HASTA HAKLARI Y?NETMEL???
Resmi Gazete
01.08.1998 Cumartesi
Say?: 23420
Sa l?k Bakanl? ?ndan:
B?R?NC? B?L?M
Ama?, Kapsam, Dayanak, Tan?mlar ve ?lkeler
Ama?
Madde 1- Bu Y?netmelik; temel insan haklar?n?n sa l?k hizmetleri sahas?ndaki yans?mas? olan ve ba?ta T?rkiye Cumhuriyeti Anayasas? nda, di er mevzuatta ve milletleraras? hukuki metinlerde kabul edilen "hasta haklar?"n? somut olarak g?stermek ve sa l?k hizmeti verilen b?t?n kurum ve kurulu?larda ve sa l?k kurum ve kurulu?lar? d???nda sa l?k hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yak???r ?ekilde herkesin "hasta haklar?"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerekti inde hukuki korunma yollar?n? fiilen kullanabilmesine dair us?l ve esaslar? d?zenlemek amac? ile haz?rlanm??t?r.
Kapsam
Madde 2- Bu Y?netmelik; sa l?k hizmeti verilen resmi ve ?zel b?t?n kurum ve kurulu?lar?, bu kurum ve kurulu?larda veya bunlar?n d???nda hizmete kat?lan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakk?n? haiz olan b?t?n fertleri kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3- Bu Y?netmelik; 3359 say?l? Sa l?k Hizmetleri Temel Kanunu nun 9 uncu maddesinin © bendine ve 181 say?l? Sa l?k Bakanl? ? n?n Te?kilat ve G?revleri Hakk?nda Kanun H?km?nde Kararname nin 43 ?nc? maddesine dayan?larak haz?rlanm??t?r.
Tan?mlar
Madde 4- Bu Y?netmelik te ge?en deyimlerden;
a) Bakanl?k: Sa l?k Bakanl? ? n?,
b) Hasta: Sa l?k hizmetlerinden faydalanma ihtiyac? bulunan kimseyi,
c) Personel: Hizmetin, resmi veya ?zel sa l?k kurumlar?nda ve kurulu?lar?nda veya serbest olarak sunulmas?na bak?lmaks?z?n, sa l?k hizmetinin verilmesine i?tirak eden b?t?n sa l?k meslekleri mensuplar?n? ve sa l?k meslekleri mensubu olmasa bile sa l?k hizmetinin verilmesine sorumlu olarak i?tirak eden kimseleri,
d) Sa l?k kurum ve kurulu?u: Milli Savunma Bakanl? ? na ait olanlar hari? olmak ?zere, sa l?k hizmeti verilen resmi veya ?zel b?t?n kurum ve kurulu?lar ile tababet icra edilen b?t?n yerleri,
e) Hasta haklar?: Sa l?k hizmetlerinden faydalanma ihtiyac? bulunan fertlerin, s?rf insan olmalar? sebebiyle sahip bulunduklar? ve T.C. Anayasas?, milletleraras? andla?malar, kanunlar ve di er mevzuat ile teminat alt?na al?nm?? bulunan haklar?n?, ifade eder.
?lkeler
Madde 5- Sa l?k hizmetlerinin sunulmas?nda a?a ?daki ilkelere uyulmas? ?artt?r:
a) Bedeni, ruhi ve sosyal y?nden tam bir iyilik hali i?inde ya?ama hakk?n?n, en temel insan hakk? oldu u, hizmetin her safhas?nda daima g?z?n?nde bulundurulur.
b) Herkesin ya?ama, maddi ve manevi varl? ?n? koruma ve geli?tirme hakk?n? haiz oldu u ve hi?bir merci veya kimsenin bu hakk? ortadan kald?rmak yetkisinin olmad? ? bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur.
c) Sa l?k hizmetinin verilmesinde, hastalar?n, ?rk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi d???nce, felsefi inan? ve ekonomik ve sosyal durumlar? ile sair farkl?l?klar? dikkate al?namaz. Sa l?k hizmetleri, herkesin kolayca ula?abilece i ?ekilde planlan?p d?zenlenir.
d) T?bbi zorunluluklar ve kanunlarda yaz?l? haller d???nda, r?zas? olmaks?z?n ki?inin v?cut b?t?nl? ?ne ve di er ki?ilik haklar?na dokunulamaz.
e) Ki?i, r?zas? ve Bakanl? ?n izni olmaks?z?n t?bbi ara?t?rmalara tabi tutulamaz.
f) Kanun ile m?saade edilen haller ile t?bbi zorunluluklar d???nda, hastan?n ?zel hayat?n?n ve aile hayat?n?n gizlili ine dokunulamaz.
?K?NC? B?L?M
Sa l?k Hizmetlerinden Faydalanma Hakk?
Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma
Madde 6- Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri ?er?evesinde sa l?kl? ya?aman?n te?vik edilmesine y?nelik faaliyetler ve koruyucu sa l?k hizmetleri de dahil olmak ?zere, sa l?k hizmetlerinden ihtiya?lar?na uygun olarak faydalanma hakk?na sahiptir. Bu hak, sa l?k hizmeti veren b?t?n kurum ve kurulu?lar ile sa l?k hizmetinde g?rev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme y?k?ml?l?klerini de i?erir.
Bilgi ?steme
Madde 7- Hasta, sa l?k hizmetlerinden nas?l faydalanabilece i konusunda bilgi isteyebilir. Bu hak, hangi sa l?k kurulu?undan hangi ?artlara g?re faydalan?labilece ini, sa l?k kurum ve kurulu?lar? taraf?ndan verilen her t?rl? hizmet ve imkan?n neler oldu unu ve m?racaat edilen kurulu?ta verilen sa l?k hizmetlerinden faydalanma usul?ne ? renme haklar?n? da kapsar.
B?t?n sa l?k kurum ve kurulu?lar?, hastay? birinci f?kra uyar?nca bilgilendirmek i?in yeterli teknik donan?m? haiz birimi olu?turmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastan?n ihtiyac? olan birimlere kolayca ula?abilmesini temin etmek ?zere, kurulu?un uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, bro??r ve i?aretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundad?rlar.
Sa l?k Kurulu?unu Se?me ve De i?tirme
Madde 8- Hasta; tabi oldu u mevzuat?n ?ng?rd? ? us?l ve ?artlara uyulmak kayd? ile, sa l?k kurum ve kurulu?unu se?me ve se?ti i sa l?k kurulu?unda verilen sa l?k hizmetinden faydalanma hakk?na sahiptir. Mevzuat ile belirlenmi? sevk sistemine uygun olmak ?art? ile hasta sa l?k kurulu?unu de i?tirebilir. Ancak, kurulu?u de i?tirmenin hayati tehlikeye yola??p a?mayaca ? ve hastal? ?n?n daha da a ?rla??p a ?rla?mayaca ? hususlar?nda hastan?n tabip taraf?ndan ayd?nlat?lmas? ve hayati tehlike bak?m?ndan sa l?k kurulu?unun de i?tirilmesinde t?bben sak?nca g?r?lmemesi esast?r.
Acil vak alar d???nda, herhangi bir sosyal g?venlik kurulu?una ba l? olup da mevzuat?n ?ng?rd? ? sevk zincirine uymayanlar aradaki ?cret fark?n? kendileri kar??lar.
Hastan?n sa l?k kurulu?unda kalmas?nda t?bben fayda bulunmayan veya bir ba?ka sa l?k kurulu?una nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15 inci maddenin ikinci f?kras?nda belirtilen ki?ilere a??klan?r. Nakilden ?nce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya t?bben uygun g?r?len sa l?k kurulu?una, sevkeden kurulu? veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esast?r.
Personeli Tan?ma, Se?me ve De i?tirme
Madde 9- Hastaya talebi halinde, kendisine sa l?k hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve di er personelin kimlikleri, g?rev ve unvanlar? hakk?nda bilgi verilir.
Mevzuat ile belirlenmi? us?llere uyulmak ?art? ile hastan?n, kendisine sa l?k hizmeti verecek olan personeli serbest?e se?me, tedavisi ile ilgilenen tabibi de i?tirme ve ba?ka tabiplerin kons?ltasyonunu istemek hakk? vard?r. Personeli se?me, tabibi de i?tirme ve kons?ltasyon isteme haklar? kullan?ld? ?nda, mevzuat ile belirlenen ?cret fark?, bu haklar? kullanan hasta taraf?ndan kar??lan?r.
?ncelik S?ras?n?n Belirlenmesini ?steme
Madde 10- Sa l?k kurulu?unun hizmet verme imkanlar?n?n yetersiz veya s?n?rl? olmas? sebebiyle sa l?k hizmeti talebi zaman?nda kar??lanamayan hallerde, hastan?n, ?ncelik hakk?n?n t?bbi kriterlere dayal? ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakk? vard?r. Acil ve adli vak alar ile ya?l?lar ve ?z?rl?ler hakk?nda ?ncelik s?ras?n?n belirlenmesinde ilgili mevzuat h?k?mleri uygulan?r.
T?bbi Gereklere Uygun Te?his, Tedavi ve Bak?m
Madde 11- Hasta, modern t?bbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak te?hisinin konulmas?n?, tedavisinin yap?lmas?n? ve bak?m?n? istemek hakk?na sahiptir.
Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat h?k?mlerine ayk?r? veya aldat?c? mahiyette te?his ve tedavi yap?lamaz.
T?bbi Gereklilikler D???nda M?dahale Yasa ?
Madde 12- Te?his, tedavi veya korunma maksad? olmaks?z?n, ?l?me veya hayati tehlikeye yola?abilecek veya v?cut b?t?nl? ?n? ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hi?bir ?ey yap?lamaz ve talep de edilemez.
?tenazi Yasa ?
Madde 13- ?tenazi yasakt?r.
T?bbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakk?ndan vazge?ilemez. Kendisinin veya bir ba?kas?n?n talebi olsa dahil, kimsenin hayat?na son verilemez.
T?bbi ?zen G?sterilmesi
Madde 14- Personel, hastan?n durumunun gerektirdi i t?bbi ?zeni g?sterir.
Hastan?n hayat?n? kurtarmak veya sa l? ?n? korumak m?mk?n olmad? ? takdirde dahi, ?st?rab?n? azaltmaya veya dindirmeye ?al??mak zorunludur.
???NC? B?L?M
Sa l?k Durumu ?le ?lgili Bilgi Alma Hakk?
Genel Olarak Bilgi ?steme
Madde 15- Hasta; sa l?k durumunu, kendisine uygulanacak t?bbi i?lemleri, bunlar?n faydalar? ve muhtemel sak?ncalar?, alternatif t?bbi m?dahale us?lleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya ??kabilecek muhtemel sonu?lar? ve hastal? ?n seyri ve neticeleri konusunda s?zl? veya yaz?l? olarak bilgi istemek hakk?na sahiptir.
Sa l?k durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastan?n k???k, temyiz kudretinden yoksun veya k?s?tl? olmas? halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, sa l?k durumu hakk?nda bilgi almak ?zere bir ba?kas?na da yetki verebilir. Gerek g?r?len hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir.
Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip d???nda bir ba?ka tabipten de sa l?k
durumu hakk?nda bilgi alabilir.
Kay?tlar? ?nceleme
Madde 16- Hasta, sa l?k durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyay? ve kay?tlar?, do rudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vas?tas? ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kay?tlar, sadece hastan?n tedavisi ile do rudan ilgili olanlar taraf?ndan g?r?lebilir.
Kay?tlar?n D?zeltilmesini ?steme
Madde 17- Hasta; sa l?k kurum ve kurulu?lar? nezdinde bulunan kay?tlar?nda ek**** belirsiz ve hatal? t?bbi ve ?ahsi bilgilerin tamamlanmas?n?, a??klanmas?n?, d?zeltilmesini ve nihai sa l?k durumu ve ?ahsi durumuna uygun hal e getirilmesini isteyebilir.
Bu hak, hastan?n sa l?k durumu ile ilgili raporlara itiraz ve ayn? veya ba?ka kurum ve kurulu?larda sa l?k durumu hakk?nda yeni rapor d?zenlenmesini isteme haklar?n? da kapsar.
Bilgi Vermenin Usul?
Madde 18- Bilgi, gerekti inde terc?man kullan?larak, hastan?n anlayabilece i ?ekilde, t?bbi terimler m?mk?n oldu unca kullan?lmadan, teredd?t ve ??pheye yer verilmeden ve hastan?n ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir.
Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Al?nmas? Gereken haller
Madde 19- Hastan?n manevi yap?s? ?zerinde fena tesir yapmak suretiyle hastal? ?n artmas? ihtimalinin bulunmas? ve hastal? ?n seyrinin ve sonucunun vahim g?r?lmesi hallerinde, te?hisin saklanmas? caizdir. Hastaya veya yak?nlar?na, hastan?n sa l?k durumu hakk?nda bilgi verilip verilmemesi, yukar?daki f?krada belirtilen ?artlar ?er?evesinde tabibinin takdirine ba l?d?r.
Tedavisi olmayan bir te?his, ancak bir tabip taraf?ndan ve tam bir ihtiyat i?inde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir. Hastan?n aksi y?nde bir talebinin bulunmamas? veya a??klanaca ? ?ahs?n ?nceden belirlenmemesi halinde, b?yle bir te?his ailesine bildirilir.
Bilgi Verilmesini Yasaklama
Madde 20- ?lgili mevzuat h?k?mlerine ve hastal? ?n mahiyetine g?re yetkili mercilerce al?nacak tedbirlerin gerektirdi i haller d???nda; hasta, sa l?k durumu hakk?nda kendisine veya ailesine veya yak?nlar?na bilgi verilmemesini isteyebilir.
D?RD?NC? B?L?M
Hasta Haklar?n?n Korunmas?
Mahremiyete Sayg? G?sterilmesi
Madde 21- Hastan?n, mahremiyetine sayg? g?sterilmesi esast?r. Hasta mahremiyetinin korunmas?n? a??k?a talep de edebilir. Her t?rl? t?bbi m?dahale, hastan?n mahremiyetine sayg? g?sterilmek suretiyle icra edilir.
Mahremiyete sayg? g?sterilmesi ve bunu istemek hakk?;
a) Hastan?n, sa l?k durumu ile ilgili t?bbi de erlendirmelerin gizlilik i?erisinde y?r?t?lmesini,
b) Muayenenin, te?hisin, tedavinin ve hasta ile do rudan temas? gerektiren di er i?lemlerin mak?l bir gizlilik ortam?nda ger?ekle?tirilmesini,
c) T?bben sak?nca olmayan hallerde yan?nda bir yak?n?n?n bulunmas?na izin verilmesini,
d) Tedavisi ile do rudan ilgili olmayan kimselerin, t?bbi m?dahale s?ras?nda bulunmamas?n?,
e) Hastal? ?n mahiyeti gerektirmedik?e hastan?n ?ahsi ve ailevi hayat?na m?dahale edilmemesini,
f) Sa l?k harcamalar?n?n kayna ?n?n gizli tutulmas?n?, kapsar.
?l?m olay?, mahremiyetin bozulmas? hakk?n? vermez
E itim verilen sa l?k kurum ve kurulu?lar?nda, hastan?n tedavisi ile do rudan ilgili olmayanlar?n t?bbi m?dahale s?ras?nda bulunmas? gerekli ise; ?nceden veya tedavi s?ras?nda bunun i?in hastan?n ayr?ca r?zas? al?n?r.
R?za Olmaks?z?n T?bbi Ameliyeye Tabi Tutulmama
Madde 22- Kanunda g?sterilen istisnalar hari? olmak ?zere, kimse, r?zas? olmaks?z?n ve verdi i r?zaya uygun olmayan bir ?ekilde t?bbi ameliyeye tabi tutulamaz.
Bir su? i?ledi i veya buna i?tirak etti i ??phesi alt?nda bulunan ki?inin i?ledi i su?un muhtemel delillerinin, kendisinin veya ma durun v?cudunda oldu u d???n?len hallerde; bu delillerin ortaya ??kar?lmas? i?in san? ?n veya ma durun t?bbi ameliyeye tabi tutulmas?, hakimin karar?na ba l?d?r.
Gecikmesinde sak?nca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savc?s?n?n
talebi ?zerine yap?labilir.
Bilgilerin Gizli Tutulmas?
Madde 23- Sa l?k hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile m?saade edilen haller d???nda, hi?bir ?ekilde a??klanamaz.
Ki?inin r?zas?na dayansa bile, ki?ilik haklar?ndan b?t?n?yle vazge?ilmesi, bu haklar?n ba?kalar?na devri veya a??r? ?ekilde s?n?rlanmas? neticesini do uran hallerde bilginin a??klanmas?, bunlar? a??klayan?n hukuki sorumlulu unu kald?rmaz.
Hukuki ve ahlaki y?nden ge?erli ve hakl? bir sebebe dayanmaks?z?n hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin if?a edilmesi, personelin ve di er kimselerin hukuki ve cezai sorumlulu unu da gerektirir.
Ara?t?rma ve e itim amac? ile yap?lan faaliyetlerde de hastan?n kimlik bilgileri, r?zas? olmaks?z?n a??klanamaz.
BE??NC? B?L?M
T?bbi M?dahalede Hastan?n R?zas?
Hastan?n R?zas? ve ?zin
Madde 24- T?bbi m?dahalelerde hastan?n r?zas? gerekir. Hasta k???k veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin al?n?r. Hastan?n, velisinin veya vasisinin olmad? ? veya haz?r bulunamad? ? veya hastan?n ifade g?c?n?n olmad? ? hallerde, bu ?art aranmaz.
Kanuni temsilci taraf?ndan muvafakat verilmeyen hallerde, m?dahalede bulunmak t?bben gerekli ise, velayet ve vesayet alt?ndaki hastaya t?bbi m?dahalede bulunulabilmesi; T?rk Medeni Kanunu nun 272 nci ve 431 inci maddeleri uyar?nca mahkeme karar?na ba l?d?r.
Kanuni temsilciden veya mahkemeden izin al?nmas? zaman gerektirecek ve hastaya derhal m?dahale edilmedi i takdirde hayat? veya hayati organlar?ndan birisi tehdit alt?na girecek ise, izin ?art? aranmaz.
???nc? f?krada belirtilen ve hayat? veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil haller haricinde, r?zan?n her zaman geri al?nmas? m?mk?nd?r.
R?zan?n geri al?nmas?, hastan?n tedaviyi reddetmesi anlam?na gelir.
R?zan?n m?dahale ba?lad?ktan sonra geri al?nmas?, ancak t?bbi y?nden sak?nca bulunmamas? ?art?na ba l?d?r.
Tedaviyi Reddetme ve Durdurma
Madde 25- Kanunen zorunlu olan haller d???nda ve do abilecek olumsuz sonu?lar?n sorumlulu u hastaya ait olmak ?zere; hasta kendisine uygulanmas? planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmas?n? istemek hakk?na sahiptir. Bu halde, tedavinin uygulanmamas?ndan do acak sonu?lar?n hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yak?nlar?na anlat?lmas? ve bunu g?steren yaz?l? belge al?nmas? gerekir.
Bu hakk?n kullan?lmas?, hastan?n sa l?k kurulu?una tekrar m?racaatinde hasta aleyhine kullan?lamaz.
K??? ?n veya Mahcurun T?bbi M?dahaleye ??tiraki
Madde 26- Kanuni temsilcinin muvafakatinin gerekti i ve yeterli oldu u hallerde dahi, m?mk?n oldu u ?l??de k???k veya mahcur olan hastan?n dinlenmesi suretiyle t?bbi m?dahaleye i?tiraki sa lan?r.
Al???lm?? Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanmas?
Madde 27- Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metodlar?n?n hastaya fayda vermeyece inin sabit olmas? ve daha evvel deney hayvanlar? ?zerinde kafi derecede tecr?be edilmek suretiyle faydal? tesirlerinin anla??lmas? ve hastan?n r?zas?n?n bulunmas? ?artlar? birlikte mevcut oldu unda, bilinen klasik tedavi metodlar? yerine ba?ka bir tedavi usul? uygulanabilir. Ayr?ca, bilinen klasik tedavi metodu d???ndaki bir metodun uygulanabilmesi i?in, hastaya faydal? olaca ?n?n ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elveri?siz sonu? vermeyece inin muhtemel olmas? da ?artt?r.
Evvelce tecr?be edilmemi? bir t?bbi tedavi ve m?dahale usul?, ancak zarar vermeyece inin ve hastay? kurtaraca ?n?n mutlak olarak ?ng?r?lmesi halinde yap?labilir.
Alt?nc? B?l?m de yeralan h?k?mler sakl?d?r.
R?zan?n ?ekli ve Ge?erlili i
Madde 28- Mevzuat?n ?ng?rd? ? istisnalar d???nda, r?za herhangi bir ?ekle ba l? de ildir.
Hukuka ve ahlaka ayk?r? olarak al?nan r?za h?k?ms?zd?r ve bu ?ekilde al?nan r?zaya dayan?larak m?dahalede bulunulamaz.
Organ ve Doku Al?nmas?nda R?za
Madde 29- 18 ya??ndan k???k ve m?meyyiz olmayanlardan organ ve doku al?namaz. Bu ?artlar? tamam olanlardan te?his, tedavi ve bilimsel ama?lar ile organ veya doku al?nmas?, 2238 say?l? Organ ve Doku Al?nmas?, Saklanmas? ve NakliHakk?nda Kanun un 6 nc? maddesinde ?ng?r?len yaz?l? ?ekil ?art?na tabidir. ?l?den organ ve doku al?nma ?art? ve cesetlerin bilimsel ara?t?rma i?in muhafazas? hususunda 2238 say?l? Kanun un 14 ?nc? maddesi h?k?mleri sakl?d?r.
Aile Planlanmas? Hizmetleri ve Gebeli in Sona Erdirilmesi
Madde 30- ?lgilinin r?zas? mevcut olsun veya olmas?n, Bakanl?k taraf?ndan tespit edilmi? olanlar d???ndaki ila? ve ara?lar aile planlamas? hizmetlerinde kullan?lamaz.
Gebeli in sona erdirilmesi, 2827 say?l? N?fus Planlamas? Hakk?nda Kanun ile ?ng?r?len ?artlara tabidir.
Sterilizasyon ve gebeli in sona erdirilmesi hallerinde, hastan?n r?zas? ile evli ise e?inin de r?zas? gereklidir.
R?zan?n Kapsam?
Madde 31- R?za al?n?rken hastan?n veya kanuni temsilcisinin t?bbi m?dahalenin konusu ve sonu?lar? hakk?nda bilgilendirilip ayd?nlat?lmas? esast?r.
Hastan?n, uygulanacak t?bbi m?dahale i?in verdi i r?za, bu m?dahalenin gerektirdi i sair t?bbi i?lemleri de kapsar. Ancak, t?bbi i?lemlerin uygulanmas?nda, bu Y?netmelik te ve di er mevzuatta belirlenen haklar?n ihlal edilmemesi i?in azami ihtimam g?sterilir.
ALTINCI B?L?M
T?bbi Ara?t?rmalar
T?bbi Ara?t?rmalarda R?za
Madde 32- Hi? kimse; Bakanl? ?n izni ve kendi r?zas? bulunmaks?z?n, tecr?be, ara?t?rma veya e itim ama?l? hi?bir t?bbi m?dahale konusu yap?lamaz. T?bbi ara?t?rmalardan beklenen t?bbi fayda ve toplum menfaati, ?zerinde ara?t?rma yap?lmas?na r?za g?steren g?n?ll?n?n hayat?ndan ve v?cut b?t?nl? ?n?n korunmas?ndan ?st?n tutulamaz.
T?bbi ara?t?rmalar, sadece, mevzuata g?re ara?t?rmada bulunmayan yetkili ve yeterli t?bbi bilgi ve tecr?beyi haiz olan personel taraf?ndan, mevzuat ile belirlenmi? bulunan yerlerde y?r?t?l?r.
G?n?ll?n?n t?bbi ara?t?rmaya r?za g?stermi? olmas?, bu ara?t?rmada g?rev alan personelin sorumlulu unu ortadan kald?rmaz.
G?n?ll?n?n Korunmas? ve Bilgilendirilmesi
Madde 33- Ara?t?rmalarda, g?n?ll?n?n sa l? ?na ve di er ki?ilik haklar?na zarar verilmemesi i?in gereken b?t?n tedbirler al?n?r. Ara?t?rman?n g?n?ll?ye verece i muhtemel zararlar ?nceden tespit edilemedi i takdirde; g?n?ll?, r?zas? bulunsa dahi, ara?t?rma konusu yap?lamaz.
G?n?ll?; ara?t?rman?n maksad?, usul?, muhtemel faydalar? ve zararlar? ve ara?t?rmaya i?tirak etmekten vazge?ebilece i ve ara?t?rman?n her safhas?nda ba?lang??da verdi i r?zay? geri alabilece i hususlar?nda, ?nceden yeterince bilgilendirilir.
R?za Al?nmas?n?n Us?l? ve ?ekli
Madde 34- T?bbi ara?t?rma hakk?nda yeterince bilgilendirilmi? olan g?n?ll?n?n r?zas?n?n maddi veya manevi hi?bir bask? alt?nda olmaks?z?n, tamamen serbest iradesine dayan?larak al?nmas?na azami ihtimam g?sterilir.
T?bbi ara?t?rmalarda r?za yaz?l? ?ekil ?art?na tabidir.
K???klerin ve M?meyyiz Olmayanlar?n Durumu
Madde 35- Re?it ve m?meyyiz olmayanlara, kendilerine faydas? olmadan, s?rf t?bbi ara?t?rma amac? g?den t?bbi m?dahaleler hi?bir surette tatbik edilemez. Faydalar? bulunmas? ?art? ile re?it ve m?meyyiz olmayanlar ?zerinde t?bbi ara?t?rma yap?lmas?, velilerinin veya vasilerinin r?zas?na ba l?d?r. Kanuni temsilci taraf?ndan muvafakat verilmeyen hallerde, 24 ?nc? maddenin ikinci f?kras? h?km? uygulan?r.
?la? ve Terkiplerin Ara?t?rma Amac?yla Kullan?m?
Madde 36- ?zel mevzuat?na g?re izin veya ruhsat al?nm?? olsa dahi, s?rf t?bbi ara?t?rma amac? ile hasta ?zerinde kendi r?zas? ve Bakanl? ?n izni bulunmaks?z?n hi?bir ila? ve terkip kullan?lamaz.
?la? ve terkiplerin t?bbi ara?t?rmada kullan?m?, 29/11/1993 tarihli ve 21480 say?l? Resmi Gazete de yay?mlanan ?la? Ara?t?rmalar? Hakk?nda Y?netmelik h?k?mlerine tabidir.
YED?NC? B?L?M
Di er Haklar
G?venli in Sa lanmas?
Madde 37- Herkesin, sa l?k kurum ve kurulu?lar?nda g?venlik i?inde olmay? bekleme ve bunu istemek haklar? vard?r.
B?t?n sa l?k kurum ve kurulu?lar?, hastalar?n ve ziyaret?i ve refakat?i gibi yak?nlar?n?n can ve mal g?venliklerinin korunmas? ve sa lanmas? i?in gerekli tedbirleri almak zorundad?rlar.
Tutuklu ve h?k?mlerin sa l?k kurum ve kurulu?lar?nda muhafazalar? ile ilgili ?zel mevzuat h?k?mleri sakl?d?r.
Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma
Madde 38- Sa l?k kurum ve kurulu?lar?n?n imkanlar? ?l??s?nde hastalara dini vecibelerini serbest?e yerine getirebilmeleri i?in gereken tedbirler al?n?r.
Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, ba?kalar?n? rahats?z etmemek ve personelce d?zenlenip y?r?t?len t?bbi tedaviye hi? bir ?ekilde m?dahalede bulunulmamak ?art? ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onlar? manevi y?nden desteklemek ?zere talepleri halinde, dini inan?lar?na uygun olan din g?revlisi davet edilir. Bunun i?in, sa l?k kurum ve kurulu?lar?nda uygun zaman ve mekan belirlenir.
?fadeye muktedir olmay?p da dini inanc? bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar i?in de, talep ?art? aranmaks?z?n, dini inan?lar?na uygun olan din g?revlisi ?a r?l?r.
Bu haklar?n nas?l ve ne zaman kullan?laca ? ve bu konuda al?nacak tedbirler, sa l?k kurulu?unun ?al??ma usul ve esaslar?n? g?steren mevzuatta ayr?ca d?zenlenir.
?nsani De erlere Sayg? G?sterilmesi ve Ziyaret
Madde 39- Hasta, ki?ilik de erlerine uygun bir ?ekilde ve ortamda sa l?k hizmetlerinden faydalanma hakk?na sahiptir.
Sa l?k hizmetlerinde g?rev alan b?t?n personel; hastalara, yak?nlar?na ve ziyaret?ilere g?lery?zl?, nazik, ?efkatli ve sa l?k hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Y?netmelik h?k?mlerine uygun ?ekilde davranmak zorundad?r.
Sa l?k hizmetlerinin her safhas?nda, hastalara, onlar?n bedeni ve ruhi durumlar? dikkate al?narak, hangi i?lemin neden ve nas?l yap?ld? ?, yap?laca ? ve bekletilmeleri s?zkonusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir.
Sa l?k kurum ve kurulu?lar?nda, insan haysiyetine yak???r gereken her t?rl? hijyenik ?artlar?n sa lanmas?, g?r?lt?n?n ve rahats?z edici di er b?t?n etkenlerin bertaraf edilmesi esast?r. Gerekti inde, bu hususlar hasta taraf?ndan talep konusu yap?labilir.
Hasta ziyaret?ilerinin kabul edilmesi, kurum veya kurulu?ca belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastalar?n huzur ve s?kunlar?n? bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek ?ekilde ger?ekle?tirilir ve bu konuda gereken tedbirler al?n?r.
Refakat?i Bulundurma
Madde 40- Muayene ve tedavi s?ras?nda hastaya yard?mc? olmak ?zere; mevzuat?n ve kurum imkanlar?n?n elverdi i ve hastan?n sa l?k durumunun gerektirdi i ?l??de, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun g?rmesine ba l? olarak, refakat?i bulundurulmas? istenebilir.
Bu hakk?n nas?l ve ne zaman kullan?laca ? ve bu konuda al?nacak tedbirler, sa l?k kurum ve kurulu?unun ?al??ma us?l ve esaslar?n? g?steren mevzuata ayr?ca d?zenlenir.
Hizmetin Sa l?k Kurum ve Kurulu?u D???nda Verilmesi
Madde 41- Hastalar, a?a ?daki hallerde sa l?k hizmetlerinden bulunduklar? yerlerde de faydalanabilirler:
a) Koruyucu sa l?k hizmetlerinin verilmesinde,
b) T?bbi sebeplerden dolay? sa l?k kurulu?una bizzat gidilemeyen veya g?t?r?lemeyen hallerde,
c) Tabii afetler gibi ola an?st? hallerde.
Hizmetin sa l?k kurulu?u d???nda verilmesi ile ilgili usul ve esaslar,
Bakanl?k taraf?ndan ayr?ca d?zenlenir.
SEK?Z?NC? B?L?M
Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yollar?
M?racaat, ?ikayet ve Dava Hakk?
Madde 42- Hastan?n ve hasta ile ilgili bulunanlar?n, hasta haklar?n?n ihlali halinde, mevzuat ?er?evesinde her t?rl? m?racaat, ?ikayet ve dava haklar? vard?r.
Sa l?k Kurum ve Kurulu?lar?n?n Sorumlulu u
Madde 43- Hasta haklar?n?n ihlali halinde, personeli istihdam eden kurum ve kurulu? aleyhine maddi veya manevi veyahut hem maddi ve hem de manevi tazminat davas? a??labilir.
Ancak, aleyhine dava a??lacak merciin kamu kurum ve kurulu?u olmas? halinde;
a) 2577 say?l? ?dari Yarg?lama Usul? Kanunu nun 12 nci maddesine g?re; hakk?n bir idari i?lem dolay?s? ile ihlal edilmesi halinde ilgililer, do rudan do ruya tam yarg? davas? veya iptal ve tam yarg? davalar?n? birlikte a?abilecekleri gibi ilk ?nce iptal davas? a?arak bu davan?n karara ba lanmas? ?zerine dava a?ma s?resi i?erisinde tam yarg? davas? a?abilirler.
b) Ayn? Kanun un 13 ?nc? maddesi uyar?nca, zarar verici eylemin ? renildi i tarihten itibaren en ge? bir y?l i?inde maddi ve manevi tazminat olarak istenilen tazminat miktar? ayr? ayr? g?sterilerek idareye m?racaat edilmesi ve talebin a??kca veya z?mnen reddi halinde kanuni s?resi i?inde idari yarg? mercilerinde dava a??lmas? gerekir.
Devlet Memuru veya Di er Kamu G?revlisi Personelin Sorumlulu u
Madde 44- Bu Y?netmelik te g?sterilmi? olan hasta haklar?n?n fiilen kullan?lmas?na mani olan veya bu haklar? ba?ka ?ekilde ihlal eden personelin, cezai, mali ve inzibati sorumluluklar?n?n tamam? veya bunlardan bir k?sm? do abilir.
Birinci f?krada belirtilen sorumluluklar haricinde, ihlalin durumuna g?re, personeli istihdam eden kurum ve kurulu? taraf?ndan personel hakk?nda uygulanacak idari tedbir ve m?eyyideler sakl?d?r.
Kamu Personelinin Sorumlulu unu Tesbit Usul?
Madde 45- Kamu kurum ve kurulu?lar?nda g?revli personelin, hasta haklar?n? ihlal eden fiil ve halleri, ?ikayet halinde veya idarece kendili inden tespit edildi inde, hadisenin takibi, soru?turulmas? ve gerekir ise m?eyyideye ba lanmas? i?in do rudan valiliklerce veyahut Bakanl?k veya personelin g?revli oldu u kurumlar taraf?ndan m?fetti? veya muhakkik g?revlendirilir.
Kamu Personeli Hakk?ndaki M?eyyideler
Madde 46- Hasta haklar?n?n Devlet memuru veya di er kamu g?revlisi personel taraf?ndan ve g?revleri s?ras?nda herhangi bir ?ekilde ihlali halinde uygulanacak m?eyyideler a?a ?da g?sterilmi?tir:
a) Kamu g?revlisi olan personelin fiilinin niteli ine g?re, soru?turmac? taraf?ndan hakk?nda disiplin cezas? teklif edilmi? ise, mevzuat?n ?ng?rd? ? disiplin cezalar? yetkili amir veya kurullarca usul?ne g?re takdir edilir.
b) Hak ihlali ayn? zamanda ceza hukukuna g?re su? te?kil etti i takdirde, memur olan personel hakk?nda, Memurin Muhakemat? Hakk?nda Kanunu Muvakkat h?k?mlerine g?re yap?lan soru?turma sonucunda l?zum-u muhakeme karar? verilir ise, dosya cumhuriyet ba?savc?l? ? na g?nderilerek ceza davas? a??lmas? ve b?ylece personel hakk?nda fiiline uygun bulunan cezai m?eyyidenin tatbiki sa lan?r.
c) Anayasa n?n 40 ?nc? maddesinin ikinci f?kras?, 129 uncu maddesinin be?inci f?kras? ve 657 say?l? Devlet Memurlar? Kanunu nun 13 ?nc? maddesi ve ilgili di er mevzuat uyar?nca, memurlar?n ve di er kamu g?revlilerinin hukuki sorumlulu u do rudan do ruya memur aleyhine a??lacak dava yolu ile ger?ekle?tirilemez. Dava, 43 ?nc? maddede g?sterilen usule g?re, ancak idare aleyhine a??labilir. Bu personelin hukuki sorumlulu unun do mas?, idare aleyhine a??lacak dava neticesinde tazmin karar? verilmesine ba l?d?r. Kamu g?revlisi personelin verdi i zarar, mahkeme karar? ?zerine idare taraf?ndan tazmin edildikten sonra, m?sebbibi olan sorumlu personele r?c? edilir.
d) Kamu g?revlisi personelin mesleklerini resmi g?revleri d???nda serbest olarak icra etmekte iken i?ledikleri fiillerden dolay? haklar?nda 47 nci maddeye g?re i?lem yap?l?r.
Kamu G?revlisi Olmayan Personelin Sorumlulu u
Madde 47- Hasta haklar?n?n Devlet memuru veya di er kamu g?revlisi olmayan personel taraf?ndan herhangi bir ?ekilde ihlali halinde uygulanacak m?eyyideler a?a ?da g?sterilmi?tir:
a) Kamu g?revlisi olmayan personel; haklar? ihlal edilen hastan?n do rudan vaki olacak ?ikayeti ?zerine veya bu fiillerin ba?ka ?ekilde tespiti halinde Bakanl?k veya ba?ka kurum ve kurulu?lar taraf?ndan yap?lan bildirim ?zerine, bunlar?n ?zel kanunlara g?re kurulmu? olan kamu kurumu niteli indeki meslek kurulu?lar? haysiyet divanlar?nca disiplin cezalar? ile cezaland?r?labilir.
b) Kamu g?revlisi olmayan personelin hasta haklar?n? ihlallerinden do an hukuki sorumluluklar?, genel h?k?mlere g?re do rudan do ruya kendilerine veya bunlar? ?al??t?ran kurum ve kurulu?lara kar?? veya hem kendilerine ve hem de ?al??t?ranlara kar?? birlikte dava a??larak ileri s?r?lebilir.
c) Kamu g?revlisi olmayan personel hakk?nda, ceza hukukuna g?re su? te?kil eden fiilleri sebebiyle cezai m?eyyideler tatbik edilmesi, genel h?k?mlere g?re do rudan do ruya cumhuriyet savc?l?klar?na yap?lacak ihbar veya ?ikayet yoluyla ger?ekle?tirilebilir.
DOKUZUNCU B?L?M
Son H?k?mler
Kurum ve Kurulu? Yetkililerinin G?revi
Madde 48- Sa l?k kurum ve kurulu?lar?n?n yetkilileri; bu Y?netmelik te ve di er mevzuatta belirtilen hasta haklar?n?n lafz?na ve ruhuna uygun olarak kullan?labilmesine yard?mc? olmak amac? ile bu Y?netmelik te g?sterilen "hasta haklar?"n? bir liste, tabela veya bro??r haline getirerek, bunlar? sa l?k kurum ve kurulu?unun, hastalar, personel ve ziyaret?iler taraf?ndan kolayca ula??l?p okunabilecek uygun yerlerinde bulundurmak da dahil olmak ?zere, gereken b?t?n tedbirleri almakla m?kellef ve yetkilidir.
Sakl? Olan H?k?mler
Madde 49- Milli g?venli in, kamu d?zeninin, kamu yarar?n?n, genel ahlak?n ve genel sa l? ?n korunmas? maksatlar? ve kanun h?k?mleri ile getirilen ?zel d?zenlemeler ve s?n?rlamalar sakl?d?r.
Y?r?rl?k
Madde 50- Bu Y?netmelik, yay?m? tarihinde y?r?rl? e girer.
Y?r?tme
Madde 51- Bu Y?netmelik h?k?mlerini Sa?l?k Bakan? y?r?t?r
Resmi Gazete
01.08.1998 Cumartesi
Say?: 23420
Sa l?k Bakanl? ?ndan:
B?R?NC? B?L?M
Ama?, Kapsam, Dayanak, Tan?mlar ve ?lkeler
Ama?
Madde 1- Bu Y?netmelik; temel insan haklar?n?n sa l?k hizmetleri sahas?ndaki yans?mas? olan ve ba?ta T?rkiye Cumhuriyeti Anayasas? nda, di er mevzuatta ve milletleraras? hukuki metinlerde kabul edilen "hasta haklar?"n? somut olarak g?stermek ve sa l?k hizmeti verilen b?t?n kurum ve kurulu?larda ve sa l?k kurum ve kurulu?lar? d???nda sa l?k hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yak???r ?ekilde herkesin "hasta haklar?"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerekti inde hukuki korunma yollar?n? fiilen kullanabilmesine dair us?l ve esaslar? d?zenlemek amac? ile haz?rlanm??t?r.
Kapsam
Madde 2- Bu Y?netmelik; sa l?k hizmeti verilen resmi ve ?zel b?t?n kurum ve kurulu?lar?, bu kurum ve kurulu?larda veya bunlar?n d???nda hizmete kat?lan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakk?n? haiz olan b?t?n fertleri kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3- Bu Y?netmelik; 3359 say?l? Sa l?k Hizmetleri Temel Kanunu nun 9 uncu maddesinin © bendine ve 181 say?l? Sa l?k Bakanl? ? n?n Te?kilat ve G?revleri Hakk?nda Kanun H?km?nde Kararname nin 43 ?nc? maddesine dayan?larak haz?rlanm??t?r.
Tan?mlar
Madde 4- Bu Y?netmelik te ge?en deyimlerden;
a) Bakanl?k: Sa l?k Bakanl? ? n?,
b) Hasta: Sa l?k hizmetlerinden faydalanma ihtiyac? bulunan kimseyi,
c) Personel: Hizmetin, resmi veya ?zel sa l?k kurumlar?nda ve kurulu?lar?nda veya serbest olarak sunulmas?na bak?lmaks?z?n, sa l?k hizmetinin verilmesine i?tirak eden b?t?n sa l?k meslekleri mensuplar?n? ve sa l?k meslekleri mensubu olmasa bile sa l?k hizmetinin verilmesine sorumlu olarak i?tirak eden kimseleri,
d) Sa l?k kurum ve kurulu?u: Milli Savunma Bakanl? ? na ait olanlar hari? olmak ?zere, sa l?k hizmeti verilen resmi veya ?zel b?t?n kurum ve kurulu?lar ile tababet icra edilen b?t?n yerleri,
e) Hasta haklar?: Sa l?k hizmetlerinden faydalanma ihtiyac? bulunan fertlerin, s?rf insan olmalar? sebebiyle sahip bulunduklar? ve T.C. Anayasas?, milletleraras? andla?malar, kanunlar ve di er mevzuat ile teminat alt?na al?nm?? bulunan haklar?n?, ifade eder.
?lkeler
Madde 5- Sa l?k hizmetlerinin sunulmas?nda a?a ?daki ilkelere uyulmas? ?artt?r:
a) Bedeni, ruhi ve sosyal y?nden tam bir iyilik hali i?inde ya?ama hakk?n?n, en temel insan hakk? oldu u, hizmetin her safhas?nda daima g?z?n?nde bulundurulur.
b) Herkesin ya?ama, maddi ve manevi varl? ?n? koruma ve geli?tirme hakk?n? haiz oldu u ve hi?bir merci veya kimsenin bu hakk? ortadan kald?rmak yetkisinin olmad? ? bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur.
c) Sa l?k hizmetinin verilmesinde, hastalar?n, ?rk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi d???nce, felsefi inan? ve ekonomik ve sosyal durumlar? ile sair farkl?l?klar? dikkate al?namaz. Sa l?k hizmetleri, herkesin kolayca ula?abilece i ?ekilde planlan?p d?zenlenir.
d) T?bbi zorunluluklar ve kanunlarda yaz?l? haller d???nda, r?zas? olmaks?z?n ki?inin v?cut b?t?nl? ?ne ve di er ki?ilik haklar?na dokunulamaz.
e) Ki?i, r?zas? ve Bakanl? ?n izni olmaks?z?n t?bbi ara?t?rmalara tabi tutulamaz.
f) Kanun ile m?saade edilen haller ile t?bbi zorunluluklar d???nda, hastan?n ?zel hayat?n?n ve aile hayat?n?n gizlili ine dokunulamaz.
?K?NC? B?L?M
Sa l?k Hizmetlerinden Faydalanma Hakk?
Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma
Madde 6- Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri ?er?evesinde sa l?kl? ya?aman?n te?vik edilmesine y?nelik faaliyetler ve koruyucu sa l?k hizmetleri de dahil olmak ?zere, sa l?k hizmetlerinden ihtiya?lar?na uygun olarak faydalanma hakk?na sahiptir. Bu hak, sa l?k hizmeti veren b?t?n kurum ve kurulu?lar ile sa l?k hizmetinde g?rev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme y?k?ml?l?klerini de i?erir.
Bilgi ?steme
Madde 7- Hasta, sa l?k hizmetlerinden nas?l faydalanabilece i konusunda bilgi isteyebilir. Bu hak, hangi sa l?k kurulu?undan hangi ?artlara g?re faydalan?labilece ini, sa l?k kurum ve kurulu?lar? taraf?ndan verilen her t?rl? hizmet ve imkan?n neler oldu unu ve m?racaat edilen kurulu?ta verilen sa l?k hizmetlerinden faydalanma usul?ne ? renme haklar?n? da kapsar.
B?t?n sa l?k kurum ve kurulu?lar?, hastay? birinci f?kra uyar?nca bilgilendirmek i?in yeterli teknik donan?m? haiz birimi olu?turmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastan?n ihtiyac? olan birimlere kolayca ula?abilmesini temin etmek ?zere, kurulu?un uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, bro??r ve i?aretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundad?rlar.
Sa l?k Kurulu?unu Se?me ve De i?tirme
Madde 8- Hasta; tabi oldu u mevzuat?n ?ng?rd? ? us?l ve ?artlara uyulmak kayd? ile, sa l?k kurum ve kurulu?unu se?me ve se?ti i sa l?k kurulu?unda verilen sa l?k hizmetinden faydalanma hakk?na sahiptir. Mevzuat ile belirlenmi? sevk sistemine uygun olmak ?art? ile hasta sa l?k kurulu?unu de i?tirebilir. Ancak, kurulu?u de i?tirmenin hayati tehlikeye yola??p a?mayaca ? ve hastal? ?n?n daha da a ?rla??p a ?rla?mayaca ? hususlar?nda hastan?n tabip taraf?ndan ayd?nlat?lmas? ve hayati tehlike bak?m?ndan sa l?k kurulu?unun de i?tirilmesinde t?bben sak?nca g?r?lmemesi esast?r.
Acil vak alar d???nda, herhangi bir sosyal g?venlik kurulu?una ba l? olup da mevzuat?n ?ng?rd? ? sevk zincirine uymayanlar aradaki ?cret fark?n? kendileri kar??lar.
Hastan?n sa l?k kurulu?unda kalmas?nda t?bben fayda bulunmayan veya bir ba?ka sa l?k kurulu?una nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15 inci maddenin ikinci f?kras?nda belirtilen ki?ilere a??klan?r. Nakilden ?nce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya t?bben uygun g?r?len sa l?k kurulu?una, sevkeden kurulu? veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esast?r.
Personeli Tan?ma, Se?me ve De i?tirme
Madde 9- Hastaya talebi halinde, kendisine sa l?k hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve di er personelin kimlikleri, g?rev ve unvanlar? hakk?nda bilgi verilir.
Mevzuat ile belirlenmi? us?llere uyulmak ?art? ile hastan?n, kendisine sa l?k hizmeti verecek olan personeli serbest?e se?me, tedavisi ile ilgilenen tabibi de i?tirme ve ba?ka tabiplerin kons?ltasyonunu istemek hakk? vard?r. Personeli se?me, tabibi de i?tirme ve kons?ltasyon isteme haklar? kullan?ld? ?nda, mevzuat ile belirlenen ?cret fark?, bu haklar? kullanan hasta taraf?ndan kar??lan?r.
?ncelik S?ras?n?n Belirlenmesini ?steme
Madde 10- Sa l?k kurulu?unun hizmet verme imkanlar?n?n yetersiz veya s?n?rl? olmas? sebebiyle sa l?k hizmeti talebi zaman?nda kar??lanamayan hallerde, hastan?n, ?ncelik hakk?n?n t?bbi kriterlere dayal? ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakk? vard?r. Acil ve adli vak alar ile ya?l?lar ve ?z?rl?ler hakk?nda ?ncelik s?ras?n?n belirlenmesinde ilgili mevzuat h?k?mleri uygulan?r.
T?bbi Gereklere Uygun Te?his, Tedavi ve Bak?m
Madde 11- Hasta, modern t?bbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak te?hisinin konulmas?n?, tedavisinin yap?lmas?n? ve bak?m?n? istemek hakk?na sahiptir.
Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat h?k?mlerine ayk?r? veya aldat?c? mahiyette te?his ve tedavi yap?lamaz.
T?bbi Gereklilikler D???nda M?dahale Yasa ?
Madde 12- Te?his, tedavi veya korunma maksad? olmaks?z?n, ?l?me veya hayati tehlikeye yola?abilecek veya v?cut b?t?nl? ?n? ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hi?bir ?ey yap?lamaz ve talep de edilemez.
?tenazi Yasa ?
Madde 13- ?tenazi yasakt?r.
T?bbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakk?ndan vazge?ilemez. Kendisinin veya bir ba?kas?n?n talebi olsa dahil, kimsenin hayat?na son verilemez.
T?bbi ?zen G?sterilmesi
Madde 14- Personel, hastan?n durumunun gerektirdi i t?bbi ?zeni g?sterir.
Hastan?n hayat?n? kurtarmak veya sa l? ?n? korumak m?mk?n olmad? ? takdirde dahi, ?st?rab?n? azaltmaya veya dindirmeye ?al??mak zorunludur.
???NC? B?L?M
Sa l?k Durumu ?le ?lgili Bilgi Alma Hakk?
Genel Olarak Bilgi ?steme
Madde 15- Hasta; sa l?k durumunu, kendisine uygulanacak t?bbi i?lemleri, bunlar?n faydalar? ve muhtemel sak?ncalar?, alternatif t?bbi m?dahale us?lleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya ??kabilecek muhtemel sonu?lar? ve hastal? ?n seyri ve neticeleri konusunda s?zl? veya yaz?l? olarak bilgi istemek hakk?na sahiptir.
Sa l?k durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastan?n k???k, temyiz kudretinden yoksun veya k?s?tl? olmas? halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, sa l?k durumu hakk?nda bilgi almak ?zere bir ba?kas?na da yetki verebilir. Gerek g?r?len hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir.
Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip d???nda bir ba?ka tabipten de sa l?k
durumu hakk?nda bilgi alabilir.
Kay?tlar? ?nceleme
Madde 16- Hasta, sa l?k durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyay? ve kay?tlar?, do rudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vas?tas? ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kay?tlar, sadece hastan?n tedavisi ile do rudan ilgili olanlar taraf?ndan g?r?lebilir.
Kay?tlar?n D?zeltilmesini ?steme
Madde 17- Hasta; sa l?k kurum ve kurulu?lar? nezdinde bulunan kay?tlar?nda ek**** belirsiz ve hatal? t?bbi ve ?ahsi bilgilerin tamamlanmas?n?, a??klanmas?n?, d?zeltilmesini ve nihai sa l?k durumu ve ?ahsi durumuna uygun hal e getirilmesini isteyebilir.
Bu hak, hastan?n sa l?k durumu ile ilgili raporlara itiraz ve ayn? veya ba?ka kurum ve kurulu?larda sa l?k durumu hakk?nda yeni rapor d?zenlenmesini isteme haklar?n? da kapsar.
Bilgi Vermenin Usul?
Madde 18- Bilgi, gerekti inde terc?man kullan?larak, hastan?n anlayabilece i ?ekilde, t?bbi terimler m?mk?n oldu unca kullan?lmadan, teredd?t ve ??pheye yer verilmeden ve hastan?n ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir.
Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Al?nmas? Gereken haller
Madde 19- Hastan?n manevi yap?s? ?zerinde fena tesir yapmak suretiyle hastal? ?n artmas? ihtimalinin bulunmas? ve hastal? ?n seyrinin ve sonucunun vahim g?r?lmesi hallerinde, te?hisin saklanmas? caizdir. Hastaya veya yak?nlar?na, hastan?n sa l?k durumu hakk?nda bilgi verilip verilmemesi, yukar?daki f?krada belirtilen ?artlar ?er?evesinde tabibinin takdirine ba l?d?r.
Tedavisi olmayan bir te?his, ancak bir tabip taraf?ndan ve tam bir ihtiyat i?inde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir. Hastan?n aksi y?nde bir talebinin bulunmamas? veya a??klanaca ? ?ahs?n ?nceden belirlenmemesi halinde, b?yle bir te?his ailesine bildirilir.
Bilgi Verilmesini Yasaklama
Madde 20- ?lgili mevzuat h?k?mlerine ve hastal? ?n mahiyetine g?re yetkili mercilerce al?nacak tedbirlerin gerektirdi i haller d???nda; hasta, sa l?k durumu hakk?nda kendisine veya ailesine veya yak?nlar?na bilgi verilmemesini isteyebilir.
D?RD?NC? B?L?M
Hasta Haklar?n?n Korunmas?
Mahremiyete Sayg? G?sterilmesi
Madde 21- Hastan?n, mahremiyetine sayg? g?sterilmesi esast?r. Hasta mahremiyetinin korunmas?n? a??k?a talep de edebilir. Her t?rl? t?bbi m?dahale, hastan?n mahremiyetine sayg? g?sterilmek suretiyle icra edilir.
Mahremiyete sayg? g?sterilmesi ve bunu istemek hakk?;
a) Hastan?n, sa l?k durumu ile ilgili t?bbi de erlendirmelerin gizlilik i?erisinde y?r?t?lmesini,
b) Muayenenin, te?hisin, tedavinin ve hasta ile do rudan temas? gerektiren di er i?lemlerin mak?l bir gizlilik ortam?nda ger?ekle?tirilmesini,
c) T?bben sak?nca olmayan hallerde yan?nda bir yak?n?n?n bulunmas?na izin verilmesini,
d) Tedavisi ile do rudan ilgili olmayan kimselerin, t?bbi m?dahale s?ras?nda bulunmamas?n?,
e) Hastal? ?n mahiyeti gerektirmedik?e hastan?n ?ahsi ve ailevi hayat?na m?dahale edilmemesini,
f) Sa l?k harcamalar?n?n kayna ?n?n gizli tutulmas?n?, kapsar.
?l?m olay?, mahremiyetin bozulmas? hakk?n? vermez
E itim verilen sa l?k kurum ve kurulu?lar?nda, hastan?n tedavisi ile do rudan ilgili olmayanlar?n t?bbi m?dahale s?ras?nda bulunmas? gerekli ise; ?nceden veya tedavi s?ras?nda bunun i?in hastan?n ayr?ca r?zas? al?n?r.
R?za Olmaks?z?n T?bbi Ameliyeye Tabi Tutulmama
Madde 22- Kanunda g?sterilen istisnalar hari? olmak ?zere, kimse, r?zas? olmaks?z?n ve verdi i r?zaya uygun olmayan bir ?ekilde t?bbi ameliyeye tabi tutulamaz.
Bir su? i?ledi i veya buna i?tirak etti i ??phesi alt?nda bulunan ki?inin i?ledi i su?un muhtemel delillerinin, kendisinin veya ma durun v?cudunda oldu u d???n?len hallerde; bu delillerin ortaya ??kar?lmas? i?in san? ?n veya ma durun t?bbi ameliyeye tabi tutulmas?, hakimin karar?na ba l?d?r.
Gecikmesinde sak?nca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savc?s?n?n
talebi ?zerine yap?labilir.
Bilgilerin Gizli Tutulmas?
Madde 23- Sa l?k hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile m?saade edilen haller d???nda, hi?bir ?ekilde a??klanamaz.
Ki?inin r?zas?na dayansa bile, ki?ilik haklar?ndan b?t?n?yle vazge?ilmesi, bu haklar?n ba?kalar?na devri veya a??r? ?ekilde s?n?rlanmas? neticesini do uran hallerde bilginin a??klanmas?, bunlar? a??klayan?n hukuki sorumlulu unu kald?rmaz.
Hukuki ve ahlaki y?nden ge?erli ve hakl? bir sebebe dayanmaks?z?n hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin if?a edilmesi, personelin ve di er kimselerin hukuki ve cezai sorumlulu unu da gerektirir.
Ara?t?rma ve e itim amac? ile yap?lan faaliyetlerde de hastan?n kimlik bilgileri, r?zas? olmaks?z?n a??klanamaz.
BE??NC? B?L?M
T?bbi M?dahalede Hastan?n R?zas?
Hastan?n R?zas? ve ?zin
Madde 24- T?bbi m?dahalelerde hastan?n r?zas? gerekir. Hasta k???k veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin al?n?r. Hastan?n, velisinin veya vasisinin olmad? ? veya haz?r bulunamad? ? veya hastan?n ifade g?c?n?n olmad? ? hallerde, bu ?art aranmaz.
Kanuni temsilci taraf?ndan muvafakat verilmeyen hallerde, m?dahalede bulunmak t?bben gerekli ise, velayet ve vesayet alt?ndaki hastaya t?bbi m?dahalede bulunulabilmesi; T?rk Medeni Kanunu nun 272 nci ve 431 inci maddeleri uyar?nca mahkeme karar?na ba l?d?r.
Kanuni temsilciden veya mahkemeden izin al?nmas? zaman gerektirecek ve hastaya derhal m?dahale edilmedi i takdirde hayat? veya hayati organlar?ndan birisi tehdit alt?na girecek ise, izin ?art? aranmaz.
???nc? f?krada belirtilen ve hayat? veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil haller haricinde, r?zan?n her zaman geri al?nmas? m?mk?nd?r.
R?zan?n geri al?nmas?, hastan?n tedaviyi reddetmesi anlam?na gelir.
R?zan?n m?dahale ba?lad?ktan sonra geri al?nmas?, ancak t?bbi y?nden sak?nca bulunmamas? ?art?na ba l?d?r.
Tedaviyi Reddetme ve Durdurma
Madde 25- Kanunen zorunlu olan haller d???nda ve do abilecek olumsuz sonu?lar?n sorumlulu u hastaya ait olmak ?zere; hasta kendisine uygulanmas? planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmas?n? istemek hakk?na sahiptir. Bu halde, tedavinin uygulanmamas?ndan do acak sonu?lar?n hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yak?nlar?na anlat?lmas? ve bunu g?steren yaz?l? belge al?nmas? gerekir.
Bu hakk?n kullan?lmas?, hastan?n sa l?k kurulu?una tekrar m?racaatinde hasta aleyhine kullan?lamaz.
K??? ?n veya Mahcurun T?bbi M?dahaleye ??tiraki
Madde 26- Kanuni temsilcinin muvafakatinin gerekti i ve yeterli oldu u hallerde dahi, m?mk?n oldu u ?l??de k???k veya mahcur olan hastan?n dinlenmesi suretiyle t?bbi m?dahaleye i?tiraki sa lan?r.
Al???lm?? Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanmas?
Madde 27- Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metodlar?n?n hastaya fayda vermeyece inin sabit olmas? ve daha evvel deney hayvanlar? ?zerinde kafi derecede tecr?be edilmek suretiyle faydal? tesirlerinin anla??lmas? ve hastan?n r?zas?n?n bulunmas? ?artlar? birlikte mevcut oldu unda, bilinen klasik tedavi metodlar? yerine ba?ka bir tedavi usul? uygulanabilir. Ayr?ca, bilinen klasik tedavi metodu d???ndaki bir metodun uygulanabilmesi i?in, hastaya faydal? olaca ?n?n ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elveri?siz sonu? vermeyece inin muhtemel olmas? da ?artt?r.
Evvelce tecr?be edilmemi? bir t?bbi tedavi ve m?dahale usul?, ancak zarar vermeyece inin ve hastay? kurtaraca ?n?n mutlak olarak ?ng?r?lmesi halinde yap?labilir.
Alt?nc? B?l?m de yeralan h?k?mler sakl?d?r.
R?zan?n ?ekli ve Ge?erlili i
Madde 28- Mevzuat?n ?ng?rd? ? istisnalar d???nda, r?za herhangi bir ?ekle ba l? de ildir.
Hukuka ve ahlaka ayk?r? olarak al?nan r?za h?k?ms?zd?r ve bu ?ekilde al?nan r?zaya dayan?larak m?dahalede bulunulamaz.
Organ ve Doku Al?nmas?nda R?za
Madde 29- 18 ya??ndan k???k ve m?meyyiz olmayanlardan organ ve doku al?namaz. Bu ?artlar? tamam olanlardan te?his, tedavi ve bilimsel ama?lar ile organ veya doku al?nmas?, 2238 say?l? Organ ve Doku Al?nmas?, Saklanmas? ve NakliHakk?nda Kanun un 6 nc? maddesinde ?ng?r?len yaz?l? ?ekil ?art?na tabidir. ?l?den organ ve doku al?nma ?art? ve cesetlerin bilimsel ara?t?rma i?in muhafazas? hususunda 2238 say?l? Kanun un 14 ?nc? maddesi h?k?mleri sakl?d?r.
Aile Planlanmas? Hizmetleri ve Gebeli in Sona Erdirilmesi
Madde 30- ?lgilinin r?zas? mevcut olsun veya olmas?n, Bakanl?k taraf?ndan tespit edilmi? olanlar d???ndaki ila? ve ara?lar aile planlamas? hizmetlerinde kullan?lamaz.
Gebeli in sona erdirilmesi, 2827 say?l? N?fus Planlamas? Hakk?nda Kanun ile ?ng?r?len ?artlara tabidir.
Sterilizasyon ve gebeli in sona erdirilmesi hallerinde, hastan?n r?zas? ile evli ise e?inin de r?zas? gereklidir.
R?zan?n Kapsam?
Madde 31- R?za al?n?rken hastan?n veya kanuni temsilcisinin t?bbi m?dahalenin konusu ve sonu?lar? hakk?nda bilgilendirilip ayd?nlat?lmas? esast?r.
Hastan?n, uygulanacak t?bbi m?dahale i?in verdi i r?za, bu m?dahalenin gerektirdi i sair t?bbi i?lemleri de kapsar. Ancak, t?bbi i?lemlerin uygulanmas?nda, bu Y?netmelik te ve di er mevzuatta belirlenen haklar?n ihlal edilmemesi i?in azami ihtimam g?sterilir.
ALTINCI B?L?M
T?bbi Ara?t?rmalar
T?bbi Ara?t?rmalarda R?za
Madde 32- Hi? kimse; Bakanl? ?n izni ve kendi r?zas? bulunmaks?z?n, tecr?be, ara?t?rma veya e itim ama?l? hi?bir t?bbi m?dahale konusu yap?lamaz. T?bbi ara?t?rmalardan beklenen t?bbi fayda ve toplum menfaati, ?zerinde ara?t?rma yap?lmas?na r?za g?steren g?n?ll?n?n hayat?ndan ve v?cut b?t?nl? ?n?n korunmas?ndan ?st?n tutulamaz.
T?bbi ara?t?rmalar, sadece, mevzuata g?re ara?t?rmada bulunmayan yetkili ve yeterli t?bbi bilgi ve tecr?beyi haiz olan personel taraf?ndan, mevzuat ile belirlenmi? bulunan yerlerde y?r?t?l?r.
G?n?ll?n?n t?bbi ara?t?rmaya r?za g?stermi? olmas?, bu ara?t?rmada g?rev alan personelin sorumlulu unu ortadan kald?rmaz.
G?n?ll?n?n Korunmas? ve Bilgilendirilmesi
Madde 33- Ara?t?rmalarda, g?n?ll?n?n sa l? ?na ve di er ki?ilik haklar?na zarar verilmemesi i?in gereken b?t?n tedbirler al?n?r. Ara?t?rman?n g?n?ll?ye verece i muhtemel zararlar ?nceden tespit edilemedi i takdirde; g?n?ll?, r?zas? bulunsa dahi, ara?t?rma konusu yap?lamaz.
G?n?ll?; ara?t?rman?n maksad?, usul?, muhtemel faydalar? ve zararlar? ve ara?t?rmaya i?tirak etmekten vazge?ebilece i ve ara?t?rman?n her safhas?nda ba?lang??da verdi i r?zay? geri alabilece i hususlar?nda, ?nceden yeterince bilgilendirilir.
R?za Al?nmas?n?n Us?l? ve ?ekli
Madde 34- T?bbi ara?t?rma hakk?nda yeterince bilgilendirilmi? olan g?n?ll?n?n r?zas?n?n maddi veya manevi hi?bir bask? alt?nda olmaks?z?n, tamamen serbest iradesine dayan?larak al?nmas?na azami ihtimam g?sterilir.
T?bbi ara?t?rmalarda r?za yaz?l? ?ekil ?art?na tabidir.
K???klerin ve M?meyyiz Olmayanlar?n Durumu
Madde 35- Re?it ve m?meyyiz olmayanlara, kendilerine faydas? olmadan, s?rf t?bbi ara?t?rma amac? g?den t?bbi m?dahaleler hi?bir surette tatbik edilemez. Faydalar? bulunmas? ?art? ile re?it ve m?meyyiz olmayanlar ?zerinde t?bbi ara?t?rma yap?lmas?, velilerinin veya vasilerinin r?zas?na ba l?d?r. Kanuni temsilci taraf?ndan muvafakat verilmeyen hallerde, 24 ?nc? maddenin ikinci f?kras? h?km? uygulan?r.
?la? ve Terkiplerin Ara?t?rma Amac?yla Kullan?m?
Madde 36- ?zel mevzuat?na g?re izin veya ruhsat al?nm?? olsa dahi, s?rf t?bbi ara?t?rma amac? ile hasta ?zerinde kendi r?zas? ve Bakanl? ?n izni bulunmaks?z?n hi?bir ila? ve terkip kullan?lamaz.
?la? ve terkiplerin t?bbi ara?t?rmada kullan?m?, 29/11/1993 tarihli ve 21480 say?l? Resmi Gazete de yay?mlanan ?la? Ara?t?rmalar? Hakk?nda Y?netmelik h?k?mlerine tabidir.
YED?NC? B?L?M
Di er Haklar
G?venli in Sa lanmas?
Madde 37- Herkesin, sa l?k kurum ve kurulu?lar?nda g?venlik i?inde olmay? bekleme ve bunu istemek haklar? vard?r.
B?t?n sa l?k kurum ve kurulu?lar?, hastalar?n ve ziyaret?i ve refakat?i gibi yak?nlar?n?n can ve mal g?venliklerinin korunmas? ve sa lanmas? i?in gerekli tedbirleri almak zorundad?rlar.
Tutuklu ve h?k?mlerin sa l?k kurum ve kurulu?lar?nda muhafazalar? ile ilgili ?zel mevzuat h?k?mleri sakl?d?r.
Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma
Madde 38- Sa l?k kurum ve kurulu?lar?n?n imkanlar? ?l??s?nde hastalara dini vecibelerini serbest?e yerine getirebilmeleri i?in gereken tedbirler al?n?r.
Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, ba?kalar?n? rahats?z etmemek ve personelce d?zenlenip y?r?t?len t?bbi tedaviye hi? bir ?ekilde m?dahalede bulunulmamak ?art? ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onlar? manevi y?nden desteklemek ?zere talepleri halinde, dini inan?lar?na uygun olan din g?revlisi davet edilir. Bunun i?in, sa l?k kurum ve kurulu?lar?nda uygun zaman ve mekan belirlenir.
?fadeye muktedir olmay?p da dini inanc? bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar i?in de, talep ?art? aranmaks?z?n, dini inan?lar?na uygun olan din g?revlisi ?a r?l?r.
Bu haklar?n nas?l ve ne zaman kullan?laca ? ve bu konuda al?nacak tedbirler, sa l?k kurulu?unun ?al??ma usul ve esaslar?n? g?steren mevzuatta ayr?ca d?zenlenir.
?nsani De erlere Sayg? G?sterilmesi ve Ziyaret
Madde 39- Hasta, ki?ilik de erlerine uygun bir ?ekilde ve ortamda sa l?k hizmetlerinden faydalanma hakk?na sahiptir.
Sa l?k hizmetlerinde g?rev alan b?t?n personel; hastalara, yak?nlar?na ve ziyaret?ilere g?lery?zl?, nazik, ?efkatli ve sa l?k hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Y?netmelik h?k?mlerine uygun ?ekilde davranmak zorundad?r.
Sa l?k hizmetlerinin her safhas?nda, hastalara, onlar?n bedeni ve ruhi durumlar? dikkate al?narak, hangi i?lemin neden ve nas?l yap?ld? ?, yap?laca ? ve bekletilmeleri s?zkonusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir.
Sa l?k kurum ve kurulu?lar?nda, insan haysiyetine yak???r gereken her t?rl? hijyenik ?artlar?n sa lanmas?, g?r?lt?n?n ve rahats?z edici di er b?t?n etkenlerin bertaraf edilmesi esast?r. Gerekti inde, bu hususlar hasta taraf?ndan talep konusu yap?labilir.
Hasta ziyaret?ilerinin kabul edilmesi, kurum veya kurulu?ca belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastalar?n huzur ve s?kunlar?n? bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek ?ekilde ger?ekle?tirilir ve bu konuda gereken tedbirler al?n?r.
Refakat?i Bulundurma
Madde 40- Muayene ve tedavi s?ras?nda hastaya yard?mc? olmak ?zere; mevzuat?n ve kurum imkanlar?n?n elverdi i ve hastan?n sa l?k durumunun gerektirdi i ?l??de, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun g?rmesine ba l? olarak, refakat?i bulundurulmas? istenebilir.
Bu hakk?n nas?l ve ne zaman kullan?laca ? ve bu konuda al?nacak tedbirler, sa l?k kurum ve kurulu?unun ?al??ma us?l ve esaslar?n? g?steren mevzuata ayr?ca d?zenlenir.
Hizmetin Sa l?k Kurum ve Kurulu?u D???nda Verilmesi
Madde 41- Hastalar, a?a ?daki hallerde sa l?k hizmetlerinden bulunduklar? yerlerde de faydalanabilirler:
a) Koruyucu sa l?k hizmetlerinin verilmesinde,
b) T?bbi sebeplerden dolay? sa l?k kurulu?una bizzat gidilemeyen veya g?t?r?lemeyen hallerde,
c) Tabii afetler gibi ola an?st? hallerde.
Hizmetin sa l?k kurulu?u d???nda verilmesi ile ilgili usul ve esaslar,
Bakanl?k taraf?ndan ayr?ca d?zenlenir.
SEK?Z?NC? B?L?M
Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yollar?
M?racaat, ?ikayet ve Dava Hakk?
Madde 42- Hastan?n ve hasta ile ilgili bulunanlar?n, hasta haklar?n?n ihlali halinde, mevzuat ?er?evesinde her t?rl? m?racaat, ?ikayet ve dava haklar? vard?r.
Sa l?k Kurum ve Kurulu?lar?n?n Sorumlulu u
Madde 43- Hasta haklar?n?n ihlali halinde, personeli istihdam eden kurum ve kurulu? aleyhine maddi veya manevi veyahut hem maddi ve hem de manevi tazminat davas? a??labilir.
Ancak, aleyhine dava a??lacak merciin kamu kurum ve kurulu?u olmas? halinde;
a) 2577 say?l? ?dari Yarg?lama Usul? Kanunu nun 12 nci maddesine g?re; hakk?n bir idari i?lem dolay?s? ile ihlal edilmesi halinde ilgililer, do rudan do ruya tam yarg? davas? veya iptal ve tam yarg? davalar?n? birlikte a?abilecekleri gibi ilk ?nce iptal davas? a?arak bu davan?n karara ba lanmas? ?zerine dava a?ma s?resi i?erisinde tam yarg? davas? a?abilirler.
b) Ayn? Kanun un 13 ?nc? maddesi uyar?nca, zarar verici eylemin ? renildi i tarihten itibaren en ge? bir y?l i?inde maddi ve manevi tazminat olarak istenilen tazminat miktar? ayr? ayr? g?sterilerek idareye m?racaat edilmesi ve talebin a??kca veya z?mnen reddi halinde kanuni s?resi i?inde idari yarg? mercilerinde dava a??lmas? gerekir.
Devlet Memuru veya Di er Kamu G?revlisi Personelin Sorumlulu u
Madde 44- Bu Y?netmelik te g?sterilmi? olan hasta haklar?n?n fiilen kullan?lmas?na mani olan veya bu haklar? ba?ka ?ekilde ihlal eden personelin, cezai, mali ve inzibati sorumluluklar?n?n tamam? veya bunlardan bir k?sm? do abilir.
Birinci f?krada belirtilen sorumluluklar haricinde, ihlalin durumuna g?re, personeli istihdam eden kurum ve kurulu? taraf?ndan personel hakk?nda uygulanacak idari tedbir ve m?eyyideler sakl?d?r.
Kamu Personelinin Sorumlulu unu Tesbit Usul?
Madde 45- Kamu kurum ve kurulu?lar?nda g?revli personelin, hasta haklar?n? ihlal eden fiil ve halleri, ?ikayet halinde veya idarece kendili inden tespit edildi inde, hadisenin takibi, soru?turulmas? ve gerekir ise m?eyyideye ba lanmas? i?in do rudan valiliklerce veyahut Bakanl?k veya personelin g?revli oldu u kurumlar taraf?ndan m?fetti? veya muhakkik g?revlendirilir.
Kamu Personeli Hakk?ndaki M?eyyideler
Madde 46- Hasta haklar?n?n Devlet memuru veya di er kamu g?revlisi personel taraf?ndan ve g?revleri s?ras?nda herhangi bir ?ekilde ihlali halinde uygulanacak m?eyyideler a?a ?da g?sterilmi?tir:
a) Kamu g?revlisi olan personelin fiilinin niteli ine g?re, soru?turmac? taraf?ndan hakk?nda disiplin cezas? teklif edilmi? ise, mevzuat?n ?ng?rd? ? disiplin cezalar? yetkili amir veya kurullarca usul?ne g?re takdir edilir.
b) Hak ihlali ayn? zamanda ceza hukukuna g?re su? te?kil etti i takdirde, memur olan personel hakk?nda, Memurin Muhakemat? Hakk?nda Kanunu Muvakkat h?k?mlerine g?re yap?lan soru?turma sonucunda l?zum-u muhakeme karar? verilir ise, dosya cumhuriyet ba?savc?l? ? na g?nderilerek ceza davas? a??lmas? ve b?ylece personel hakk?nda fiiline uygun bulunan cezai m?eyyidenin tatbiki sa lan?r.
c) Anayasa n?n 40 ?nc? maddesinin ikinci f?kras?, 129 uncu maddesinin be?inci f?kras? ve 657 say?l? Devlet Memurlar? Kanunu nun 13 ?nc? maddesi ve ilgili di er mevzuat uyar?nca, memurlar?n ve di er kamu g?revlilerinin hukuki sorumlulu u do rudan do ruya memur aleyhine a??lacak dava yolu ile ger?ekle?tirilemez. Dava, 43 ?nc? maddede g?sterilen usule g?re, ancak idare aleyhine a??labilir. Bu personelin hukuki sorumlulu unun do mas?, idare aleyhine a??lacak dava neticesinde tazmin karar? verilmesine ba l?d?r. Kamu g?revlisi personelin verdi i zarar, mahkeme karar? ?zerine idare taraf?ndan tazmin edildikten sonra, m?sebbibi olan sorumlu personele r?c? edilir.
d) Kamu g?revlisi personelin mesleklerini resmi g?revleri d???nda serbest olarak icra etmekte iken i?ledikleri fiillerden dolay? haklar?nda 47 nci maddeye g?re i?lem yap?l?r.
Kamu G?revlisi Olmayan Personelin Sorumlulu u
Madde 47- Hasta haklar?n?n Devlet memuru veya di er kamu g?revlisi olmayan personel taraf?ndan herhangi bir ?ekilde ihlali halinde uygulanacak m?eyyideler a?a ?da g?sterilmi?tir:
a) Kamu g?revlisi olmayan personel; haklar? ihlal edilen hastan?n do rudan vaki olacak ?ikayeti ?zerine veya bu fiillerin ba?ka ?ekilde tespiti halinde Bakanl?k veya ba?ka kurum ve kurulu?lar taraf?ndan yap?lan bildirim ?zerine, bunlar?n ?zel kanunlara g?re kurulmu? olan kamu kurumu niteli indeki meslek kurulu?lar? haysiyet divanlar?nca disiplin cezalar? ile cezaland?r?labilir.
b) Kamu g?revlisi olmayan personelin hasta haklar?n? ihlallerinden do an hukuki sorumluluklar?, genel h?k?mlere g?re do rudan do ruya kendilerine veya bunlar? ?al??t?ran kurum ve kurulu?lara kar?? veya hem kendilerine ve hem de ?al??t?ranlara kar?? birlikte dava a??larak ileri s?r?lebilir.
c) Kamu g?revlisi olmayan personel hakk?nda, ceza hukukuna g?re su? te?kil eden fiilleri sebebiyle cezai m?eyyideler tatbik edilmesi, genel h?k?mlere g?re do rudan do ruya cumhuriyet savc?l?klar?na yap?lacak ihbar veya ?ikayet yoluyla ger?ekle?tirilebilir.
DOKUZUNCU B?L?M
Son H?k?mler
Kurum ve Kurulu? Yetkililerinin G?revi
Madde 48- Sa l?k kurum ve kurulu?lar?n?n yetkilileri; bu Y?netmelik te ve di er mevzuatta belirtilen hasta haklar?n?n lafz?na ve ruhuna uygun olarak kullan?labilmesine yard?mc? olmak amac? ile bu Y?netmelik te g?sterilen "hasta haklar?"n? bir liste, tabela veya bro??r haline getirerek, bunlar? sa l?k kurum ve kurulu?unun, hastalar, personel ve ziyaret?iler taraf?ndan kolayca ula??l?p okunabilecek uygun yerlerinde bulundurmak da dahil olmak ?zere, gereken b?t?n tedbirleri almakla m?kellef ve yetkilidir.
Sakl? Olan H?k?mler
Madde 49- Milli g?venli in, kamu d?zeninin, kamu yarar?n?n, genel ahlak?n ve genel sa l? ?n korunmas? maksatlar? ve kanun h?k?mleri ile getirilen ?zel d?zenlemeler ve s?n?rlamalar sakl?d?r.
Y?r?rl?k
Madde 50- Bu Y?netmelik, yay?m? tarihinde y?r?rl? e girer.
Y?r?tme
Madde 51- Bu Y?netmelik h?k?mlerini Sa?l?k Bakan? y?r?t?r
