'Cumhuriyet', Türkiye Üçlemesi'nin üçüncü kitabıdır (birincisi Diriliş, ikincisi Şu Çılgın Türkler). Objektif bilim adamları Milli Mücadele ile başlayıp Cumhuriyet'le süren bu dönemi Türk Mucizesi diye adlandırıyorlar. Kitapta, Büyük Zafer'den Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna kadarki olaylar yer alıyor. Bir yanda cumhuriyetçiler var, öte yanda bu daha iyi, daha insanca, daha onurlu düzeni istemeyenler. Ders ve ibret verici, uyarıcı bir dönem.
İşte, Özakman’ın kitabıyla ilgili söyledikleri:
“Devraldığımız mirasa bakınca, cumhuriyet neler yaptı, işte o mucizeyi görüyor insan. İstanbul telefon, yabancı bir şirketin elinde. Gizli örgütler falan var. Hayatta hiçbir zaman telefonda konuşmuyorlar, çünkü dinleniyor. Lozan görüşmeleri sırasında Türk heyeti, daha ucuz olduğu için İngilizlerin telgraf hattını kullanıyor. Türk heyeti sürekli şifre değiştiriyor. Çok önemli talimatları da kuryeyle yolluyorlar. Öyle koruyorlar.
Barışa ihtiyacımız vardı
Lozan’da üç büyük eksiğimiz var; boğazlara tamamen egemen olmuyoruz ama başkası da egemen değil, Hatay ve Musul. Boğazlar Möntreux Anlaşması ile düzeliyor. Hatay çok sonra ele geçirilebiliyor. Musul elden gidiyor. İzmir neyse, Trabzon neyse, Musul da o. Türklerin çoğunlukta olduğu bir yer. Üstelik Mondros Mütakeresi ilan edildikten sonra İngilizler küstahça oradaki zavallı 6. Ordu’yu bastıra bastıra zorla gelip Musul’u işgal eder.
Ya savaşacaktık ya Milletler Cemiyeti’ne gidecektik. Ki sonunda Musul’u bizim dışımızda tuttular, Irak’a verdiler. Türkiye 12 yıldır barışı beklemiş, inanılmaz derecede derin yaraları var. Bunların hepsini sarmak için barışa su gibi, hava gibi muhtaç. Lozan kurulu hareket etmeden evvel mecliste yapılan toplantıda Kürtler diyorlar ki, ‘Sakın Musul’u unutmayın. İngilizler Musul’u almak isterlerse biz Musul’suz olmayız, orası bizim vatanımız’ diye bağırıyor avaz avaz adamlar.
Atatürk de hata yaptı
Atatürk yanlış yapmaz derlerse ben itiraz ediyorum. Latife Hanım’la evlenmesi işte o hatalardan bir tanesiydi. Onunla evlenirse ideal bir çift olarak Türkiye’de halkı uygarlaştırma projesinin içinde bunların çok işlevsel olacağını düşünüyor. Son zamanlarda çıkan bir kitapta bizim uygarlık devrimlerimizin arkasında sanki Latife Hanım varmış gibi gösteriliyor. Söz konusu bile değil.
İkinci cildin içinde tabii iki büyük olay var. Biri Şeyh Sait olayı çok büyük bir talihsizliktir, Türkiye için ve Kürtlük için çok büyük bir talihsizliktir. İkincisi ise Atatürk’e suikast. O talihsizliği bir de o zamanki İstiklal Mahkemesi’nin bir bölüm ittihatçıları da bu davanın içerisine sokup onlardan dördünün idamına karar vermesi... Cavit Bey’in idamı siyasi bir karar gibi geliyor bana. Cavit Bey bu hızlı rüzgarda devrildi.
Cumhuriyet Türk Mucizesi
Yazar: Turgut Özakman
Yayinevi: Bilgi Yayinevi
Sayfa Sayısı: 440 s.