Osteoartrit ya da kireçlenme olarak bilinen hastalık 65 yaş üstü, hayatı aktif yaşamak isteyenlerin korkulu rüyasıdır. Oturup kalkarken dizlerden gelen çıtır çıtır ses, eğilip doğrulurken belin tutulması, sabah ağrılarla uyanmak yaşlılığın değil bu hastalığın işaretidir. Amerika, Kanada’da yapılan bilimsel araştırmalar doğal yumurta zarının proteinden zengin olup kireçlenme tedavisinde10 gün içinde ağrı ve tutukluğu gidermeye yardımcı olduğunu ortaya koydu.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Ayşegül Ketenci
Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Derneği Başkanı
Namazımı oturup yerde kılamıyorum… Elimle çamaşır sıkarken ellerim daha güçsüz ve ağrıyor… Sabah uyandığımda her yerim ağrıyor, hareket edince biraz açılıyorum… Ayakkabımı bağlamak için ayağımı kaldıramıyorum… Bana neler oluyor yoksa yaşlanıyor muyum? Aslında dünyamız yaşlanıyor, toplum yaşlanıyor ve kireçlenme (tıp literatüründe osteoartrit) giderek daha fazla kişinin sorunu olmaya başladı. Amerika, Kanada’da yapılan bilimsel araştırmalar doğal yumurta zarının proteinden zengin olup kireçlenme tedavisinde10 gün içinde ağrı ve tutukluğu gidermeye yardımcı olduğunu ortaya koydu.
Yaşlılık mı Hastalık mı?
Kireçlenme özellikle diz eklemini, omurgayı ve elleri tutan bir hastalıktır. Yaş ilerledikçe daha sık ortaya çıkar ve 65 yaş üzerindeki kişilerin % 90’ında eklemlerde osteoartrit görülmektedir. 55 yaş altında kadın ve erkeklerde eşit oranda görülürken, 55 yaş üzerinde kadınlarda daha fazla rastlanır. 55 yaş üzerinde kadınlarda el ve dizler, erkeklerde ise kalçalar daha sık tutulmaktadır.
Kireçlenme nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte mevcut kanıtlar hastalığın gelişmesinde birçok faktörün birlikte çalıştığını göstermektedir. Hastalık için başlıca risk faktörleri yaşın ilerlemesi, kadın-cinsiyet, obezite, meslek, eklem travması, D vitamini eksikliği ve şeker hastalığı, romatoid artrit, hipotiroidi gibi bazı hastalıklardır. Özellikle el Kireçlenmesinin genetik eğiliminin yüksek olduğu ve annede varsa kızına da büyük ihtimalle geçeceği bilinmektedir. Kireçlenme en sık yakınım, eklemlerdeki ağrı, sertlik ve tam olarak hareket edememektir. Ülkemizde egzersiz yapmanın çok yaygın olmaması, giderek daha kilolu bir toplum olmak ve yaşam süresinin uzaması gibi nedenlerle şikayetlerde artış yaşanmaktadır.
Kireçlenme ve Ağrıdan 10 Günde Kurtulmak Mümkün mü?
Kireçlenmeye bağlı ağrı çekmek bir kader değildir. Çeşitli tedavi seçenekleri ile tedavi edilebilir, kontrol altına alınabilir, ağrısız hayat şansı sağlanabilir. Örneğin; 2006 yılından bu yana Amerika, Kanada başta olmak üzere bir çok Avrupa ülkesinde kullanılan Naturel Egshell Membrane-NEM olarak bilinen Doğal Yumurta Kabuğu Zarı Polimeri ile yapılan bilimsel araştırmalar kireçlenmeye bağlı ağrıları 7 ila 10 gün içinde hissedilir biçimde azalttığı yönünde olumlu sonuçlar vermiştir.
Günlük işlerde zorlanan hastalar ne yapmalıdır?
Öncelikle kas iskelet sistemi hastalıklarında ilk başvurulacak hekim fizik tedavi uzmanıdır. Uzmanınız size şikayetlerinizin gerçekten kireçlenmeye bağlı olup olmadığını söyler. Bu hastalıkta tedavinin ilk adımı eğitimdir. Hangi eklem etkilendi ise bu doğrultuda oturup kalkma, ev işi yapmak, yıkanma, giyinme gibi aktivitelerde hastalığın gidişini yavaşlatmak veya durdurmak için nasıl davranılması gerektiği anlatılır. Örn: Kalça kireçlenmesi olanlar ayakkabılarını oturarak giymelidir, diz kireçlenmesi olanlar dizlerini altlarına toplayıp oturmamalı, çok alçak sandalye kullanılmamalı, yere oturmamalıdır.
Kireçlenme tedavisinde egzersizin önemi nedir?
Tedavinin bir diğer önemli basamağı özellikle diz kireçlenmesinde kilo vermek, olmazsa olmazı ise egzersiz yapmaktır. Günlük hayatta bizi ayakta tutan, yürüten, bir şeyleri taşımamızı sağlayan eklemler ve etrafındaki kaslarımızdır. Yaşla birlikte kaslarımızda yağlanma artar, menapoz döneminde bu durum hızlanır. Böylece zaten yıpranmaya başlayan eklemlerimize günlük hayatta destek olması gereken kaslar zayıflar. Bu nedenlerle egzersiz yaparak kasları güçlendirmek eklemler için adeta devamlı bir korse kullanmak gibidir. Ancak unutulmamalıdır ki egzersiz sadece arada bir yapılan ağrı geçince bırakılan bir tarzda olmamalıdır, bir yaşam biçimi olmalıdır.
Ağrı için ne yapılmalı?
Tek eklemde ağrı var ve ağrı klasik tedaviler ile tedavi edilemiyorsa, el ve diz eklemleri için artık o ekleme kortizon enjeksiyonu yapılması da önerilmektedir. Ayrıca tedaviye destek amacıyla doğal yumurta kabuğu zarı polimeri, glukozamin, kondroitin, avakado, soya ekstresi gibi gıda takviyeleri de önerilmektedir . Bu ürünlerin etkinliğine dair klinik çalışmalar mevcuttur. Bu alternatifler içerisinde en yeni olanı doğal yumurta kabuğu zarı polimeridir. Doğal yumurta kabuğu zarı polimerinin kireçlenme tedavisinde ağrı ve tutukluğu gidermeye yardımcı olduğunu gösteren çalışmaları mevcuttur.
Son yıllarda erken kireçlenme deyimi kullanılmaktadır. Bu tanı hastalığı henüz eklemler bozulmadan tanımayı, hastalığın yerleşmesini ve ilerlemesini engelleyecek tedavi yöntemlerinin biran önce başlanmasını hedeflemektedir. Günümüzde hastalığı erken yakalayıp durdurmayı hedefleyen ilaçlarla ilgili çalışmalar hızla ilerlemektedir.
Hastaların ağrı kontrolünde bir diğer yol ise fizik tedavi yöntemleri ve uygun hastalarda kaplıca tedavisi olabilir. Kas güçlendirici fizik tedavi yöntemleri de mevcuttur. Tüm tedavilere rağmen ağrısı çok şiddetli olan, hareketleri kısıtlanan, gece uykudan uyandıran ağrısı olan hastalarda ise çeşitli cerrahi tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir. Unutulmamalıdır ki cerrahi elimizdeki çok önemli bir silahtır ve doğru zamanda doğru hastaya kullanılmalıdır.
Doğal Yumurta Kabuğu Zarı’nın etkisi nedir?
Amerika, Kanada başta olmak üzere ve bir çok Avrupa ülkesinde son yıllarda NEM (Naturel Eggshell Mambrane) yani Doğal Yumurta Kabuğu Zarı kullanılmaktadır. Yapılan araştırmalar NEM’in yani Doğal Yumurta Kabuğu Zarı’nın, doğal bir polimer olması nedeni ile içinde bir çok faydalı bileşeni taşıdığı ayrıca proteinden zengin olmasının da etkisi ile kireçlenme tedavisinde ağrı ve tutukluğu gidermeye yardımcı olduğunu ortaya koymuştur. Bu durumda da Yumurta Kabuğu Zarı’nın erken osteoartrit vakalarında faydalı olabileceği ile ilgili veriler bulunmaktadır.