(G?zde diabet tahribat?n?n ba?lang?? evresi-
Osaka Medical College Opthalmic Library)

Diabet, di?er ad?yla ?eker hastal???, s?k g?r?l?r ve cidd? sonu?lara yol a?ar.

Pankreas?n ?retti?i ins?linin yetersizli?i veya etkisizli?inden kaynaklan?r. ?ns?lin olmay?nca, besinlerle ald???m?z ?eker ve di?er besin unsurlar?, ihtiya? duyan h?crelere giremez. B?ylelikle, h?creler ?ekersizlik ?ekerken, kanda ?eker normal de?erlerin ?st?ne ??kar. Kanda ?ekerin ?ok artmas?, “zehir” etkisi yarat?r ve v?cudun t?m h?crelerini tahrip eder.

Bu tahribat, ?ok yava? ama “kararl?”d?r. Yava?l?k, “d?zeltme f?rsat?” a??s?ndan iyidir. Ama k?t? yan?, ?eker hastalar?nda ?ekerin ?nemli bir zarar?n?n olmad??? hissini yaratmas? ve hastal?klar? konusundaki vurdumduymazl?klar?n? art?rmas?d?r. Oysa ?eker, “azimli bir d??man” gibi, v?cudu i?ten i?e, sessizce ??r?t?r. Bu ??r?me hem ya?am kalitesini bozar, hem ?mr? k?salt?r.

Tahribat?n etkilemedi?i organ yok gibidir. Ama en b?y?k tahribat, damarlarda olur. Eri?kinlerdeki g?rme kayb?n?n ba?l?ca nedeni ?ekerdir. Ayr?ca katarakta ve glokom dedi?imiz g?z tansiyonuna da yol a?ar. B?brek yetmezli?i ve ?reminin en ?nemli nedenlerinden biridir. ?eker hastalar?, koroner kalp hastal???na ve felce 2-4 kat daha fazla yakalan?rlar. Gangren y?z?nden ayak-bacak kesilmesine neden olabilir. ?steksizlik, sertle?meme gibi cinsel i?lev bozukluklar?yla kar??m?za ??kabilir. Sinir tahribat? y?z?nden his kusurlar?, mide-barsak sorunlar? geli?ir. Pek ?ok cilt hastal???na ?anak tutar.

Bir y?z y?l ?nce ?eker hastal???na yakalansayd?n?z, t?p d?nyas? hen?z ins?linden haberdar olmad??? i?in, sayd???m?z tahribat kar??s?nda pek bir ?ey yapamayacakt?n?z. Ama diabet art?k tedavi edilebiliyor. A??zdan al?nan ila?lar var, ins?lin var ve nas?l bir ya?am bi?imi de?i?ikli?inin hastal??? ?nleyebilece?ini ve iyile?tirebilece?ini biliyoruz.
Yine de, titiz bir yakla??mla, tedavinin t?m gereklerinin yerine getirilmesi bile tahribat?n s?f?rlanmas?n? sa?layamamaktad?r. Ne yaz?k ki, a??zdan al?nan ila?lar m?kemmel de?ildir. ?ns?linle ise, v?cudun ihtiyaca g?re salg?lamas?n? yeteri m?kemmelikle taklit edememekteyiz.

Ama, ?eker hastal???na “yatk?n” biriyseniz ya da “gizli ?eker” iniz varsa, hastal???n ortaya ??kmas?n? ?nleyebilirsiniz. Son zamanlarda bu konuda pek ?ok ?al??ma yap?ld? ve yap?lmaya devam ediyor. Bunlardan birinin ?zetini sitemizde bulabilirsiniz.

Belki bunu cevaplamadan ?nce, ?eker hastal???n?n 2 tipinin oldu?unu hat?rlatmal?y?z. Tip 1 dedi?imiz, “gen? tipi” ?eker hastal??? 10-14 ya? civar?nda ortaya ??kar. Tip 2 dedi?imiz “eri?kin tipi” ?eker hastal??? ise genellikle 40 ya??n ?st?nde g?r?l?r. Eri?kin tipi ?eker hastal???, t?m ?eker hastalar?n?n yakla??k %90’?n? olu?turur. Biz, bundan b?yle, “?eker hastal???” derken, aksini belirtmedik?e eri?kin tipi ?eker hastal???n? kastedece?iz.
Baz? ki?iler ?eker hastal???na daha yatk?n. “Risk fakt?r?” dedi?imiz ?zellikleri ta??yanlar diabete daha ?ok yakalan?yorlar:

Bu risk fakt?rlerinden ne kadar fazlas?na sahipseniz, sizin i?in tehlike o derece b?y?k. Yukar?da sayd?klar?m?zdan biri, hele birden fazlas? sizin i?in ge?erliyse ?imdi s?yleyeceklerimizi daha bir dikkatle okumal?s?n?z.

?eker hastal???na yatk?nl??? olan, yani az ?nce s?ralad???m?z risk fakt?rlerini ta??yanlar?n baz?s? ?eker hastas? olurken baz?lar?nda hastal?k ??kmamaktad?r. Ama, i?in ilgin? yan?, hastal??a yakalananlarda hastal?k, y?llarca sessiz seyretmektedir. Ki?i ?eker hastas? oldu?u halde hi?bir ?ik?yeti olmamaktad?r. Bu sessiz d?nem on y?l kadar s?rmektedir.
Allahtan, bu sessiz d?nemde ?eker hastal???n? (bundan b?yle gizli ?eker diyelim) baz? tahlillerle ortaya koymak m?mk?n.

Bunlardan ?? tanesi ?nemli. ?lki ve en kolay?, kan ?ekerine a?ken bakmak. (A?l?k Kan ?ekeri) Sonu? ?ayet 110-125 aras? ise gizli, 126 ve ?st? ise a??k ?eker hastas? say?labilirsiniz.

?kincisi, “?eker y?kleme testi” dedi?imiz bir testle, tokken kan ?ekerine bakmak. 2 saatl?k bu test s?ras?nda, ?ekeriniz 140-199 aras?nda de?erlere sahipse gizli, 200 ve ?st? ise a??k ?eker hastal???n?z var demektir.

Daha az yayg?n bir ba?ka testte, ?zellikle “ins?lin direnci”ni erken yakalamak i?in, a?l?k ins?linine bak?lmaktad?r. ?lk d?nemlerde, ins?lin d?zeyi y?ksek ??kacakt?r.

Bu yaz?n?n en mutlulukla yazd???m k?sm? buras?: Gizli ?eker hastal???n?n a??k ?eker hastal??? haline ge?i?ini ?nlemek m?mk?nd?r. Yukar?da belirtti?imiz gibi konuyla ilgili, tamamlanm?? ve y?r?t?lmekte olan pek ?ok ?al??ma bulunmaktad?r.

Bu ?al??malarda, kilo kontrol?, daha sa?l?kl? beslenme ve daha hareketlilik y?n?nde ya?am bi?imi de?i?ikli?i sayesinde, ?al??maya kat?lanlar?n be?te ???nde ?eker hastal??? ?nlenebilmi?tir. Baz? ila?lar, ya?am bi?imi de?i?ikli?i kadar olmasa da, ?nlemede yarar sa?layabiliyor. Kald? ki, ya?am bi?imi de?i?ikli?i ile ila? deste?ini birlikte ger?ekle?tirmek m?mk?nd?r.