Kimleri Nas?l Sevelim ?
Prof. Dr. Mehmet AKKU?*
Zaman zaman daha ?nceki gazellerin a??klamalar?nda da ge?ti?i ?zere, mutasavv?f ?airlerin eserlerinde s?k?a kullan?lan h?b, a?k, y?r, ???k … gibi kelimelerden maksatlar?n?n, bir kad?na duyulan sevgi, ona delicesine tutulan sevgili anla??lmamal?d?r. Onlar?n nazar?nda y?r-? hak?k? Cen?b-? Hak't?r veya Hab?bull?h olan peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v)'dir. Ya da Ras?lull?h'?n yolunda giden, onun s?nnet-i seniyyesine s?k? s?k?ya ba?l?, onun v?risleri olan ger?ek ?limler, m?r?itler, erenler ve nice g?n?l erb?b? f?z?let s?hibi ?ahsiyetlerdir. Bunlara ittib? edip, g?sterdikleri yolda samim? bir ?ekilde y?r?mek, emrettikleri, tavsiye ettikleri ?eylere ger?ekten ba?l? kalmak, onlar?n g?sterdikleri ?rnek hayat? ya?amak, takip edilecek en g?zel yoldur. ?nsan? iki cihan sa?detine ula?t?racak da b?yle davranmakt?r. Ki?inin sevdi?i u?runda s?k?nt? ?ekmesi, ez? ve cef?lara katlanmas? hatt? bu u?urda can?n? vermesi de sevginin ne derece sam?m? ve g??l? oldu?unun delilidir. Seven, sevdi?i ?ahs?n hayat?n? ?rnek almal?d?r. Bu u?urdaki s?k?nt?lara da sabretmelidir. ?nsan nas?l d?nyada sevdi?i ile beraber olmakla mutlu olursa, ?hirette de b?yle olacakt?r. Nitekim Peygamberimiz: "Ki?i sevdikleriyle beraber ha?r olunacakt?r." buyurmu?tur.
Osman Hul?s? Efendi de bu gazelinde, insan?n sevdi?i ki?iye ger?ekten sam?m? bir ?ekilde ba?lanmak, onun yolundan ayr?lmamak, toz toprak i?inde kalsa bile onun yolunda her t?rl? s?k?nt?lara katlanmak, hatta gerekirse sevdi?i ?ah?s u?runda can?n? vermekten ?ekinmemek gerekti?ini belirtir. Bunun i?in b?lb?l?n gece g?nd?z bir ?m?r boyu g?le kavu?mak emeliyle z?r u fig?n etti?ini; ????a hayran olan perv?nelerin geceleri mum ????? etraf?nda d?ne d?ne kendilerini ate?e at?p hayatlar?na son verdiklerini ?rnek g?sterip, ger?ek sevginin kolay olmad???n? s?yler.
Gazelde ge?en sevgiden Allah sevgisini, peygamber sevgisini anlayabiliriz. Ancak Hul?s? Efendi, son beyitte birbirleriyle yak?n anlamlar? olan h?k-i p?y, toprak, h?k-s?r gibi kelimeleri kullanarak ten?s?p sanat? yapmakta, belki de kendisinin m?r?idi olan merh?m ?smail Hakk? Toprak Efendi hazretlerine i?aret etmektedir.
Bu genel de?erlendirmenin ard?ndan ?nce gazelin metnini sonra da onun g?n?m?z T?rk?esiyle anlam?n? verelim:
Gazelin Metni :
1. Sa?dettir o y?r?n u?runa c?n? nis?r etmek
Kab?hattir ona c?n vermeyip de i'tiz?r etmek
2. Yetirmez ???k? maks?d-? valsa gayr?n?n hubbu
Kab?hattir y?z?n y?r?n g?r?p gayra paz?r etmek
3. G?l?n vasl-? demin y?d?yla b?lb?l r?z u ?eb inler
An? hi? g?rd?n?z m? g?lden ?zge ?eye z?r etmek
4. Yanan ?em'a d?nen perv?neye c?n verme derlerse
Olur mu ona h?? dil ba?layan c?nda kar?r etmek
5. E?er derlerse gel y?r?n yolunda terk-i c?n eyle
Sana ey dil d??er mi gayr? meyd?na g?zer etmek
6. Hul?s?'ye mur?d oldur ki y?r?n h?k-i p?y?na
D???p toprak olup bu cism ? c?n? h?k-s?r etmek
Gazelin A??klamas? :
1. ?nsan?n sevdi?i ki?i u?runa can?n? fed? etmesi onun i?in en b?y?k mutluluktur. E?er b?yle can?n? seve seve vermeyip de ?e?itli ?z?rler beyan ederek bu fed?karl?ktan ka??nmas? onun i?in kabahattir, ay?pt?r.
2. Bir ???k?n, sevdi?i ki?inin yan?nda ba?kalar?n? da sevmesi, onlara da y?nelmesi, onun ger?ek muhabbet besleyip, hak?katen ???k?m dedi?i z?ta ula?mas?na m?nidir. Nitekim sevgilisinin y?z?n?, cem?lini g?r?p de ba?kalar?yla pazarl?k etmek de onun i?in kabahattir.
3. B?lb?l, g?le kavu?ma ?midiyle gece g?nd?z inleyip durmaktad?r. Siz hi? b?lb?l?n g?lden ba?ka bir ?ey i?in a?lay?p s?zlad???n? duydunuz mu?
4. Geceleri yanan mumlar?n, lambalar?n etraf?nda d?n?p duran kelebeklere, "Sak?n bu ???klar?n etraf?nda d?n?p can?n? verme." denilir mi ? Bir ?eye g?nl?n? ba?lay?p da o sevgide karar k?lan?n, sevgilisi u?runda can vermesi bir hi? say?l?r m? ?
5. Ey ???k?m, seviyorum diyen ki?i! Sana "Gel sevdi?in u?runda bu can?n? terk et." denilirse, senin ba?ka yollara gidip, ba?ka sevd?lara d??men uygun olur mu ?
6. Hul?s?'nin arzu etti?i, istedi?i odur ki, muhabbet duydu?u, sevip sayd??? z?t?n aya??n?n topra??na kapan?p, toz toprak i?inde kalarak cismini de, can?n? da onun yolunda fed? edip, toprak olmakt?r.
* Ankara ?niversitesi ?lahiyat Fak?ltesi ??retim ?yesi
www.somuncubaba.net adresinden al?nm??t?r... Bu adresi ziyaret etmenizi tavsiye ederim 73 say?l?k bir dergi arsivi ve g?ncel olaylar veya aile yada akl?n?za gelen di?er konularda kafan?za tak?lan ?eylerin cevaplar?n? bulabilirsiniz... ?iirler resimler f?kralar cocuklar hakk?nda bilgiler
Prof. Dr. Mehmet AKKU?*
Zaman zaman daha ?nceki gazellerin a??klamalar?nda da ge?ti?i ?zere, mutasavv?f ?airlerin eserlerinde s?k?a kullan?lan h?b, a?k, y?r, ???k … gibi kelimelerden maksatlar?n?n, bir kad?na duyulan sevgi, ona delicesine tutulan sevgili anla??lmamal?d?r. Onlar?n nazar?nda y?r-? hak?k? Cen?b-? Hak't?r veya Hab?bull?h olan peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v)'dir. Ya da Ras?lull?h'?n yolunda giden, onun s?nnet-i seniyyesine s?k? s?k?ya ba?l?, onun v?risleri olan ger?ek ?limler, m?r?itler, erenler ve nice g?n?l erb?b? f?z?let s?hibi ?ahsiyetlerdir. Bunlara ittib? edip, g?sterdikleri yolda samim? bir ?ekilde y?r?mek, emrettikleri, tavsiye ettikleri ?eylere ger?ekten ba?l? kalmak, onlar?n g?sterdikleri ?rnek hayat? ya?amak, takip edilecek en g?zel yoldur. ?nsan? iki cihan sa?detine ula?t?racak da b?yle davranmakt?r. Ki?inin sevdi?i u?runda s?k?nt? ?ekmesi, ez? ve cef?lara katlanmas? hatt? bu u?urda can?n? vermesi de sevginin ne derece sam?m? ve g??l? oldu?unun delilidir. Seven, sevdi?i ?ahs?n hayat?n? ?rnek almal?d?r. Bu u?urdaki s?k?nt?lara da sabretmelidir. ?nsan nas?l d?nyada sevdi?i ile beraber olmakla mutlu olursa, ?hirette de b?yle olacakt?r. Nitekim Peygamberimiz: "Ki?i sevdikleriyle beraber ha?r olunacakt?r." buyurmu?tur. Osman Hul?s? Efendi de bu gazelinde, insan?n sevdi?i ki?iye ger?ekten sam?m? bir ?ekilde ba?lanmak, onun yolundan ayr?lmamak, toz toprak i?inde kalsa bile onun yolunda her t?rl? s?k?nt?lara katlanmak, hatta gerekirse sevdi?i ?ah?s u?runda can?n? vermekten ?ekinmemek gerekti?ini belirtir. Bunun i?in b?lb?l?n gece g?nd?z bir ?m?r boyu g?le kavu?mak emeliyle z?r u fig?n etti?ini; ????a hayran olan perv?nelerin geceleri mum ????? etraf?nda d?ne d?ne kendilerini ate?e at?p hayatlar?na son verdiklerini ?rnek g?sterip, ger?ek sevginin kolay olmad???n? s?yler.
Gazelde ge?en sevgiden Allah sevgisini, peygamber sevgisini anlayabiliriz. Ancak Hul?s? Efendi, son beyitte birbirleriyle yak?n anlamlar? olan h?k-i p?y, toprak, h?k-s?r gibi kelimeleri kullanarak ten?s?p sanat? yapmakta, belki de kendisinin m?r?idi olan merh?m ?smail Hakk? Toprak Efendi hazretlerine i?aret etmektedir.
Bu genel de?erlendirmenin ard?ndan ?nce gazelin metnini sonra da onun g?n?m?z T?rk?esiyle anlam?n? verelim:
Gazelin Metni :
1. Sa?dettir o y?r?n u?runa c?n? nis?r etmek
Kab?hattir ona c?n vermeyip de i'tiz?r etmek
2. Yetirmez ???k? maks?d-? valsa gayr?n?n hubbu
Kab?hattir y?z?n y?r?n g?r?p gayra paz?r etmek
3. G?l?n vasl-? demin y?d?yla b?lb?l r?z u ?eb inler
An? hi? g?rd?n?z m? g?lden ?zge ?eye z?r etmek
4. Yanan ?em'a d?nen perv?neye c?n verme derlerse
Olur mu ona h?? dil ba?layan c?nda kar?r etmek
5. E?er derlerse gel y?r?n yolunda terk-i c?n eyle
Sana ey dil d??er mi gayr? meyd?na g?zer etmek
6. Hul?s?'ye mur?d oldur ki y?r?n h?k-i p?y?na
D???p toprak olup bu cism ? c?n? h?k-s?r etmek
Gazelin A??klamas? :
1. ?nsan?n sevdi?i ki?i u?runa can?n? fed? etmesi onun i?in en b?y?k mutluluktur. E?er b?yle can?n? seve seve vermeyip de ?e?itli ?z?rler beyan ederek bu fed?karl?ktan ka??nmas? onun i?in kabahattir, ay?pt?r.2. Bir ???k?n, sevdi?i ki?inin yan?nda ba?kalar?n? da sevmesi, onlara da y?nelmesi, onun ger?ek muhabbet besleyip, hak?katen ???k?m dedi?i z?ta ula?mas?na m?nidir. Nitekim sevgilisinin y?z?n?, cem?lini g?r?p de ba?kalar?yla pazarl?k etmek de onun i?in kabahattir.
3. B?lb?l, g?le kavu?ma ?midiyle gece g?nd?z inleyip durmaktad?r. Siz hi? b?lb?l?n g?lden ba?ka bir ?ey i?in a?lay?p s?zlad???n? duydunuz mu?
4. Geceleri yanan mumlar?n, lambalar?n etraf?nda d?n?p duran kelebeklere, "Sak?n bu ???klar?n etraf?nda d?n?p can?n? verme." denilir mi ? Bir ?eye g?nl?n? ba?lay?p da o sevgide karar k?lan?n, sevgilisi u?runda can vermesi bir hi? say?l?r m? ?
5. Ey ???k?m, seviyorum diyen ki?i! Sana "Gel sevdi?in u?runda bu can?n? terk et." denilirse, senin ba?ka yollara gidip, ba?ka sevd?lara d??men uygun olur mu ?
6. Hul?s?'nin arzu etti?i, istedi?i odur ki, muhabbet duydu?u, sevip sayd??? z?t?n aya??n?n topra??na kapan?p, toz toprak i?inde kalarak cismini de, can?n? da onun yolunda fed? edip, toprak olmakt?r.
* Ankara ?niversitesi ?lahiyat Fak?ltesi ??retim ?yesi
www.somuncubaba.net adresinden al?nm??t?r... Bu adresi ziyaret etmenizi tavsiye ederim 73 say?l?k bir dergi arsivi ve g?ncel olaylar veya aile yada akl?n?za gelen di?er konularda kafan?za tak?lan ?eylerin cevaplar?n? bulabilirsiniz... ?iirler resimler f?kralar cocuklar hakk?nda bilgiler