Kefen siyrildi ve...
Ozel solusyonla islatilmis pamuk kitlesi kaldirilinca
Ata'nin yuzu ortaya cikti. Derisi kahverengi bir hal almis, ama hatlari bozulmamisti.Sanki uyuyordu...
8 Kasim 1953 Pazar gecesi saat 23.00'da Prof. Dr. Kamile Sevki
Mutlu'nun ev telefonu caldi. Prof. Mutlu, Ankara Tip Fakultesi Histoloji ve Embriyoloji Kursusu Baskani'ydi.Patalogdu. Arayan ise Ankara Valisi Kemal Aygun'du...
Aygun, "Hocam" dedi, "10 Kasim gunu Atamizin naasini
Anitkabir'e tasiyacagiz. Bunun icin bir komite kurduk. Naasi
geleneklere uygun olarak topraga defnedecegiz. Ancak bozulmadan korundugunu belgelemek icin muayene etmenizi rica ediyoruz.
"Prof. Mutlu once reddetti. Mutlu, o sirada 40 derece atesle yatiyordu. Hastaligini gerekce gostererek bu gorevi bir baska meslektasinin yapmasini rica etti.Ancak Vali Aygun israrciydi: "Ben sizi sarar sarmalar gotururum, bu tarihi bir gorev" dedi. Mutlu kabul etti ve 9 Kasim sabahi Etnografya Muzesi'ne gitti. Basbakan Adnan Menderes oradaydi. Meclis Baskani Refik Koraltan ve eski baskan Abdulhalik Renda da...Mutlu, gorevden affini istemekle ne buyuk hata ettigini o zaman anladi.
Gercekten tarihi bir taniklikti bu... Ata'nin gul agacindan tabutu, 4 Kasim gunu, gecici kabrinden cikarilip muzenin holundeki mermer katafalka konulmustu. Bir hafta boyunca sirayla ogrenciler, subaylar ve generaller katafalk basinda nobet tutmustu. Nihayet
tabutun acilma gunu gelip de komite uyeleri tamam olunca, Prof.Dr. Kamile Mutlu "Baslayin" talimatini verdi.
Bunun uzerine tabutun vidalari sokuldu. Tahta tabutun icinde
madeni bir sanduka bulunuyordu. Bu sandukada gaz birikmis olma ihtimali dusunulerek once bir burgu ile delik acildi. Gaz ya da koku
cikmadi.Sanduka talas doluydu. Sandukanin ici, muhafaza solusyonu ile islatilmis tahta talasi doluydu. Bu talas, naasin ayak yonune dogru toplandi. Talasin arasinda,agzi kapali ve ici sivi dolu bir sise bulundu. Bu,cesedi muhafaza icin kullanilan
solusyondan bir numuneydi. Uzerinde terkibi yaziliydi.Ata'nin
naasi beyaz kefene sarilmis, sonra kahverengi bir musambayla
kaplanmisti.Sargilariacmaya basladilar. Herkes nefesini
tutmustu.
Cunku, "Naas curuyup bozulmus, cikan gazlar tabutu patlatmis,nobetci er, kokudan bayilmis" diye bir suru soylenti geziniyordu. Ve 15 yil sonra ilk kez Ata'nin yuzunu goreceklerdi. Kefenin sargilari aralaninca Prof. Kamile Sevki Mutlu, orada bulunanlarin yardimiyla katafalka cikti ve Ataturk'un yuzune bakti. Ata'nin derisi kahverengi bir hal almis, ama yuz hatlari bozulmamisti. Menderes sapsari olmustu Prof. Mutlu, gordugu tabloyu daha sonra soyle anlatacakti:"Yuzunu orten islak pamuk kitlesi kaldirilinca Ata'nin heykel gibi duran yuzu ile
karsilastim. Uzun sari saclarindan ince bir tutam, sol goz
kapaginin uzerine dusmustu. Ataturk, Dolmabahce Sarayi'ndaki yataginda uyuyor gibiydi." Prof. Mutlu, kenarda bekleyen komite uyelerini tabutun basina cagirdi. Onlar da tek tek tabutun icine baktilar.En basta Basbakan Adnan Menderes vardi. Koyu renk takim elbisesi icindeki Menderes de yanindakilerin yardimiyla katafalka cikti,urkek bir sekilde asagi, tabuta dogru bakti. O an ne oldugunu Prof. Kamile Mutlu'dan aktaralim: "Menderes
cok heyecanlandi.Rengi sapsari oldu. Bir de baktim ki, muzenin
kapisina dogru gidiyor. Ataturk'un yuzune bakmadi.
Tahmin ediyorum, kendinde o kuvveti bulamadi. En sona Abdulhalik Renda kalmisti. O da Ata'yla karsi karsiya gelir gelmez tabutun yanina yigiliverdi. Salondaki herkes Ataturk'u tek tek gordukten sonra naas, tekrar solusyonla islatildi. Ata'nin basi pamuklarla ortuldu ve vucudu beyaz kefenle sarildi. Bu sirada bir komiser,orada gorevli adli tip docenti Dr.Cahit Ozen'in yanina yaklasip avucunda tasidigi bir kâgidi gosterdi ve soyle dedi:"Bu kâgidi,Ataturk'un hemsiresi Makbule Hanim gonderdi.Kefenin icine Ataturk'un gogsu ustune konmasini istiyor."Doc. Ozen,
kâgida bir goz atti. Eski Turkce bir seyler yaziliydi. "Boyle bir kâgidi Ataturk kabul etmez. Bize kizar, darilir" dedi.Komiser
kâgidi katlayip cebine koydu ve uzaklasti. Butun islemler
bittikten sonra salonda bulunanlar naasin iki yanindan gecip hep bir agizdan besmele cektiler ve cesedi yeni tabuta yerlestirdiler. Bu tabut da 15 yil icinde yattigi buyuk gul agaci tabutun icine konuldu. Uzeri bayrakla ortuldukten sonra kapagi kapatildi.
Ve 10 Kasim sabahi, Ata'nin naasi 15 yil once onu
Dolmabahce'den Ankara'ya tasiyan top arabasina yerlestirilip son
duragi olacak Anitkabir'e tasindi. Artik ebediyen orada
kalacakti...
Ataturk'un tabutu, Menderes'in huzurunda acilmisti Ata'nin 15
yil Etnografya Muzesi'nde bekletilen naasi,12 askerin
omuzlari uzerinde oradan alinmis ve 136 astegmenin cektigi
bir top arabasi ve matem marsi esliginde Anitkabir'e tasinmisti. Radyodan naklen yayimlanan o gorkemli toren, en az 15 yil onceki kadar huzunludur.Ancak o torenden hemen once yasananlar, tarihcilerin pek ilgisini cekmemistir.
Bilindigi gibi, Anitkabir yapilana dek, Ataturk'un naasinin korunabilmesi icin "tahnit" denilen bir islem yapilmisti. Gulhane Patolojik Anatomi profesoru Dr. Lutfi Aksu tarafindan
gerceklestirilen bu islem sirasinda naasa, siringayla ozel
bir formul enjekte edilmis ve uzerine formullerin yapistirildigi iki
kucuk ilac sisesi,Ata'nin koltuk altlarina yerlestirilmisti. Bu islem sayesinde Ata'nin naasi da, diyelim bugun Lenin'in mozolesinde oldugu gibi oldugu gunku haliyle korunabilirdi. Ancak Islam dini, olunun defnini sart kostugundan,gecici tahnitin bozulmasi sartti. Nakilden once, bu islem icin bir komite kuruldu. O komite,torenden bir gun once, Basbakan Adnan Menderes'in huzurunda
Ataturk'un tabutunun acilmasini kararlastirdi.Tabut
acilinca tahnit bozulacak ve ceset curumeye baslayacakti.Bir baska deyisle Ataturk'un (mumyalanmis gibi) korunmus naasini son gorenler, o torene katilanlar olacakti. Ataturk'le ilgili belgesel calismalari sirasinda o torene katilanlarin bir kismiyla konusmustuk. Bu yazida yer alan bilgilerin bir kismi o tanikliklara, onemli bir bolumu ise degerli Ataturk arastirmacisi Prof. Dr. Utkan Kocaturk'un, Prof Dr. Kamile Sevki Mutlu ile yaptigi sohbetten aktardiklarina dayaniyor. Ata'nin yarim asir onceki son yolculugu, sanirim bu ayrintilarla daha da ilginc bir boyut kazaniyor
http://img107.imageshack.us/img107/8...icom1002ki.jpg
Ataturk'u son gorenler anlatiyor:
'Yuzunde iki gunluk sakal vardi' Osman Ersoy ve Halide Intepe, 10 Kasim 1953'te Etnografya Muzesi'nde asistan olarak calisiyorlardi. O yuzden 50 yil onceki o toreni ve tabutun icindeki
Ataturk'u son kez gorme firsati buldular.
Izlenimlerini soyle anlattilar:
http://img148.imageshack.us/img148/6...icom1001bp.jpg
OSMAN ERSOY: "Sagliginda gormemistim Ataturk'u...
Korkunc heyecanliydim. Biz calisanlar, asistanlar, memurlar sira ile katafalka ciktik. Oldukca sararmis ve kuculmus bir cehre... 1 - 2 gunluk sakali vardi. Kaslari fevkalade iyi sekilde fark ediliyordu."
' Gozleri aralikti'
http://img84.imageshack.us/img84/107...icom1001hx.jpg
HALIDE INTEPE: "Tabut kapanmadan en son gittim baktim.Basi
yana dogru egikti. Yuzu hic bozulmamisti. Azicik sakallari
cikmisti.Hani insan hasret giderek olurse, gozleri aralik kalirmis ya, oyle aralikti gozleri... Ama bir olu yuzu yoktu. Uyuyor gibiydi." *
http://img148.imageshack.us/img148/3...icom1007pw.jpg
*Nefeslerin tutuldugu an...
Tarih: 10 Kasim 1953. Mermer lahit sokulmus, betonlar
kirilmis, tabutu kaldiracak zincirli makaralar lahit salonunun tavanina yerlestirilmisti. Cumhurbaskani Celal Bayar, Meclis Baskani Refik Koraltan, Basbakan Adnan Menderes ve devletin en ust duzeyi, tabutun cevresindeler...http://img148.imageshack.us/img148/4...icom1004sg.jpg
Kiz kardesinin gozyaslari Ataturk'un kizkardesi Makbule Atadan, basini tabuta dayiyor ve dakikalarca oyle kaliyordu. Belki cok uzaklarda, Selanik'te kalan gunleri yad ediyor; belki de agabeyinin ruhuna dualar gonderiyordu.
Tabut ortaya cikiyor Lahtin uzeri tamamen acilmis, Ataturk'un cenazesini 15 yildan beri muhafaza eden kursun tabut ortaya cikmisti
Dinler, Anitkabir yolunda...
Turkiye'deki butun dini cemaatlerin temsilcileri cenaze
arabasini takip ediyorlar. Ermeni, Yahudi, Katolik ve Rum temsilcilerle beraber zamanin Diyanet Isleri Baskani kortejle yuruyor.
Ataturk'un tabutu birazdan salona cikartilmis olacak.
Cumhurbaskani Celal Bayar, Meclis Baskani Refik Koraltan,
Basbakan Adnan Menderes ve devletin en ust duzeyi tabutun cevresindeler...http://img148.imageshack.us/img148/9...icom1009ow.jpg
Tabut salonun zeminine yerlestiriliyor.
Adnan Menderes birazdan 'Hanimefendi, buyurunuz' diyecek ve
Ataturk'un kizkardesi Makbule Atadan'i tabutun yanina goturecek...
Mermer lahid sokuluyor. Sonra betonlar kiriliyor ve tabutu kaldiracak olan makaralar lahit salonunun tavanina yerlestiriliyor
http://img506.imageshack.us/img506/8...icom1000ee.jpg
Makbule Hanım hickiriklar icinde takip ediyor.
Etnografya Muzesi'nden Anitkabir'e dogru yol alan korteji, Makbule Hanım
hickiriklar icinde takip ediyor
http://img506.imageshack.us/img506/8...icom1000or.jpg
http://img116.imageshack.us/img116/2...icom1000kx.jpg
Ozel solusyonla islatilmis pamuk kitlesi kaldirilinca
Ata'nin yuzu ortaya cikti. Derisi kahverengi bir hal almis, ama hatlari bozulmamisti.Sanki uyuyordu...
8 Kasim 1953 Pazar gecesi saat 23.00'da Prof. Dr. Kamile Sevki
Mutlu'nun ev telefonu caldi. Prof. Mutlu, Ankara Tip Fakultesi Histoloji ve Embriyoloji Kursusu Baskani'ydi.Patalogdu. Arayan ise Ankara Valisi Kemal Aygun'du...
Aygun, "Hocam" dedi, "10 Kasim gunu Atamizin naasini
Anitkabir'e tasiyacagiz. Bunun icin bir komite kurduk. Naasi
geleneklere uygun olarak topraga defnedecegiz. Ancak bozulmadan korundugunu belgelemek icin muayene etmenizi rica ediyoruz.
"Prof. Mutlu once reddetti. Mutlu, o sirada 40 derece atesle yatiyordu. Hastaligini gerekce gostererek bu gorevi bir baska meslektasinin yapmasini rica etti.Ancak Vali Aygun israrciydi: "Ben sizi sarar sarmalar gotururum, bu tarihi bir gorev" dedi. Mutlu kabul etti ve 9 Kasim sabahi Etnografya Muzesi'ne gitti. Basbakan Adnan Menderes oradaydi. Meclis Baskani Refik Koraltan ve eski baskan Abdulhalik Renda da...Mutlu, gorevden affini istemekle ne buyuk hata ettigini o zaman anladi.
Gercekten tarihi bir taniklikti bu... Ata'nin gul agacindan tabutu, 4 Kasim gunu, gecici kabrinden cikarilip muzenin holundeki mermer katafalka konulmustu. Bir hafta boyunca sirayla ogrenciler, subaylar ve generaller katafalk basinda nobet tutmustu. Nihayet
tabutun acilma gunu gelip de komite uyeleri tamam olunca, Prof.Dr. Kamile Mutlu "Baslayin" talimatini verdi.
Bunun uzerine tabutun vidalari sokuldu. Tahta tabutun icinde
madeni bir sanduka bulunuyordu. Bu sandukada gaz birikmis olma ihtimali dusunulerek once bir burgu ile delik acildi. Gaz ya da koku
cikmadi.Sanduka talas doluydu. Sandukanin ici, muhafaza solusyonu ile islatilmis tahta talasi doluydu. Bu talas, naasin ayak yonune dogru toplandi. Talasin arasinda,agzi kapali ve ici sivi dolu bir sise bulundu. Bu,cesedi muhafaza icin kullanilan
solusyondan bir numuneydi. Uzerinde terkibi yaziliydi.Ata'nin
naasi beyaz kefene sarilmis, sonra kahverengi bir musambayla
kaplanmisti.Sargilariacmaya basladilar. Herkes nefesini
tutmustu.
Cunku, "Naas curuyup bozulmus, cikan gazlar tabutu patlatmis,nobetci er, kokudan bayilmis" diye bir suru soylenti geziniyordu. Ve 15 yil sonra ilk kez Ata'nin yuzunu goreceklerdi. Kefenin sargilari aralaninca Prof. Kamile Sevki Mutlu, orada bulunanlarin yardimiyla katafalka cikti ve Ataturk'un yuzune bakti. Ata'nin derisi kahverengi bir hal almis, ama yuz hatlari bozulmamisti. Menderes sapsari olmustu Prof. Mutlu, gordugu tabloyu daha sonra soyle anlatacakti:"Yuzunu orten islak pamuk kitlesi kaldirilinca Ata'nin heykel gibi duran yuzu ile
karsilastim. Uzun sari saclarindan ince bir tutam, sol goz
kapaginin uzerine dusmustu. Ataturk, Dolmabahce Sarayi'ndaki yataginda uyuyor gibiydi." Prof. Mutlu, kenarda bekleyen komite uyelerini tabutun basina cagirdi. Onlar da tek tek tabutun icine baktilar.En basta Basbakan Adnan Menderes vardi. Koyu renk takim elbisesi icindeki Menderes de yanindakilerin yardimiyla katafalka cikti,urkek bir sekilde asagi, tabuta dogru bakti. O an ne oldugunu Prof. Kamile Mutlu'dan aktaralim: "Menderes
cok heyecanlandi.Rengi sapsari oldu. Bir de baktim ki, muzenin
kapisina dogru gidiyor. Ataturk'un yuzune bakmadi.
Tahmin ediyorum, kendinde o kuvveti bulamadi. En sona Abdulhalik Renda kalmisti. O da Ata'yla karsi karsiya gelir gelmez tabutun yanina yigiliverdi. Salondaki herkes Ataturk'u tek tek gordukten sonra naas, tekrar solusyonla islatildi. Ata'nin basi pamuklarla ortuldu ve vucudu beyaz kefenle sarildi. Bu sirada bir komiser,orada gorevli adli tip docenti Dr.Cahit Ozen'in yanina yaklasip avucunda tasidigi bir kâgidi gosterdi ve soyle dedi:"Bu kâgidi,Ataturk'un hemsiresi Makbule Hanim gonderdi.Kefenin icine Ataturk'un gogsu ustune konmasini istiyor."Doc. Ozen,
kâgida bir goz atti. Eski Turkce bir seyler yaziliydi. "Boyle bir kâgidi Ataturk kabul etmez. Bize kizar, darilir" dedi.Komiser
kâgidi katlayip cebine koydu ve uzaklasti. Butun islemler
bittikten sonra salonda bulunanlar naasin iki yanindan gecip hep bir agizdan besmele cektiler ve cesedi yeni tabuta yerlestirdiler. Bu tabut da 15 yil icinde yattigi buyuk gul agaci tabutun icine konuldu. Uzeri bayrakla ortuldukten sonra kapagi kapatildi.
Ve 10 Kasim sabahi, Ata'nin naasi 15 yil once onu
Dolmabahce'den Ankara'ya tasiyan top arabasina yerlestirilip son
duragi olacak Anitkabir'e tasindi. Artik ebediyen orada
kalacakti...
Ataturk'un tabutu, Menderes'in huzurunda acilmisti Ata'nin 15
yil Etnografya Muzesi'nde bekletilen naasi,12 askerin
omuzlari uzerinde oradan alinmis ve 136 astegmenin cektigi
bir top arabasi ve matem marsi esliginde Anitkabir'e tasinmisti. Radyodan naklen yayimlanan o gorkemli toren, en az 15 yil onceki kadar huzunludur.Ancak o torenden hemen once yasananlar, tarihcilerin pek ilgisini cekmemistir.
Bilindigi gibi, Anitkabir yapilana dek, Ataturk'un naasinin korunabilmesi icin "tahnit" denilen bir islem yapilmisti. Gulhane Patolojik Anatomi profesoru Dr. Lutfi Aksu tarafindan
gerceklestirilen bu islem sirasinda naasa, siringayla ozel
bir formul enjekte edilmis ve uzerine formullerin yapistirildigi iki
kucuk ilac sisesi,Ata'nin koltuk altlarina yerlestirilmisti. Bu islem sayesinde Ata'nin naasi da, diyelim bugun Lenin'in mozolesinde oldugu gibi oldugu gunku haliyle korunabilirdi. Ancak Islam dini, olunun defnini sart kostugundan,gecici tahnitin bozulmasi sartti. Nakilden once, bu islem icin bir komite kuruldu. O komite,torenden bir gun once, Basbakan Adnan Menderes'in huzurunda
Ataturk'un tabutunun acilmasini kararlastirdi.Tabut
acilinca tahnit bozulacak ve ceset curumeye baslayacakti.Bir baska deyisle Ataturk'un (mumyalanmis gibi) korunmus naasini son gorenler, o torene katilanlar olacakti. Ataturk'le ilgili belgesel calismalari sirasinda o torene katilanlarin bir kismiyla konusmustuk. Bu yazida yer alan bilgilerin bir kismi o tanikliklara, onemli bir bolumu ise degerli Ataturk arastirmacisi Prof. Dr. Utkan Kocaturk'un, Prof Dr. Kamile Sevki Mutlu ile yaptigi sohbetten aktardiklarina dayaniyor. Ata'nin yarim asir onceki son yolculugu, sanirim bu ayrintilarla daha da ilginc bir boyut kazaniyor
http://img107.imageshack.us/img107/8...icom1002ki.jpg
Ataturk'u son gorenler anlatiyor:
'Yuzunde iki gunluk sakal vardi' Osman Ersoy ve Halide Intepe, 10 Kasim 1953'te Etnografya Muzesi'nde asistan olarak calisiyorlardi. O yuzden 50 yil onceki o toreni ve tabutun icindeki
Ataturk'u son kez gorme firsati buldular.
Izlenimlerini soyle anlattilar:
http://img148.imageshack.us/img148/6...icom1001bp.jpg
OSMAN ERSOY: "Sagliginda gormemistim Ataturk'u...
Korkunc heyecanliydim. Biz calisanlar, asistanlar, memurlar sira ile katafalka ciktik. Oldukca sararmis ve kuculmus bir cehre... 1 - 2 gunluk sakali vardi. Kaslari fevkalade iyi sekilde fark ediliyordu."
' Gozleri aralikti'
http://img84.imageshack.us/img84/107...icom1001hx.jpg
HALIDE INTEPE: "Tabut kapanmadan en son gittim baktim.Basi
yana dogru egikti. Yuzu hic bozulmamisti. Azicik sakallari
cikmisti.Hani insan hasret giderek olurse, gozleri aralik kalirmis ya, oyle aralikti gozleri... Ama bir olu yuzu yoktu. Uyuyor gibiydi." *
http://img148.imageshack.us/img148/3...icom1007pw.jpg
*Nefeslerin tutuldugu an...
Tarih: 10 Kasim 1953. Mermer lahit sokulmus, betonlar
kirilmis, tabutu kaldiracak zincirli makaralar lahit salonunun tavanina yerlestirilmisti. Cumhurbaskani Celal Bayar, Meclis Baskani Refik Koraltan, Basbakan Adnan Menderes ve devletin en ust duzeyi, tabutun cevresindeler...http://img148.imageshack.us/img148/4...icom1004sg.jpg
Kiz kardesinin gozyaslari Ataturk'un kizkardesi Makbule Atadan, basini tabuta dayiyor ve dakikalarca oyle kaliyordu. Belki cok uzaklarda, Selanik'te kalan gunleri yad ediyor; belki de agabeyinin ruhuna dualar gonderiyordu.
Tabut ortaya cikiyor Lahtin uzeri tamamen acilmis, Ataturk'un cenazesini 15 yildan beri muhafaza eden kursun tabut ortaya cikmisti
Dinler, Anitkabir yolunda...
Turkiye'deki butun dini cemaatlerin temsilcileri cenaze
arabasini takip ediyorlar. Ermeni, Yahudi, Katolik ve Rum temsilcilerle beraber zamanin Diyanet Isleri Baskani kortejle yuruyor.
Ataturk'un tabutu birazdan salona cikartilmis olacak.
Cumhurbaskani Celal Bayar, Meclis Baskani Refik Koraltan,
Basbakan Adnan Menderes ve devletin en ust duzeyi tabutun cevresindeler...http://img148.imageshack.us/img148/9...icom1009ow.jpg
Tabut salonun zeminine yerlestiriliyor.
Adnan Menderes birazdan 'Hanimefendi, buyurunuz' diyecek ve
Ataturk'un kizkardesi Makbule Atadan'i tabutun yanina goturecek...
Mermer lahid sokuluyor. Sonra betonlar kiriliyor ve tabutu kaldiracak olan makaralar lahit salonunun tavanina yerlestiriliyor
http://img506.imageshack.us/img506/8...icom1000ee.jpg
Makbule Hanım hickiriklar icinde takip ediyor.
Etnografya Muzesi'nden Anitkabir'e dogru yol alan korteji, Makbule Hanım
hickiriklar icinde takip ediyor
http://img506.imageshack.us/img506/8...icom1000or.jpg
http://img116.imageshack.us/img116/2...icom1000kx.jpg
