Mustafa Kemal Atat?rk

Y?l 1922... Kas?m ay?n?n 1'i... B?y?k ?nder, b?y?k devrimci, T?rk milletinin ba???retmeni ve d?nya ?lkelerinin gelecekte kendisini ?rnek alaca?? se?ilmi? insan Gazi Mustafa Kemal Pa?a T?rkiye B?y?k Millet Meclisi' ndeki konu?mas?n? yapmak i?in k?rs?deki yerini al?yor. O ?im?ekler ?akan g?zleri ile arkada?lar?na bak?yor ve konu?mas?na ?u c?mle ile ba?l?yor: "Efendiler! Tanr? birdir, b?y?kt?r...”. Evet, o b?y?k insan ger?ek bir dindard?. Belirli ?evrelerin daha ba?tan itibaren Atat?rk’?n s?zde dinsiz ve dine kar?? oldu?unu yaymak istemelerine ra?men, o laik zihniyete sahip “dindar” bir ki?iydi. O, kal?plara s??mayan, ?ekilcilikten uzak, g?steri? i?ermeyen ve Hz.Muhammed'in buyurdu?u “y?ksek ahlak” ?zerine kurulmu? dinin a????yd?. O ?slamiyet’in kayna??ndaki saf ?ekline ba?l?yd?.

29 Ekim 1923’de Frans?z yazar Maurice Pernot’ya verdi?i deme?te bu safl??? kendisi ??yle tan?ml?yor: “T?rk milleti daha dindar olmal?d?r. Yani b?t?n sadeli?i ile dindar olmal?d?r demek istiyorum. Hakikate bizzat nas?l inan?yorsam dinime de ?yle inan?yorum. ?uura muhalif, terakkiye mani hi?bir ?ey ihtiva etmiyor. Halbuki, T?rkiye’ye istiklalini veren bu Asya milletinin i?inde daha kar???k, suni itikatlardan ibaret bir din daha vard?r. Fakat bu cahiller, bu acizler s?ras? gelince ayd?nlanacakt?r.”

Ba???retmen Gazi Mustafa Kemal Atat?rk’?n Konya konu?malar?, Atam?z?n din hakk?ndaki g?r??lerini ortaya koymas? a??s?ndan ?ok ?nemli bir yer tutmaktad?r. ??te 20-23 Mart 1923 tarihleri aras?nda Konya’y? ziyareti s?ras?nda yapt??? konu?madan b?l?mler: “?slamiyet’in ilk parlak devirlerinde ge?mi?in mahsul? olan sa?l?ks?z adetler bir zaman i?in kendini g?stermemi? ve y?ze ??kmam??sa da, biraz sonra ?slamiyet’in ger?eklerine sar?lmaktan ?slam esaslar?na g?re hareket etmekten ?ok, ge?mi?in mirasa olan adet ve inan?lar? dine kar??t?rmaya ba?lam??lard?r.
Bu y?zden ?slamiyet’e dahil bir ak?m kavimler, ?slam olduklar? halde d??meye, sefalete, gerili?e maruz kald?lar. Ge?mi?lerin k?t? ve bat?l al??kanl?klar? ve bu suretle ger?ek ?slamiyetten uzakla?t?klar? i?in
kendilerini d??manlar?n?n esiri yapt?lar.

Bu ?slam kavimleri i?inde T?rkler, milli gelenek ve g?renekleri itibariyle bir taraftan ?ran, di?er taraftan Arap ve Bizans milletleri ile temas halindeydiler. ??phe yok ki temaslar?n milletler ?zerinde etkileri g?r?l?r. T?rklerin temas etti?i milletlerin o zamanki medeniyetleri ise ??kmeye ba?lam??t?. T?rkler bu milletlerin k?t? adetlerinden, fena y?nlerinden etkilenmekten nefislerini men edememi?lerdir. Bu hal, kendilerinde bozukluk, cehalet ve insanl?ktan ?te zihniyetler do?urmas?ndan uzak kalmam??t?r. ??te gerileyi?imizin belli ba?l? sebeplerinden birini bu nokta te?kil ediyor.

Milletimizin ger?ek din bilginleri, din bilginlerimiz aras?nda da milletimizin hakk?yla iftihar edebilece?i bilginlerimiz vard?r. Fakat bunlara mukabil ilim kisvesi alt?nda hakikatten ilimden uzak, gere?ince ilim tahsil edememi?, ilim yolunda lay??? kadar ilerleyememi? hoca k?yafetli cahiller vard?r. Bunlar?n ikisini birbirine
kar??t?rmamal?y?z.

Efendiler, ger?ek din bilginleri ile dine zararl? uleman?n birbirine kar??t?r?lmas? Emeviler zaman?nda ba?lam??t?r. Bilindi?i ?zere S?ff?n vak'as?nda Hz.Ali’nin ordusuna kar?? m?zrak u?lar?na Kur’an-? Kerim
sayfalar?n? takarak sald?rd?lar. ??te o zaman dine fesatl?k, ?slam aras?na nefretlik girdi ve o zaman hak olan Kur’an, haks?zl??a kabule vas?ta yap?ld?. Halifelik hile ile el de?i?tirdi. Ondan sonra b?t?n m?stebit h?k?mdarlar dini hep alet edindiler. ?htiras ve istibdatlar?n? kabul ettirmek i?in hep ulema s?n?f?na ba?vurdular.
Ger?ek ulema, dini b?t?n bilginler, hi?bir zaman bu m?stebit ta? sahiplerine uymad?lar. Onlar?n emirlerini dinlemediler, tehditlerinden korkmad?lar. Bu gibi ulema kam??lar alt?nda d?v?ld?, memleketlerinden s?r?ld?, zindanlarda ??r?t?ld?, dara?a?lar?nda as?ld?. Lakin onlar yine o h?k?mdarlar?n keyfini dine alet etmediler. Fakat ger?ek durumda bilgin olmamakla beraber, s?rf o kisvede bulunduklar? i?in bilgin san?lan, menfaatine d??k?n, haris ve imans?z bir tak?m hocalar da vard?. H?k?mdarlar i?te bunlar? ele ald?lar ve i?te bunlar, dine uygundur diye fetva verdiler. ?cap ettik?e yanl?? hadisler bile uydurmaktan ?ekinmediler. ??te o tarihten beri saltanat taht?nda oturan, sarayda ya?ayan kendilerine halife nam? veren bask?c? h?k?mdarlar bu gibi hoca k?yafetli cahillere iltifat edip, onlar? himaye ettiler. Hakiki ve imanl? ulema her vakit ve her devirde onlar?n kinini ?ekti.

B?yle yapan halifelerinin ve din bilginlerinin arzular?na muvaffak olmad?klar?n? tarih bize misallerle izah ve ispat etmektedir. Art?k bu milletin ne b?yle h?k?mdarlar, ne b?yle alimler g?rmeye tahamm?l? ve imkan? yoktur. Art?k kimse b?yle hoca k?yafetli sahte alimlere ?nem verecek de?ildir. E?er onlara kar?? benim ?ahs?mdan bir ?ey anlamak isterseniz; derim ki, ben ?ahsen onlar?n d??man?y?m. Onlar?n menfi y?nde
atacaklar? bir ad?m, yaln?z benim ?ahsi iman?ma de?il, o ad?m benim milletimin kalbine havale edilmi? kanl? bir han?erdir. Benim ve benimle hemfikir arkada?lar?m?n yapaca?? ?ey mutlaka o adam? tepelemektir.”

Evet, y?llar ?nce ve ola?an?st? ?artlarda kullan?lm?? bu ifadeler Gazi Mustafa Kemal ATAT?RK’?n ne kadar b?y?k bir kimli?e sahip oldu?unun ispat?d?r.
Y?ce Atat?rk’?n Hz.Muhammed'e duydu?u b?y?k sevgi ile birlikte Hz.Mevlana’n?n da fikirlerine duydu?u hayranl?k onun t?m hayat?n? ve icraatlar?n? etkilemi?, din konusundaki ifadelerine temel te?kil etmi?tir. Bir Konya ziyareti s?ras?nda s?yledi?i ?u s?zler Hz.Mevlana'ya g?sterdi?i sevgi ve sayg?n?n delili gibidir: “-Ne zaman bu ?ehre gelecek olsam, i?imde bir heyecan duyar?m. Hz.Mevlana d???nceleriyle benli?imi sarar. O ?ok b?y?k bir dahi, ?a?lar? a?an bir yenilik?i...”


Evet...Y?ce Atat?rk sahip oldu?u hayat g?r???n?n kayna??n? i?te bu s?zleriyle ?zetleyivermi?tir.

?ankaya k??k?ndeki dil ?al??malar? toplant?s?nda Konya Mevlevi Dergah? eski postni?inlerinden Veled ?zbudak ?elebi de davet edilmi?ti. S?z d?n?p dola??p Hz.Mevlana’ya gelmi?, y?ce Atat?rk ?unlar? s?ylemi?ti:

“- Mevlana, M?sl?manl??? T?rk ruhuna intibak ettiren b?y?k bir reformat?r... M?sl?manl?k asl?nda geni? manas?yla ho?g?r?l? ve modern bir dindir. Araplar onu kendi b?nyelerine g?re anlam?? ve tatbik
etmi?lerdir. S?cak bir iklimde oturan, suyu nadiren kullanan, genel bir hareketsizlik i?inde ?m?r s?ren Badiye Araplar? i?in g?nde be? vakit abdest ve namaz, ?ok ileri seviyede bir ya?ama hareketidir. Hz.Muhammed insanlar? uyu?ukluktan harekete sevk etmi?tir. Sarp da?lar, y?ksek yaylalarda at ko?turan, erimi? kar sular? ile y?kanan T?rkler i?in abdest ve namaz ?ok tabii olmu?tur. Mevlevili?e gelince, o tamamen d?nerek ayakta ve hareket ederek Allah’a yakla?ma fikri, T?rk dehas?n?n en tabii ifadesidir."

??te Y?ce Atat?rk'?n ?slamiyet'e ?ekilcilik katarak onu as?l ruhundan uzakla?t?ranlara verdi?i en m?kemmel mesajlardan birisi. O bir?ok kez dinin insanl?k taraf?ndan ger?ek boyutlar?yla anla??lmad???n? belirtirken, Hz.Mevlana’n?n da yanl?? ve eksik yorumland???na da temas etmi?tir. Bir g?n Konya milletvekili Naim Onat’?n s?zde Mevlana'y? yermek istemesi ?zerine Atat?rk’?n s?yledi?i ?u s?zleri bug?n bile ?zerinde ibretle d???n?lmesi gereken ifadelerdir:

“-E?er Mevlana’y? sizler gibi kavramak gerekirse, o b?y?k insan?n ruhu dertlenir, biz de belki bir sayg?s?zl?k g?stermek zorunda kal?rd?k. Mevlana’y? ululu?uyla kavrayabilmek i?in medresenin dar kap?s?ndan ge?memi? olmak gerek.”

Gazi Mustafa Kemal Pa?a Konya’ya yapt??? toplam dokuz ziyareti s?ras?nda her sefer ?nce Hz.Mevlana’n?n makam?n?n bulundu?u T?rbe-i Saadeti ziyaret etmeyi ihmal etmemi?, tekke ve zaviyelerin i?levlerini tamamlamas? ve dolay?s?yla kapat?lmas? y?n?nde ??kan yasa s?ras?nda Hz.Mevlana’n?n t?rbesini m?ze haline d?n??t?rerek t?m insanl?k alemine a??k halde kalmas?n? sa?lam??t?r.

Bununla ilgili bilgiler 22 Aral?k 1987 y?l?nda yay?nlanan H?rriyet gazetesinde ??kan bir haberde ??yle dile getirilmi?tir:


Atat?rk, Konya'daki Mevlana Dergah? ve t?rbesini, Konya'ya ilk geli?i olan 3 A?ustos 1920 g?n? ziyaret etmi? ve bu ziyaretten pek etkilenmi?ti. Daha sonra ziyaretlerinde Mevlana T?rbesini ziyaret etmeden Konya'dan ayr?lmam??t?r. 3 Nisan 1922 g?n? ziyaretlerinde, kendisi i?in a??lan Sema meydan?nda haz?r bulunmu?, 22 Mart 1923 g?n? yapt??? ziyarette postni?in Abd?lhalim ?elebi'nin davetlisi olarak dergahta yemek yemi?, Hz.Mevlana'n?n b?y?kl??? ?zerine takdir ve hayranl?k dolu s?zler s?ylemi?tir.

Cumhuriyet'in ilan?ndan sonra, tekke ve t?rbelerin kapat?lmas? haz?rl?klar? yap?l?rken, Ba?bakan ?smet ?n?n?'ye "Mevlana Dergah? ve t?rbesinin kapat?lmayarak kendi e?yas? ile birlikte m?ze olarak d?zenlenmesi ve ziyarete a??lmas?"emrini vermi?tir. Bir s?re sonra, Bakanlar Kurulu karar? ile dergah, m?ze haline getirilmi?tir.

Atat?rk, 18 ?ubat 1931 g?n? Konya'ya 9'uncu defa geldi?i zaman, Konya'da 11 g?n oturmu?, bu arada 21 ?ubat 1931 g?n?n? tamamen art?k m?ze halinde ziyarete a??k bulundurulan Mevlana M?zesi'nde ge?irmi?tir.

Bu ziyaret s?ras?nda eski Konya Milletvekillerinden Fuat G?kbudak ve o g?nlerde Konya Azar-? Atika M?zesi m?d?r? olan Yusuf Akyurt'un ayr? ayr? anlatt?klar?na g?re, Atat?rk m?ze m?d?r?n?n odas?na girer girmez, niyaz penceresi ?zerindeki rubaiyi g?rm??, Fars?a'y? ?ok iyi bilen Hasan Ali Y?cel'e terc?mesini yapt?rm??t?r. Atat?rk terc?medeki: "Ey keremde, y?celikte ve nur sa??c?l?kta g?ne?in, ay?n, y?ld?zlar?n kul oldu?u sen. Garip a??klar, senin kap?ndan ba?ka bir kap?ya yol bulmas?nlar diye ?teki b?t?n kap?lar? kapanm??, yaln?z senin kap?n a??k kalm??t?r." ibaresini i?itir i?itmez ??yle demi?:

"Hz.Mevlana'n?n b?y?kl??? burada bir kere daha kendini g?sterdi... Do?rusu ben, 1923 y?l?ndaki ziyaretim s?ras?nda, bu dergah? kapatmayal?m M?ze olarak halk?n ziyaretine a?al?m, diye d???nm??; bir y?l sonra dergah ve tekkelerin kapat?lmas? kanunu ??kar ??kmaz ?smet Pa?a'ya Mevlana dergah? ve t?rbesini kendi e?yas? ile M?ze haline getir emrini vermi?tim. G?r?yorum ki, ?u okudu?umuz rubainin h?km?n? yerine getirmi?im. Bak?n?z ne kadar m?kemmel bir M?ze olmu?..."

De?erli tarih?i Cemal Kutay’?n ifadelerine g?re, Mustafa Kemal’e emrindeki yard?mc?lar?n?n “Pa?am Hz.Mevlana’n?n makam?n? m?ze haline getirmeniz ?zerine halk buraya ak?n etmeye ba?lad?. Bu bir sak?nca
do?urmas?n” demeleri ?zerine Atat?rk’?n verdi?i cevap ilgin?tir:


“-E?er, Hz.Mevlana’y? hakk?yla tan?mak ve benimsemek i?in ziyarete gitmekte olduklar?na inansam ?teki dergahlar?n da a??lmas?n? sa?lard?m. ??nk?, Hz. Mevlana’y? tan?mak ve anlamak zaten di?er t?m tehlikeleri de ortadan kald?rmaktad?r.”

Hz.Muhammedin “Din nedir?” sorusuna verdi?i “Ahlak,ahlak,ahlak” cevab?na her d?nemde ?ok ihtiya? duydu?umuzu d???nerek Hz. Muhammed'in, Hz.Ali’nin, Hz.Mevlana'n?n ve Atat?rk' ?n ?u s?zlerine dikkat ?ekmek istiyoruz:

“?lim ?in’de olsa gidip ??reniniz.”
Hz.Muhammed

“Hayatta en hakiki m?r?it ilimdir.”
Mustafa Kemal Atat?rk

“D?nyada sevgiye dair ne varsa ben orada var?m,
sava?a dair ne varsa ben orada yokum.”
Hz.Mevlana

“Yurtta Sulh, Cihanda Sulh."

Mustafa Kemal Atat?rk


“Evlatlar?n?z? zamana g?re yeti?tiriniz.”
Hz.Ali

“Milletimi muas?r medeniyet seviyesinde g?rmek isterim.”
Mustafa Kemal Atat?rk