Efe, zeybek gruplarının başıdır. Zeybekler arasında kahramanlık yapmış cesur ve mert kişiler arasından seçilir. Efe olmak için zeybekler arasında yaşça büyük olmak önemli değildir.
Efe; zulme, işkenceye, haksızlığa başkaldıran ve silahlanıp dağa çıkan, Kızan larıyla birlikte fakir fukarayı koruyup gözeten, zalimleri tepeleyen, ulusal çıkarları düşünerek gerektiğinde yurt savunmasına koşan yiğittir.
Efe kelimesinin başka anlamları da vardır. Mesela; Ege bölgesinin köy yiğitlerine, gençlere "EFE" denir. Zeybek sözü de "EFE" anlamında kullanılır. Kızan sözcüğü de "Delikanlı" anlamına gelir.
Efe; kızanların, zeybeklerin başıdır. Efe’ nin ekibindekilere "Kızan" denir. Kızanları Efe’ den ayıran özellik giyimde de belli olur. Efe, gümüş saat kösteği, gümüş sigara tabakası kullanır, Kızanları kullanamaz. Kızanlar, Efenin izni olmadan evlenemezler. Efe, kızanlarının babası, koruyucusu ve lideridir.
Efe ile eşkıya yı birbirine karıştırmamalıdır. Eşkıya, yol kesen, ev basan, soyguncu ve can kıyıcıdır.
Çete sözü Efenin ekibine verilen ad olduğu gibi, eşkıya nın ekibine de verilen bir addır.
Efe, gönüllerde bir kahraman olarak yaşayan bir kültür hazinesidir.
Zenginden aldığını fakire veren, yoksul kızlara çeyiz düzen, düğün dernek kuran kişidir.
Günümüzde doğudan batıya tüm Anadolu'da hatta Rumeli'de EBE, ABO ve EFE sözcüğü yaşamaktadır. Erzurum'da EFE BABA anlamında, Trakya'da APA ağabey anlamında, Ege yöresinde de EFE: Yiğit,mert,cesur ve kabadayı anlamlarında kullanılmaktadır. Efe sözcüğüne en yakın olan EBE sözcüğü, çocuk oyunlarında yer yer "elebaşı" anlamında kullanıldığı gibi, yükü çeken, cezayı kabullenen, zora koşulan anlamlarında da kullanılmaktadır.
Efe sözü Rumca 'dan alınan "Efendi" sözünün kısaltılması sonucu geldiğini savunanlar olmakla birlikte "Efe" kelimesi efendinin tam karşılığı değildir. Efe genç, diğer anlamda delikanlı demektir. Örnegin; Efendimiz Sultan Alayhi Vesselam denir, Efemiz denmez. Efendi Bizans dilinde sahip, okuma-yazma bilir demektir. Hoca Efendi, Kalem Efendisi, Hoca Efe, Kalem Efesi denmez. Fakat Efelerin Efesi denir (silah taşır yiğit).
"Efe'' sözcüğü "EFEB" den gelir. Efeb; genç delikanlı yani silah taşıyan yiğit demektir. Efeb teşkilatı Yunanistan'dan önce Anadolu da kurulmuştur. Bunlar tıpkı Zeybekler gibi dağ başında talim ederler ve daha sonra kente gelerek tiyatroda silah oyunları yaparlardı. Tiyatro yuvarlak olduğu için dansları da daireseldi. Bu dans aynı zamanda dinseldi.
Eskiden asayişin korunmasına memur hafif silahlı bir sınıf askere verilen addır. Selçuklular zamanında Aydın ve Teke taraflarında böyle bir askeri sınıf oluşturulmuştu ki bunlara EFE denirdi.
Zeybek Kimdir?
--------------------------------------------------------------------------------
Zeybekler, Efelik müessesesinin temel elamanlarıdır. Zeybek'in Özbekçe'de <> anlamına geldiği bilinmektedir. Zeybekler efelerin yanında birer kol beyi gibidir. Zeybek emrine verilen gençleri , yani kızanları yönetir,eğitir. Kızanlıktan yetişmiş, üstün özellikleriyle dikkati çekmiş,nişancı,zeki ve çok cesur kişiler zeybek olabilirler.
Zeybekler yalnız ege bölgesinde bulunur. Türk Lugatında <> sözcüğü, Ege ve Güney Marmara Bölgesinde, kardeş,arkadaş karşılığı kullanılmıştır.Bazı yunan adalarında Zeybek sözcüğü hala yaşamaktadır. Zeybek türkçe'den Yunanca'ya geçmiş Öztürkçe bir sözcüktür. Bazı yunan adalarında Zeybek'e Zeybekos denmektedir.
Bazı efeler zeybeklik lakaplarıyla da anılırlar. Sarı Zeybek, Kamalı Zeybek, Atçalı Kel Mehmet, Pepe Zeybek gibi.. Her Efenin ve Zeybeğin genellikle bir lakabı vardır. Ger Ali,Osman Efe, Koca Arap, Çakırcalı, Gökçen Efe , Mestan Efe,Yörük Ali gibi..
Zeybek sözcüğünün kökeni hakkında bugüne kadar çok çeşitli ve birbirinden farklı görüşler ortaya atılmıştır. Halikarnas Balıkçısı Zeybek Sözcüğünü Mitolojiye şu şekilde dayandırıyor;
''Homeros bu sözü ''olaks'' diye Omeqa ile yazar. Omeqa ise, ona tanrıçanın ilkbaharda doğurduğu yumurtasının, ilkbaharda bölünerek iki ayrı "o" olmasıdır. Ayrılan bu yumurtalardan tüm yaratıklar ve bitkiler çıkmıştır. Böylece de ''Obekkos'', ''Tobekkos'' ve ''İbakki'' sözleri ''Zeybek'' olmuştur.
Mahmut Ragıp Gazimihal, sözün Grekler tarafından kullanıldığını da belirtiyor.
''Yunanca'da ''b'' sesi olmadığı için, onların dilinde Sayvakikos , Zaypapikos şeklinde Rodos 'ta ise Turkikos'un aynı anlamda kullanıldığı ve kelimelerin aslının Saybak olup bizde kelimenin incelenip ve özleşerek Zeybek haline geldiği de açıklanır.
Divanı Lügatı Türk'te Zeybek hakkında şu bilgiler verilmiştir:
Divanı Lügatı Türk, Cilt I, sayfa 333 de Bekneg kelimesindeki Bek sözünün sağlam olduğu yazılmaktadır. Yine Divanı Lügatı Türk, cilt III. Sayfa 154 de Sağ sözünün Zeybeklik, anlayışlılık anlamında olduğu kaydedilmektedir. Divanı Lügatı Türk, Cilt I. S. 80'de s harfinin bazen Türk dilinde z okunduğu söylenmektedir. Zeybek sözünde sağlam anlamında bir (Bek) sözünün bulunması anlamı olan sağlam sözünü doğrulayacak ek ad olması şarttır. Bek sözcüğü bir insan için kullanıldığına göre ek sözü, insanın niteliğini iyi yönünden anlatan söz, olması gerekir. Yani Bek sözü ile ancak anlayışlılık ve akıllılık anlatan Zag sözü ile birleşik ad olabilir ve şeklini alır. Bunu Türk dilinin yapısı zorunlu kılmaktadır. Türkçemiz ses uyumu kuralı burada da, karşımıza çıkmaktadır. Başta gelen kalın fakat hafif sesli hece, sonda gelen ince fakat sert heceye uydurularak okunur, kuralına göre Zag hecesi kendisinden sonra gelen sert, ince Bek hecesine uydurulmuş, Zeg olmuş Bek ile beraber anlayışlı, akıllı, sağlam, zeybek olarak Avrupa tarih kitaplarına geçmiş ve çağımıza değil Bozdağ, Dalgalı dağ köylerinde yaşamıştır.
Kızan Kimdir?
--------------------------------------------------------------------------------
Efe'nin maiyetindeki gençlere KIZAN demir.Günümüzde Batı Trakya'da,Ege'de Kızan,yetişkin erkek çocuğu demektir. Kızanların giysileri Efe zeybeklere nazaran daha sadedir. Üzerlerinde hiç gümüş eşya bulunmaz. Efe'nin filinta, Zeybek'in mavzer taşımasına karşın, Kızanların silahları ise Martın'dir. Kızanlar Efelerin emrinde birer askerdir. Efe'den izin almadıkça evlenmeleri mümkün değildir.
Fakat bilinen o dur ki; kızanlar efelerin himayesine girerek onlarla düşmana karşı omuz omuza savaşmak isteyen gönüllülerdir. Efeler ve zeybekler askere ihtiyaç duyulduğunda köylere inip gönüllü asker toplarlardı. Toplanan gönüllüler acemi olduklarından zeybeklerin kontrollerı altında olurlardı. Aralarından en yiğitleri zeybeklik yemini ederek zeybek olma ünvanını kazanırdı.
Efe-Zeybek-Kızan Arasındaki Bağıntı
--------------------------------------------------------------------------------
Efe, Zeybek gruplarının başıdır. Zeybekler arasında kahramanlık yapmış cesur ve mert kişiler arasından seçilir. Efe olmak için Zeybekler arasında yaşça büyük olmak önemli değildir.
Zeybek, Kızanlara göre daha çok kahramanlık yapmış cesur kişilerdir. Zeybekler efenin Emriyle kızanları yetiştirirler. Zeybekler, efelerin yanında birer kol beyi görevi görürlerdi. Zeybekler iyi silah kullanan cesur kişilerdir.
Zeybeklerin maiyetindeki gençlere ''Kızan'' denilir. Kızan çocuk anlamına gelse gerek. Çünkü Anadolu'da kimi oyunlarda kızlar delikanlı, delikanlılar da kız giysilerini giyerler. Kızan belki de önceleri başka anlam taşırdı.
Günümüzde akıllarda kalan bazı Efeler ve Zeybekler şunlardır;
Çakıcı Mehmet Efe, Yörük Ali Efe, Çakırcalı Efe, Saçlı Efe, Mestan Efe, Gökçen Efe, Sarı Zeybek, Kamalı Zeybek, Pepe Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe, Demirci Mehmet Efe.
KAYNAK: Zeybek Oyunlarının Tarihte Ortaya Çıkışı-Cumhur Sevinç
EGE BÖLGESİ'NDE EFELER VE ZEYBEKLİK
Zeybek; yiğit, mert, sözünde duran kişilere halkın verdiği ünvandır. Savaşlarda büyük görevler alan zeybekler unutulmamıştır. Yunanlılar adalarına Zeybekoz, Türkikos demişlerdir. Zeybeklerin kökü Türkmenlere dayanmaktadır. Tarih buyunca yükseklerde bulunan kalelere önce yörükler akın etmiştir. Zaten dağları yüksekleri alan, ovaya kolay hakim olurdu.
Efe köy yiğitlerine verilen addır. Bu adı kahramanlık ve mertlik gösterileriyle alırlar. Nazilli'de kadınlar kocalarının erkek kardeşlerine, aile içinde kardeşlerden küçük büyüğüne "efem" derler, onları güçlü koruyucu olarak görmek isterler.
Zeybekler başları olan efenin buyruğu altındadırlar ve kızan yetiştirirler. Kızanlar belli kural ve törenlerle zeybek olabilirler. Yine Nazilli'de yaşlı insanlar köyün gençlerine, akraba gençlere bizim kızanlar derler. Hala efelik ve zeybeklik ruhlarını yaşatırlar.
Zeybek oyunları Orta Asya'dan Türkmenlerle gelmiştir. Bölgemizde yayla köylerimizde, obalarımızda Türkmen ocakları tüter. Zeybek oyunlarındaki fiğürlere Azarbaycan'ın Bakü şehrinin yakınlarında bulunan Gobuston mağaralarında kayalar üzerinde rakseden insan fiğürleri bulunmaktadır. Bu fiğürler 8 ile 10 bin yıllık geçmişe sahiptir. Zeybek oyunu duygu ve çoşkuların insanın gözünde, yüzünde, dizinde, kollarında ve tüm bedensel hareketlerinde manalaşıp görkemleşen ifade biçimidir. Bir yas, ağıt, gurbet havası türkü, oyun havası olarak ortaya çıkan bu ezgiler zaman ve mekan kavramı içinde yörede uzun zamandan buyana kulaktan kulağa, nesilden nesile, ustadan çırağa yöntemiyle hiç bir baskı olmadan bedensel bir zevk ve ruhsal heyacanla bir türkü, bir oyun havası ortaya çıkar.
Ritmik yapılarına göre zeybekler ikiye ayrılır. Ağır zeybek, kıvrak zeybek. Günümüze kadar gelen ve tesbit edilen zeybek havaları harmandalı, kerimoğlu, harmandalı..., Ağır Zeybek, Kıvrak Zeybek, Yayla Yolları'dır
ege yöresinde ise yüzlerce zeybek havaları vardır. Bunların içinde Aydın-Nazilli... yöresi, menderes havalisi özel bir yer kapsar.
Efe; zulme, işkenceye, haksızlığa başkaldıran ve silahlanıp dağa çıkan, Kızan larıyla birlikte fakir fukarayı koruyup gözeten, zalimleri tepeleyen, ulusal çıkarları düşünerek gerektiğinde yurt savunmasına koşan yiğittir.
Efe kelimesinin başka anlamları da vardır. Mesela; Ege bölgesinin köy yiğitlerine, gençlere "EFE" denir. Zeybek sözü de "EFE" anlamında kullanılır. Kızan sözcüğü de "Delikanlı" anlamına gelir.
Efe; kızanların, zeybeklerin başıdır. Efe’ nin ekibindekilere "Kızan" denir. Kızanları Efe’ den ayıran özellik giyimde de belli olur. Efe, gümüş saat kösteği, gümüş sigara tabakası kullanır, Kızanları kullanamaz. Kızanlar, Efenin izni olmadan evlenemezler. Efe, kızanlarının babası, koruyucusu ve lideridir.
Efe ile eşkıya yı birbirine karıştırmamalıdır. Eşkıya, yol kesen, ev basan, soyguncu ve can kıyıcıdır.
Çete sözü Efenin ekibine verilen ad olduğu gibi, eşkıya nın ekibine de verilen bir addır.
Efe, gönüllerde bir kahraman olarak yaşayan bir kültür hazinesidir.
Zenginden aldığını fakire veren, yoksul kızlara çeyiz düzen, düğün dernek kuran kişidir.
Günümüzde doğudan batıya tüm Anadolu'da hatta Rumeli'de EBE, ABO ve EFE sözcüğü yaşamaktadır. Erzurum'da EFE BABA anlamında, Trakya'da APA ağabey anlamında, Ege yöresinde de EFE: Yiğit,mert,cesur ve kabadayı anlamlarında kullanılmaktadır. Efe sözcüğüne en yakın olan EBE sözcüğü, çocuk oyunlarında yer yer "elebaşı" anlamında kullanıldığı gibi, yükü çeken, cezayı kabullenen, zora koşulan anlamlarında da kullanılmaktadır.
Efe sözü Rumca 'dan alınan "Efendi" sözünün kısaltılması sonucu geldiğini savunanlar olmakla birlikte "Efe" kelimesi efendinin tam karşılığı değildir. Efe genç, diğer anlamda delikanlı demektir. Örnegin; Efendimiz Sultan Alayhi Vesselam denir, Efemiz denmez. Efendi Bizans dilinde sahip, okuma-yazma bilir demektir. Hoca Efendi, Kalem Efendisi, Hoca Efe, Kalem Efesi denmez. Fakat Efelerin Efesi denir (silah taşır yiğit).
"Efe'' sözcüğü "EFEB" den gelir. Efeb; genç delikanlı yani silah taşıyan yiğit demektir. Efeb teşkilatı Yunanistan'dan önce Anadolu da kurulmuştur. Bunlar tıpkı Zeybekler gibi dağ başında talim ederler ve daha sonra kente gelerek tiyatroda silah oyunları yaparlardı. Tiyatro yuvarlak olduğu için dansları da daireseldi. Bu dans aynı zamanda dinseldi.
Eskiden asayişin korunmasına memur hafif silahlı bir sınıf askere verilen addır. Selçuklular zamanında Aydın ve Teke taraflarında böyle bir askeri sınıf oluşturulmuştu ki bunlara EFE denirdi.
Zeybek Kimdir?
--------------------------------------------------------------------------------
Zeybekler, Efelik müessesesinin temel elamanlarıdır. Zeybek'in Özbekçe'de <> anlamına geldiği bilinmektedir. Zeybekler efelerin yanında birer kol beyi gibidir. Zeybek emrine verilen gençleri , yani kızanları yönetir,eğitir. Kızanlıktan yetişmiş, üstün özellikleriyle dikkati çekmiş,nişancı,zeki ve çok cesur kişiler zeybek olabilirler.
Zeybekler yalnız ege bölgesinde bulunur. Türk Lugatında <> sözcüğü, Ege ve Güney Marmara Bölgesinde, kardeş,arkadaş karşılığı kullanılmıştır.Bazı yunan adalarında Zeybek sözcüğü hala yaşamaktadır. Zeybek türkçe'den Yunanca'ya geçmiş Öztürkçe bir sözcüktür. Bazı yunan adalarında Zeybek'e Zeybekos denmektedir.
Bazı efeler zeybeklik lakaplarıyla da anılırlar. Sarı Zeybek, Kamalı Zeybek, Atçalı Kel Mehmet, Pepe Zeybek gibi.. Her Efenin ve Zeybeğin genellikle bir lakabı vardır. Ger Ali,Osman Efe, Koca Arap, Çakırcalı, Gökçen Efe , Mestan Efe,Yörük Ali gibi..
Zeybek sözcüğünün kökeni hakkında bugüne kadar çok çeşitli ve birbirinden farklı görüşler ortaya atılmıştır. Halikarnas Balıkçısı Zeybek Sözcüğünü Mitolojiye şu şekilde dayandırıyor;
''Homeros bu sözü ''olaks'' diye Omeqa ile yazar. Omeqa ise, ona tanrıçanın ilkbaharda doğurduğu yumurtasının, ilkbaharda bölünerek iki ayrı "o" olmasıdır. Ayrılan bu yumurtalardan tüm yaratıklar ve bitkiler çıkmıştır. Böylece de ''Obekkos'', ''Tobekkos'' ve ''İbakki'' sözleri ''Zeybek'' olmuştur.
Mahmut Ragıp Gazimihal, sözün Grekler tarafından kullanıldığını da belirtiyor.
''Yunanca'da ''b'' sesi olmadığı için, onların dilinde Sayvakikos , Zaypapikos şeklinde Rodos 'ta ise Turkikos'un aynı anlamda kullanıldığı ve kelimelerin aslının Saybak olup bizde kelimenin incelenip ve özleşerek Zeybek haline geldiği de açıklanır.
Divanı Lügatı Türk'te Zeybek hakkında şu bilgiler verilmiştir:
Divanı Lügatı Türk, Cilt I, sayfa 333 de Bekneg kelimesindeki Bek sözünün sağlam olduğu yazılmaktadır. Yine Divanı Lügatı Türk, cilt III. Sayfa 154 de Sağ sözünün Zeybeklik, anlayışlılık anlamında olduğu kaydedilmektedir. Divanı Lügatı Türk, Cilt I. S. 80'de s harfinin bazen Türk dilinde z okunduğu söylenmektedir. Zeybek sözünde sağlam anlamında bir (Bek) sözünün bulunması anlamı olan sağlam sözünü doğrulayacak ek ad olması şarttır. Bek sözcüğü bir insan için kullanıldığına göre ek sözü, insanın niteliğini iyi yönünden anlatan söz, olması gerekir. Yani Bek sözü ile ancak anlayışlılık ve akıllılık anlatan Zag sözü ile birleşik ad olabilir ve şeklini alır. Bunu Türk dilinin yapısı zorunlu kılmaktadır. Türkçemiz ses uyumu kuralı burada da, karşımıza çıkmaktadır. Başta gelen kalın fakat hafif sesli hece, sonda gelen ince fakat sert heceye uydurularak okunur, kuralına göre Zag hecesi kendisinden sonra gelen sert, ince Bek hecesine uydurulmuş, Zeg olmuş Bek ile beraber anlayışlı, akıllı, sağlam, zeybek olarak Avrupa tarih kitaplarına geçmiş ve çağımıza değil Bozdağ, Dalgalı dağ köylerinde yaşamıştır.
Kızan Kimdir?
--------------------------------------------------------------------------------
Efe'nin maiyetindeki gençlere KIZAN demir.Günümüzde Batı Trakya'da,Ege'de Kızan,yetişkin erkek çocuğu demektir. Kızanların giysileri Efe zeybeklere nazaran daha sadedir. Üzerlerinde hiç gümüş eşya bulunmaz. Efe'nin filinta, Zeybek'in mavzer taşımasına karşın, Kızanların silahları ise Martın'dir. Kızanlar Efelerin emrinde birer askerdir. Efe'den izin almadıkça evlenmeleri mümkün değildir.
Fakat bilinen o dur ki; kızanlar efelerin himayesine girerek onlarla düşmana karşı omuz omuza savaşmak isteyen gönüllülerdir. Efeler ve zeybekler askere ihtiyaç duyulduğunda köylere inip gönüllü asker toplarlardı. Toplanan gönüllüler acemi olduklarından zeybeklerin kontrollerı altında olurlardı. Aralarından en yiğitleri zeybeklik yemini ederek zeybek olma ünvanını kazanırdı.
Efe-Zeybek-Kızan Arasındaki Bağıntı
--------------------------------------------------------------------------------
Efe, Zeybek gruplarının başıdır. Zeybekler arasında kahramanlık yapmış cesur ve mert kişiler arasından seçilir. Efe olmak için Zeybekler arasında yaşça büyük olmak önemli değildir.
Zeybek, Kızanlara göre daha çok kahramanlık yapmış cesur kişilerdir. Zeybekler efenin Emriyle kızanları yetiştirirler. Zeybekler, efelerin yanında birer kol beyi görevi görürlerdi. Zeybekler iyi silah kullanan cesur kişilerdir.
Zeybeklerin maiyetindeki gençlere ''Kızan'' denilir. Kızan çocuk anlamına gelse gerek. Çünkü Anadolu'da kimi oyunlarda kızlar delikanlı, delikanlılar da kız giysilerini giyerler. Kızan belki de önceleri başka anlam taşırdı.
Günümüzde akıllarda kalan bazı Efeler ve Zeybekler şunlardır;
Çakıcı Mehmet Efe, Yörük Ali Efe, Çakırcalı Efe, Saçlı Efe, Mestan Efe, Gökçen Efe, Sarı Zeybek, Kamalı Zeybek, Pepe Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe, Demirci Mehmet Efe.
KAYNAK: Zeybek Oyunlarının Tarihte Ortaya Çıkışı-Cumhur Sevinç
EGE BÖLGESİ'NDE EFELER VE ZEYBEKLİK
Zeybek; yiğit, mert, sözünde duran kişilere halkın verdiği ünvandır. Savaşlarda büyük görevler alan zeybekler unutulmamıştır. Yunanlılar adalarına Zeybekoz, Türkikos demişlerdir. Zeybeklerin kökü Türkmenlere dayanmaktadır. Tarih buyunca yükseklerde bulunan kalelere önce yörükler akın etmiştir. Zaten dağları yüksekleri alan, ovaya kolay hakim olurdu.
Efe köy yiğitlerine verilen addır. Bu adı kahramanlık ve mertlik gösterileriyle alırlar. Nazilli'de kadınlar kocalarının erkek kardeşlerine, aile içinde kardeşlerden küçük büyüğüne "efem" derler, onları güçlü koruyucu olarak görmek isterler.
Zeybekler başları olan efenin buyruğu altındadırlar ve kızan yetiştirirler. Kızanlar belli kural ve törenlerle zeybek olabilirler. Yine Nazilli'de yaşlı insanlar köyün gençlerine, akraba gençlere bizim kızanlar derler. Hala efelik ve zeybeklik ruhlarını yaşatırlar.
Zeybek oyunları Orta Asya'dan Türkmenlerle gelmiştir. Bölgemizde yayla köylerimizde, obalarımızda Türkmen ocakları tüter. Zeybek oyunlarındaki fiğürlere Azarbaycan'ın Bakü şehrinin yakınlarında bulunan Gobuston mağaralarında kayalar üzerinde rakseden insan fiğürleri bulunmaktadır. Bu fiğürler 8 ile 10 bin yıllık geçmişe sahiptir. Zeybek oyunu duygu ve çoşkuların insanın gözünde, yüzünde, dizinde, kollarında ve tüm bedensel hareketlerinde manalaşıp görkemleşen ifade biçimidir. Bir yas, ağıt, gurbet havası türkü, oyun havası olarak ortaya çıkan bu ezgiler zaman ve mekan kavramı içinde yörede uzun zamandan buyana kulaktan kulağa, nesilden nesile, ustadan çırağa yöntemiyle hiç bir baskı olmadan bedensel bir zevk ve ruhsal heyacanla bir türkü, bir oyun havası ortaya çıkar.
Ritmik yapılarına göre zeybekler ikiye ayrılır. Ağır zeybek, kıvrak zeybek. Günümüze kadar gelen ve tesbit edilen zeybek havaları harmandalı, kerimoğlu, harmandalı..., Ağır Zeybek, Kıvrak Zeybek, Yayla Yolları'dır
ege yöresinde ise yüzlerce zeybek havaları vardır. Bunların içinde Aydın-Nazilli... yöresi, menderes havalisi özel bir yer kapsar.