Mevl?na 30 Eyl?l 1207 y?l?nda bug?n Afganistan s?n?rlar? i?erisinde yer alan Horasan y?resinde, Belh ?ehrinde do?mu?tur.
Mevl?na'n?n babas? Belh ?ehrinin ileri gelenlerinden olup sa?l???nda "Bilginlerin Sultan?" ?nvan?n? alm?? olan H?seyin Hatib? o?lu Bahaeddin Veled'dir. Annesi ise Belh Emiri R?kneddin'in k?z? M?mine Hatun'dur.
Sult?n?'l-Ulem? Bahaeddin Veled, baz? siyasi olaylar ve yakla?makta olan Mo?ol istilas? nedeniyle Belh'ten ayr?lmak zorunda kalm??t?r. Sult?n?'l-Ulem? 1212 veya 1213 y?llar?nda aile fertleri ve yak?n dostlar? ile birlikte Belh'ten ayr?ld?.
Sult?n?'l-Ulem?'n?n ilk dura?? Ni??bur olmu?tur. Ni??bur ?ehrinde tan?nm?? Mutasavv?f Fer?d?ddin Attar ile de kar??la?m??t?r. Mevl?na burada k???k ya??na ra?men Fer?d?ddin Attar'?n ilgisini ?ekmi? ve takdirlerini kazanm??t?r.
Sult?n?'l-Ulem? Ni??bur'dan Ba?dat'a ve daha sonra K?fe yolu ile K?be'ye hareket etti. Hac farizas?n? yerine getirdikten sonra d?n??te ?am'a u?rad?. ?am'dan sonra Malatya, Erzincan, Sivas, Kayseri, Ni?de yolu ile L?rende'ye (Karaman) geldi. Karaman'da Suba?? Emir Musa'n?n yapt?rd?klar? medreseye yerle?ti.
1222 y?l?nda Karaman'a gelen Sult?n?'l-Ulem? ve ailesi burada 7 y?l kald?. Mevl?na 1225 y?l?nda ?erefeddin Lala'n?n k?z? Gevher Hatun ile Karaman'da evlendi. Bu evlilikten Mevl?na'n?n Sultan Veled ve Al?eddin ?elebi ad?nda iki o?lu oldu. Y?llar sonra Gevher Hatun' u kaybeden Mevl?na bir ?ocuklu dul olan Kerra Hatun ile ikinci evlili?ini yapt?. Mevl?na'n?n bu evlilikten de Muzaffereddin ve Emir Alim ?elebi adl? iki o?lu ve Melike Hatun adl? bir k?z? d?nyaya geldi.
Bu y?llarda Anadolu'nun b?y?k bir k?sm? Sel?uklu Devletinin egemenli?i alt?nda idi. Konya ise bu devletin ba??ehri idi. Konya sanat eserleri ile donat?lm??, ilim adamlar? ve sanatkarlarla dolup ta?m??t?. K?saca Sel?uklu Devleti en parlak devrini ya??yordu ve devletin h?k?mdar? Al?eddin Keykubad idi. Al?eddin Keykubad, Sult?n?'l-Ulem? Bahaeddin Veled'i Karaman'dan Konya'ya davet etti ve Konya'ya yerle?mesini istedi.
Bahaeddin Veled, sultan?n davetini kabul etti ve Konya'ya 3 May?s 1228 y?l?nda ailesi ve dostlar? ile geldi. Sultan Al?eddin onu muhte?em bir t?renle kar??lad? ve ona ikametg?h olarak Altunapa (?plik?i) Medresesi'ni tahsis etti.
Sult?n?'l-Ulem?, 12 Ocak 1231 y?l?nda Konya'da vefat etti. Mezar yeri olarak Sel?uklu Saray?'n?n G?l Bah?esi se?ildi. G?n?m?zde m?ze olarak kullan?lan Mevl?na Derg?h?'na bug?nk? yerine defnedildi.
Sult?n?'l-Ulem? ?l?nce talebeleri ve m?ridleri bu defa Mevl?na'n?n ?evresinde topland?lar. Mevl?na'y? babas?n?n tek varisi olarak g?rd?ler. Ger?ekten de Mevl?na b?y?k bir ilim ve din bilgini olmu?, ?plik?i Medresesi'nde vaazlar veriyordu. Medrese kendisini dinlemeye gelenlerle dolup ta??yordu.
Mevl?na 15 Kas?m 1244 y?l?nda ?ems-i Tebriz? ile kar??la?t?. Mevl?na ?ems'te "mutlak kem?lin varl???n?" cemalinde de "Tanr? nurlar?n?" g?rm??t?. Ancak beraberlikleri uzun s?rmedi. ?ems aniden ?ld?. Mevl?na ?ems'in ?l?m?nden sonra uzun y?llar inzivaya ?ekildi. Daha sonraki y?llarda Sel?haddin Zerkubi ve H?sameddin ?elebi, ?ems-i Tebriz?'nin yerini doldurmaya ?al??t?lar.
Ya?am?n? "Hamd?m, pi?tim, yand?m" s?zleri ile ?zetleyen Mevl?na 17 Aral?k 1273 pazar g?n? Hakk'?n rahmetine kavu?tu. Mevl?na'n?n cenaze namaz?n? vasiyeti ?zerine Sadrettin Konevi k?ld?racakt?. Ancak Sadreddin Konevi ?ok sevdi?i Mevl?na'y? kaybetmeye dayanamay?p cenazede bay?ld?. Bunun ?zerine Mevl?na'n?n cenaze namaz?n? Kad? Siraceddin k?ld?rd?.
Mevl?na ?l?m g?n?n? yeniden do?u? g?n? olarak kabul ediyordu. O ?ld??? zaman sevdi?ine, yani Allah'?na kavu?acakt?. Onun i?in Mevl?na ?l?m g?n?ne d???n g?n? veya gelin gecesi manas?na gelen "?eb-i Ar?s" diyordu ve dostlar?na ?l?m?n?n ard?ndan ah-ah, vah-vah edip a?lamay?n diyerek vasiyet ediyordu.
"?l?m?m?zden sonra mezar?m?z? yerde aramay?n?z! Bizim mezar?m?z ?riflerin g?n?llerindedir"
Mevl?na'n?n babas? Belh ?ehrinin ileri gelenlerinden olup sa?l???nda "Bilginlerin Sultan?" ?nvan?n? alm?? olan H?seyin Hatib? o?lu Bahaeddin Veled'dir. Annesi ise Belh Emiri R?kneddin'in k?z? M?mine Hatun'dur.
Sult?n?'l-Ulem? Bahaeddin Veled, baz? siyasi olaylar ve yakla?makta olan Mo?ol istilas? nedeniyle Belh'ten ayr?lmak zorunda kalm??t?r. Sult?n?'l-Ulem? 1212 veya 1213 y?llar?nda aile fertleri ve yak?n dostlar? ile birlikte Belh'ten ayr?ld?.
Sult?n?'l-Ulem?'n?n ilk dura?? Ni??bur olmu?tur. Ni??bur ?ehrinde tan?nm?? Mutasavv?f Fer?d?ddin Attar ile de kar??la?m??t?r. Mevl?na burada k???k ya??na ra?men Fer?d?ddin Attar'?n ilgisini ?ekmi? ve takdirlerini kazanm??t?r.
Sult?n?'l-Ulem? Ni??bur'dan Ba?dat'a ve daha sonra K?fe yolu ile K?be'ye hareket etti. Hac farizas?n? yerine getirdikten sonra d?n??te ?am'a u?rad?. ?am'dan sonra Malatya, Erzincan, Sivas, Kayseri, Ni?de yolu ile L?rende'ye (Karaman) geldi. Karaman'da Suba?? Emir Musa'n?n yapt?rd?klar? medreseye yerle?ti.
1222 y?l?nda Karaman'a gelen Sult?n?'l-Ulem? ve ailesi burada 7 y?l kald?. Mevl?na 1225 y?l?nda ?erefeddin Lala'n?n k?z? Gevher Hatun ile Karaman'da evlendi. Bu evlilikten Mevl?na'n?n Sultan Veled ve Al?eddin ?elebi ad?nda iki o?lu oldu. Y?llar sonra Gevher Hatun' u kaybeden Mevl?na bir ?ocuklu dul olan Kerra Hatun ile ikinci evlili?ini yapt?. Mevl?na'n?n bu evlilikten de Muzaffereddin ve Emir Alim ?elebi adl? iki o?lu ve Melike Hatun adl? bir k?z? d?nyaya geldi.
Bu y?llarda Anadolu'nun b?y?k bir k?sm? Sel?uklu Devletinin egemenli?i alt?nda idi. Konya ise bu devletin ba??ehri idi. Konya sanat eserleri ile donat?lm??, ilim adamlar? ve sanatkarlarla dolup ta?m??t?. K?saca Sel?uklu Devleti en parlak devrini ya??yordu ve devletin h?k?mdar? Al?eddin Keykubad idi. Al?eddin Keykubad, Sult?n?'l-Ulem? Bahaeddin Veled'i Karaman'dan Konya'ya davet etti ve Konya'ya yerle?mesini istedi.
Bahaeddin Veled, sultan?n davetini kabul etti ve Konya'ya 3 May?s 1228 y?l?nda ailesi ve dostlar? ile geldi. Sultan Al?eddin onu muhte?em bir t?renle kar??lad? ve ona ikametg?h olarak Altunapa (?plik?i) Medresesi'ni tahsis etti.
Sult?n?'l-Ulem?, 12 Ocak 1231 y?l?nda Konya'da vefat etti. Mezar yeri olarak Sel?uklu Saray?'n?n G?l Bah?esi se?ildi. G?n?m?zde m?ze olarak kullan?lan Mevl?na Derg?h?'na bug?nk? yerine defnedildi.
Sult?n?'l-Ulem? ?l?nce talebeleri ve m?ridleri bu defa Mevl?na'n?n ?evresinde topland?lar. Mevl?na'y? babas?n?n tek varisi olarak g?rd?ler. Ger?ekten de Mevl?na b?y?k bir ilim ve din bilgini olmu?, ?plik?i Medresesi'nde vaazlar veriyordu. Medrese kendisini dinlemeye gelenlerle dolup ta??yordu.
Mevl?na 15 Kas?m 1244 y?l?nda ?ems-i Tebriz? ile kar??la?t?. Mevl?na ?ems'te "mutlak kem?lin varl???n?" cemalinde de "Tanr? nurlar?n?" g?rm??t?. Ancak beraberlikleri uzun s?rmedi. ?ems aniden ?ld?. Mevl?na ?ems'in ?l?m?nden sonra uzun y?llar inzivaya ?ekildi. Daha sonraki y?llarda Sel?haddin Zerkubi ve H?sameddin ?elebi, ?ems-i Tebriz?'nin yerini doldurmaya ?al??t?lar.
Ya?am?n? "Hamd?m, pi?tim, yand?m" s?zleri ile ?zetleyen Mevl?na 17 Aral?k 1273 pazar g?n? Hakk'?n rahmetine kavu?tu. Mevl?na'n?n cenaze namaz?n? vasiyeti ?zerine Sadrettin Konevi k?ld?racakt?. Ancak Sadreddin Konevi ?ok sevdi?i Mevl?na'y? kaybetmeye dayanamay?p cenazede bay?ld?. Bunun ?zerine Mevl?na'n?n cenaze namaz?n? Kad? Siraceddin k?ld?rd?.
Mevl?na ?l?m g?n?n? yeniden do?u? g?n? olarak kabul ediyordu. O ?ld??? zaman sevdi?ine, yani Allah'?na kavu?acakt?. Onun i?in Mevl?na ?l?m g?n?ne d???n g?n? veya gelin gecesi manas?na gelen "?eb-i Ar?s" diyordu ve dostlar?na ?l?m?n?n ard?ndan ah-ah, vah-vah edip a?lamay?n diyerek vasiyet ediyordu.
"?l?m?m?zden sonra mezar?m?z? yerde aramay?n?z! Bizim mezar?m?z ?riflerin g?n?llerindedir"
