin havada as?l? duran toz miktar? oldu?udur, yoksa yere serilen unda b?yle bir tehlike yoktur.
Silolarda tutu?maya sebep olan ?eyler, bilin?sizce yap?lan bir kaynak, bir kesme i?lemi, sigara, asans?rler ve konvey?rlerin mekanizmalar?ndan ??kan k?v?lc?mlar olabilir. ??phesiz ortam?n da ?ok ?nemi vard?r. Patlaman?n yaratt??? b?y?k bas?n? bo?alacak yer bulamazsa binay? bile y?kabilir. A??k havada ise patlama olmaz ama yine de tehlikeli bir alevlenme olur.
Han?mlar, endi?elenmeyin, kurabiye veya b?rek yapmak i?in ald???n?z bir kilo undan 50 gram? havaya u?maz. Bu olay i?in tonlarca un gerekir. Hamur yo?urmak i?in balkona ??kman?za hi? gerek yok!